Ünlü Teleskoplar

Ünlü Teleskoplar






Dünyanın en büyük mercekli teleskopu 1897'de ABD'de Wisconsin eyaletine bağlı Williams Bay'deki Yerkes Gözlemevi'nde kurulmuştur Bu, 102 santimetrelik bir teleskoptur (Verilen büyüklük, mercekli teleskoplarda objektif çapını, aynalı teleskoplarda ise aynanın çapını gösterir) Teleskopun mercekleri taşıyan tüpünün uzunluğu 18 metredir Artık çok büyük mercekli teleskop yapılmamaktadır, ama bu aynalı teleskoplar için geçerli değildir En ünlü aynalı teleskoplardan biri, 1935-48 arasında, ABD'de California'daki Palomar Dağı Gözlemevi'nde kurulmuş olan 5,1 metrelik Hale teleskopudur Teleskopun yalnızca aynasınırı ağırlığı 18 tondur; aynayı taşıyan tüp 17 metre uzunluğundadır ve 140 ton ağırlığındadır Sehpasıyla birlikte teleskopun toplam ağırlığı 500 tona ulaşmaktadır Ama bu büyük kütle, küçük bir kuvvetle döndürülebilecek kadar duyarlı bir biçimde dengelenmiştir ABD'de Arizona eyaletindeki Kitt Peak'te kurulu olan gözlemevinde bir düzineden çok teleskop vardır Bunların en büyüğü, yapımı 1973'te tamamlanan 4 metrelik Mayall aynalı teleskopudur Güneş etkinliklerini incelemek için kullanılan, dünyanın en büyük Güneş teleskopu da Kitt Peak'tedir





Çok aynalı teleskop sistemlerinin gerçekleştirilmesiyle teleskop tasarımında büyük bir ilerleme sağlanmıştır Bu sistemde birkaç ayna ışığı ortak bir odak noktasınırı üzerinde toplar Her ayna çok duyarlı bir biçimde bilgisayarla denetlenir ve böylece verdikleri görüntülerin tam olarak üst üste düşmesi (örtüşmesi) sağlanır Arizona eyaletindeki Hopkins Dağı'nda bulunan altı aynalı teleskopun gücü, 5 metrelik bir teleskopunkine eşdeğerdedir; ama maliyeti çok daha düşüktür Toplam olarak 15 metrelik çapa eşdeğer, birden çok ayna kullanan teleskop tasarımları geliştirilmiştir Modern teleskopların kurulması için harcanması gereken para çok büyük olduğundan astronomlar bunları olabildiğince verimli bir biçimde kullanmak isterler Gözlemlerde bugün artık fotoğraf tekniklerinden pek fazla yararlanamamaktadır; çünkü ışığı algılamak ve ölçmek için duyarlı elektronik aygıtların kullanılmasına dayalı daha iyi yöntemler geliştirilmiştir

Ama bugün de Schmidt teleskoplarında fotoğraf tekniklerinden yararlanılır Teleskoplar bulutların, su buharının ve atmosfer kirliliğinin olumsuz etkilerini azaltmak için dağların tepesine kurulur Örneğin, İngiliz optik astronomisinin ana merkezi, Britanya Adaları'ndaki koşullann gözlem için elverişsiz olması nedeniyle Kanarya Adaları' na aktarılmıştır (bak GÖZLEMEVİ) Bir teleskop için en iyi yer, gözlem koşullarının kusursuz olduğu uzay karanlığıdır




Günümüzde balonlarla ve yapma uydularla uzaya teleskoplar gönderilmektedir ABD'nin fırlattığı insansız uzay aracı "Yörünge Astronomi Gözlemevi 2"de (OAO-2) 11 teleskop bulunmaktadır 1990'da ise, çizimde görülen Hubble Uzay Teleskopu fırlatılmıştır; ama teleskopun aynalarından biri arızalı çıkmıştır Gelecekte belki de Ay'da teleskoplar kurulacak ve böylece herhangi bir atmosfer etkisinden uzak, son derece net görüntüler elde edilebilecektir Uzaydaki cisimlerin yaydığı pek çok ışınım türü, Dünya'yı çevreleyen atmosferin içinden geçemez X ışınlan, morötesi ve kızılötesi ışınlar bunlardan bazılarıdır Bu dalga boyla-nndaki astronomi çalışmalan, yörüngedeki yapma uydulara yerleştirilen özel teleskoplarla gerçekleştirilir