Toplum Bilimi

Toplum bilimi


Toplum bilimi, (İngilizce sociology, sosyoloji) toplum ve insanın etkileşimi üzerinde çalışan bir bilimdir Toplumsal (sosyolojik) araştırmalar sokakta karşılaşan farklı bireyler arasındaki ilişkilerden küresel sosyal işleyişlere kadar geniş bir alana yayılmıştır Bu disiplin insanların neden ve nasıl bir toplum içinde düzenli yaşadıkları kadar bireylerinbirlik, grup ya da kurum üyelerinin nasıl yaşadığına da odaklanmıştır veya
Toplum bilimi alanında çalışan bir kişiye de toplum bilimci (sosyolog) denir Bir akademik disiplin olarak toplum bilimi bir sosyal bilim olarak kabul edilmektedir ve 19 Yüzyıl’ın ilk çeyreğinde gelişmiş diğer bilim dalları ile karşılaştırıldığında görece olarak gençtir Birçok sosyolog bir veya daha fazla uzmanlık alanında veya altdallarında çalışmaktadır

Sociology kelimesi, Yunanca “bilim” anlamına gelen “logy” eki ve Latince’de, genel anlamda insanı işaret eden, üye, arkadaş veya dost anlamındaki, “socius” kelimesinden gelen “socio-” kökünden oluşur
Toplum bilimi geniş çerçeveli bir disiplin olduğu için, profesyonel toplum bilimciler için bile tanımını yapmak güçtür Bu disiplini tanımlamak için işe yarayan yollardan biri bu disiplini toplumun farklı boyutlarını inceleyen alt dalların oluşturduğu bir küme olarak tanımlamaktır Örneğin toplumsal sınıflaşma eşitsizliği ve sınıfsal yapıları, demografisuç bilimi suç davranışı ve çarpıklıkları, politik toplum bilimi hükümet ve yasaları, ırk toplum bilimi ve cinsiyet toplum bilimi ırk ve cinslerin eşitsizliği kadar ırk ve cinsiyetlerin toplumsal yapılarını inceler Doğadaki birçok çapraz disiplini içerecek şekilde,yeni toplumsal alt bilim dalları ortaya çıkmaya devam etmektedir-mesela ağ çözümlemesi- nüfusun miktar ve türündeki değişimleri,
Birçok toplum bilimci akademi dışında yararlı araştırmalar yapmaktadır Bulguları eğitimcilere, yasa yapıcılara, yöneticilere, yenilik yapmak isteyenlere, iş dünyasının liderlerine ve toplumsal sorunları çözme ve toplumsal politikalar oluşturma konusuyla ilgilenenlere yardımcı olmaktadır


Tarihçesi

Ekonomi, politika bilimi, antropoloji, tarih ve psikolojiyi kapsayan diğer sosyal bilimler ile karşılaştırıldığında toplum bilimi oldukça yeni bir bilim dalıdır Arkasındaki düşüncelerin ise daha uzun bir geçmişi vardır ve ortak insan bilgisi ve felsefesinin karışımına kadar izleri takip edilebilir
Toplum bilimi 19 yüzyılın ilk yarısında modernliğin iddialarına karşı bir akademik tepki olarak belirmeye başladı: dünya küçülmeye başlayıp bütünleşmeye başlıyor, insanların yeryüzündeki deneyimleri hızlı bir şekilde atomize olup yayılıyordu Toplum bilimciler sadece toplumsal grupları nelerin bir arada tuttuğunu öğrenmeyi değil aynı zamanda toplumsal dağılmaya karşı bir çare geliştirmeyi de umut ettiler
Sociology kelimesi 1838’de Auguste Comte tarafından Latince Socius (arkadaş, dost) ve Yunanca logos(bilim) kelimelerinin biraraya getirilmesi ile oluşturuldu

• Comte insana dair bütün bilimleri – tarih, psikoloji ve ekonomi dahil, bütünleştirmeyi istiyordu Onun toplumsal şemasi tam 19yüzyıla özgüydü; tüm insanlığın aynı tarihsel aşamalardan (teoloji, metafizik, pozitif bilimler) geçtiğine inanıyordu ve eğer birisi bu gelişimi kavrarsa toplumsal hastalıklar için çareler de bulabilirdi Toplum bilim ‘bilimlerin kraliçesi’ olmalıydı

Herbert Spencer

• Sociology terimi ile ilk yayımlanan kitap İngiliz düşünür Herbert Spencer’in yazdığı The Study of Sociology(Toplum Bilimi Çalışması) idi (1874)

• ABD’de bazıları tarafından Amerikan Toplum biliminin babası diye tanımlanan Lester Frank Ward, 1883’te Dinamik Toplum Bilim kitabını yayınladı ve ilk kez Kansas Üniversitesi, Lawrence’da 1890’da Toplum Bilim Öğeleri başlıklı bir kursta(Amerika'nın devam eden en eski toplum bilim bölümüdür) bu disiplin kendi adıyla öğretilmeye başlandı

• Kansas Üniversitesi’nde Tarih ve Sosyoloji Bölümü 1891 yılında kuruldu ve ilk tam anlamıyla bağımsız toplum bilim bölümü 1892’de Chicago Üniversitesi ‘nde 1895’te Amerikan Toplumbilimi Dergisini çıkaran Albion W Small tarafından kuruldu

• İlk Avrupa toplumbilim bölümü, L'Année Sociologique ‘un (1896) kurucusu Émile Durkheim tarafından 1895’te Bordeaux Üniversitesi’nde kuruldu

• Birleşik Krallık’taki ilk toplumbilim bölümü London School of Economics and Political Science‘da (İngiliz Toplum Bilim dergisini de yayınlayan) 1904’de kuruldu

• 1919’da Almanya’da Ludwig Maximilians University of Munich’de Max Weber ve 1920’de Polonya’da Florian Znaniecki tarafından toplum bilim bölümleri oluşturuldu

Karl Marx

• Toplum bilim alanında uluslararası işbirliği 1893’te, René Worms tarafından kurulan ancak 1949’da oluşan çok daha geniş katılımlı Uluslararası Toplum Bilim Birliği (ISA) ile yıldızı kararan küçük Uluslararası Toplum Bilim Enstitüsü ile başladı

• 1905’te dünyanın en büyük profesyonel sosyologlar birliği olan Amerikan Toplum Bilim Birliği kuruldu

Ferdinand Tönnies


19 yy’dan 20 yy’ın başlarına kadar diğer “klasik” toplum bilim kuramcıları şunlardır:

• Karl Marx,

• Ferdinand Tönnies,

• Émile Durkheim,

• Vilfredo Pareto,

ve Max Weber
20 yy’dan 21 yy’ın başlarına kadar diğer “klasik” toplum bilim kuramcıları şunlardır:

• Markus Dressler,

Comte gibi bu bilimciler de kendilerini sadece “sosyolog” saymaz Çalışmaları din, eğitim, iktisat, hukuk, psikoloji, etik, felsefe ve teoloji konularına yöneliktir ve kuramları değişik akademik disiplinlere uyarlanmıştır En çok ne var ki toplum bilim üstünde etkili olmuşlardır (aynı zamanda ekonomi üstünde de merkezi bir isim olan Marks’ı hariç tutarak) ve gene onların kuramları bugün hala en uygulanabilir kuramlar olarak düşünülmektedir
Disiplinin içinde, bilimsel açıklamadan farklı olan anlayışın felsefi kökleri vardı Comte’un başını çektiği ilk kuramcıların toplum bilime yaklaşımı, toplumu anlamak için doğal bilimlerde kullanılan yöntemleri ve yömtembilimini aynen uygulayarak toplum bilimin bir doğal bilim gibi geliştirmekti Deneycilik ve bilimsel yönteme yapılan vurgu toplumbilimsel iddialar ve bulgular için tartışılmaz bir temel oluşturmayı ve felsefe gibi daha az deneysel disiplinlerden toplum bilimini farklılaştırmayı araştırıyordu Pozitivizmgerekirci, Newtoncu modelden belirsizliği kabullenen ve içselleştiren olasılıklı modellere geçerken toplum bilim gerekirci (çeşitlemeleri yapıya, etkileşime veya diğer güçlere yükleyen)yaklaşıma inananlar ve her türlü açıklama ve tahmin olasılığına karşı duranların hakimiyetine girdi denilen bu yöntembilimsel yaklaşım toplum bilimciler ve diğer bilim insanları arasında çekişme kaynağına ve sonunda disiplinin kendi içinde de bir ayrışma noktasına dönüştü Böylece, birçok bilim,

Bilimsel açıklamadan farklı ikinci bir görüş ise kültürel hatta kendi başına toplumsaldı 19yy’ın başlarından itibaren insan toplumunun anlamlar, semboller, kurallar, normlar ve değerler gibi kendine özgü yanları bulunmasından dolayı doğal dünyadan toplumsal dünyanın ayrı olduğunu tartışan Wilhelm Dilthey ve Heinrich Rickert gibi bilim insanları tarafından toplum hayatını inceleyen pozitivist ve doğacı yaklaşımlar sorgulanmıştı Toplumun bu öğeleri insan kültürlerini hem sonucuydular hem de bunlar tarafından üretiliyorlardı Bu bakış açısı daha sonra antipozitivizmin (insancıl toplum bilim) kurucusu olan Max Weber tarafından geliştirildi Anti-doğacılıkla yakın ilişkili bu anlayışa göre, toplumsal araştırma insanın kültürel değerlerine yoğunlaşmalıydı Bu, bir insanın öznel ve nesnel araştırma arasında nasıl bir ayrım yapabileceği konusunda bazı tartışmalara yol açtı ve kişisel yorumlu (hermeneutical) çalışmaları etkiledi Benzer tartışmalar, özellikle internet çağında, toplum bilimde, hedef kitleye özgü toplum bilimsel uzmanlığın yararına vurgu yapan kamu sosyolojisi gibi çeşitlemelere yol açmaktadır

Sosyal Teori

Sosyal teori, toplumsal hayatın kalıplarını açıklamak yerine toplumsal kalıp ve büyük toplumsal yapıları açıklayacak ve çözümleyecek özet ve çoğunlukla karmaşık kuramsalakademik disiplinlerleantropoloji, ekonomi, teoloji, tarih, felsefe vb gibi bilimlerle ilgili olduğu için disiplinlerarasıdır İlk sosyal teoriler toplum bilimin doğuşuyla beraber, eş zamanlı olarak geliştirildi ‘Toplum biliminin babası’ olarak bilinen Auguste Comte –toplumsal evrimcilik- diye ilk sosyal teorilerden birinin temel çalışmasını gereçekleştirdi 19 yy’da sosyal ve tarihsel değişimle ilgili üç büyük klasik teori oluşturuldu: sosyal evrimcilik teorisi (sosyal darvinizm de bunun bir parçasıdır) sosyal dönem teorisi ve Marksist tarihsel materyalizm teorisi Modern sosyal teoriler klasik teorilerin daha da yetkinleştirilmiş uyarlamalarıdır, evrimin çoksoylu teorileri gibi (neo-evrimcilik, sosyobiyoloji, modernizasyon teorisi, sanayi sonrası toplumu teorisi) veya genel tarihsel sosyoloji ve öznellik teorisi ve toplumun yaratılması çatıların kullanımına başvurur Sosyal teori her zaman daha klasik sorunlu bir ilişki kurmuştur; anahtar düşünürlerden bir çoğunun üniversitede kürsüsü yoktur Bazen sosyal teorinin toplum biliminin bir dalı olduğu düşünülse de,
Doğal bilimler disiplinlerinin tersine –fizik veya kimya gibi— sosyal teorisyenler kendi teorilerini savunmak için bilimsel yönteme yeterince sadık davranmayabilirler Bunun yerine, sosyal teorinin karşıtlarının eleştirilerinin temelini oluşturan, tarihsel ve psikolojik yorumlar hariç, kolaylıkla kanıtlanamayacak hipotezler kullanarak büyük ölçekli toplumsal genel eğilim ve yapıları ele alırlar Uç noktalardaki eleştirel kuramcılar, dekonstrüksiyonizmciler veya post-modernistler gibi, herhangi sistematik bir araştırma veya yöntemin baştan noksan olduğunu iddia etmektedir Birçok kez, ne var ki, “sosyal teori” bilime başvurmadan tanımlanır çünkü tarif ettiği toplumsal gerçeklik tersi kolay kanıtlanamayacak kadar baskındır Modernite veya anarşi sosyal teorileri bu anlamda iki örnek olabilir
Ne varki, sosyal teoriler toplum biliminin büyük kısmını oluşturmaktadır Nesnel bilimsel tabanlı araştırmalar sosyal teorisyenler tarafından yapılan açıklamalar için destek sağlayabilir Mesela aynı işi yapan erkek ve kadınlar arasında belirgin bir gelir eşitsizliğifeminizm veya ataerkilliğin önermelerini tamamlayabilirGenel olarak ve özellikle saf sosyoloji taraftarları arasında, sosyal teorinin bir çekiciliği vardır çünkü burada odak merkezi bireyden uzaklaşır ve doğrudan topluma ve bizim hayatlarımızı kontrol eden toplumsal güçlere döner Bu sosyolojik kavrayış (veya sosyal imajinasyon)yıllar içinde öğrencilere çekici gelmiş ve diğerleri statükodan memnun kalmamışlardır çünkü --bu şekilde değişim olasılığını ortaya koyarak, sosyal yapıların ve kalıpların ya rastlantısal ya da keyfi olarak özel güçlü gruplar tarafından kontrol edildiği varsayımına dayanmaktadır olduğunu ortaya koyan, bilimsel yöntem eksenli istatistiki bir çalışma, karmaşık sosyal teoriler olarak

Bilim ve Matematik

Toplumbilimciler toplumu ve sosyal davranışı, insanların oluşturduğu grup ve toplumsal kurumu çeşitli sosyal, dinsel, politik ve iş organizasyon gibi inceleyerek çalışırlar Onlar aynı zamanda grup davranışlarını ve toplumsal etkileşimlerini inceler, köken ve gelişimlerini takip eder ve üye bireyler üzerinde grup hareketlerinin etkisini çözümlerler Toplumbilimciler toplumsal grupların, organizasyonların ve kurumların özellikleri; bireylerin her birinin diğerinden ve ait oldukları gruptan etkilenme yolları ve bir insanın günlük yaşamında cinsiyet, yaş veya ırk gibi toplumsal özelliklerin etkisi ile ilgilidir Toplumbilimsel araştırmalar eğitimcilere, yasakoyuculara, yöneticilere ve toplumsal sorunları çözmek ve kamu politikaları geliştirmek isteyenlere yardımcı olur Birçok toplumbilimci bir veya birden fazla uzmanlık alanında çalışır: toplumsal organizasyon, toplumsal tabakalaşma, toplumsal hareketlilik; ırksal ve etnik ilişkiler;eğitim, aile; toplumsal psikoloji,şehir, kırsal, politika, ve karşılaştırmalı toplumbilim; cinsiyet rolleri ve ilişkiler; demografi; yaşlılık; suç bilimi; ve toplumsal uygulamalar
Toplumbilim büyük oranda Comte'nin toplumbilimin ergeç bilimin bütün diğer alanlarını içine alacağı inancına yaslanarak gelişse de, sonuçta, toplumbilim diğer bilimlerin yerine geçmediBunun yerine, toplumbilim diğer toplumsal bilimlerle özdeşletirilme noktasına geldi Günümüzde, çoğunlukla karşılaştırmalı bir yöntem kullanarak, insan türünün organizasyonlarını, toplumsal kurumlarını ve bunların toplumsal etkileşimlerini incelemektedir Disiplin özellikle karmaşık sanayi toplumlarına odaklanmıştır Toplumbilimciler son zamanlarda antropologlardan aldıkları ipuçları ile, bu alandaki "Batı Vurgusu"nu belirtmektedirler Tepki olarak ise yeryüzündeki birçok toplumbilim bölümü çok kültürlü ve çok uluslu çalışmaları desteklemektedir
Günümüzde, toplumbilimciler, toplumu düzenleyen ırk veya etnisite, sosyal sınıf, cinsel rolleri ve aile gibi kurumları; suç ve boşanma gibi bu yapıların ayrılma ve bozulmasını temsil eden toplumsal işleyişleri ve benzeri kişiler arası etkileşimler gibi mikro-işleyişleri ve bireylerin toplumsallaşmaları, gibi mikro- toplumsal yapıları araştırmaktadırlar
Toplumbilimciler sıklıkla toplumsal ilişkilerdeki kalıpları açıklamak ve toplumsal değişimi belirlemeye yardım edecek modeller geliştirmek için toplumsal araştırmanın kantitatif yöntemine dayanırlarToplumbiliminin belli dalları ise - odaklanarak yapılan görüşmeler, grup tartışmaları ve etnografik yöntemler gibi yöntemelerin- sosyal işleyişlerin daha iyi anlaşılmasını sağladığını düşünmektedirOrta yolu bulmak isteyen bazı toplumbilimciler ise kantitatif ve kalitatif yaklaşımların birbirini tamamlayıcı olarak kullanılmasını tartışmaktadır Bir yaklaşımdan elde edilen sonuçlar diğer taraftaki açıkları kapatabilir Mesela kantitatif yöntemler büyük ve geniş kalıpları tanımlarken kalitatif yaklaşımlar bireylerin bu kalıpları nasıl anladıklarını anlamamıza yardımcı olabilir

Toplumsal Araştırma Yöntemleri

Toplumbilimcilerin, soru formları veya toplumsal yöntemler araştırma anketi, görüşmeler,katılımcı gözlem, istatistik araştırması, değerlendirme araştırması ve test, anket vb belge tabanlı değerlendirme gibi çalışmaları içeren kuramsal olmayan bulguları bir araya getirmek için kullandığı birçok ana yöntem vardır
Bu yaklaşımların hepsinin sorunu bunların, araştırmacının bunların gözünde gördüğü toplumu nasıl çözümlediği ve anladığını uyarlamaya çalıştığı kuramsal konuma dayanıyor olmasıdır Eğer Émile Durkheim gibi işlevselci ise, araştırmacı herşeyi büyük ölçekli toplumsal yapıların terimleriyle açıklaması muhtemeldir Bir sembolik etkileşimci büyük olasılıkla insanların birbirini nasıl anladığına yoğunlaşacaktır Bir marksist ya da neo-marksist bir araştırmacı ise muhtemelen herşeyi sınıf mücadelesi ve ekonomi süzgecinden geçirecektir Fenomenciler ise insanların gerçeğin onlara göre anlamlarını kurguladıkalrı tek bir yol ve başka hiç bir şey olmadığını düşünmeye eğilimlidirler Gerçek sorunlardan biri ise birçok toplumbilimcinin bir tek kurumsal yaklaşımın doğru olduğu ve bunun da kendilerinki olduğunu tartışmalarıdır Uygulamada, toplumbilimciler sıklıkla, her yöntem özel data tipleri ürettiği için farklı yaklaşımları ve yöntemleri karıştırıp eşleştirmektedir
İnternet üç açıdan toplumbilimcilerin ilgi alanındadır: mesela kâğıt üzerindeki anketler yerine çevrimiçi anketleri kullanmak adına bir araştırma aracı olarak, bir tartışma platformu olarak ve bir araştırma konusu olarak Internet toplumbilimi, çevrimiçi toplulukların (ör:haber grupları) çözümlemesini, sanal toplulukları ve dünyaları,internet gibi yeni medyalar ekseninde çözünen organizasyonel değişimleri ve sanayi toplumundan bilgiye dayalı topluma (veya bilgi toplumuna) doğru yaşanan dönüşümde geneldeki toplumsal değişimi içermektedir

Diğer Toplum Bilimleri

20yy'ın başlarında sanayi toplumu üzerinde araştırma yapan toplumbilimciler ve psikologlar antropolojinin gelişimine katkıda bulundular Antropologlar da sanayi toplumları üzerinde araştırmalar yaptılar Günümüzde toplum bilim ve antropoloji çalışma nesnelerinden ziyade farklı kuramsal içerik ve yöntemlere göre daha iyi bir şekilde farklılaşmışlardır
Sosyalbiyoloji görece olarak hem toplumbiliminden hem de biyolojiden kaynaklanan yeni bir alandır Bu alan ilk önce çok hızlı bir kabul görse de, toplumsal davranış ve yapıların evrimsel ve biyoloijik işleyişlerle açıklama yolları aramasından dolayı tepki topladı Toplumbilimciler sıklıkla davranışı tanımlamada genlerin etkilerini çok fazla dayanak göstermeleri yönünden eleştirilmektedirler Ne var ki toplumbilimciler sıklıkla doğa ve yetiştirme arasında karışık bir ilişki olduğuna atıfta bulunarak yanıt verirler Bu anlanmda sosyalbiyoloji fiziksel antropoloji, zooloji, evrimsel psikoloji, insan davranışsal ekoloji ve ikili kalıtım kuramı ile yakın ilişki içersindedir Bununla birlikte, bu alanda çalışanların çoğu için, büyük oranda bu alanın düşünceleri kabul edilebilirdir, çünkü toplumsal yapılar için biyolojik temeller bulmak toplumsal yapıların nadir ve isteğe bağlı olduğunu ifade eden birçok toplumsal kuramın önerme ve çıkarımlarına karşı gelmektedir
Toplumbilim toplumsal psikoloji ile bazı bağlantıları vardır ancak ilki toplumsal yapılarla ilgili iken ikincisi toplumsal davranışlarla ilgilidir

Yaklaşımlar ve Yöntemler

-Auguste Comte (1789-1857): pozitivist
-Émile Durkheim (1858-1917): pozitivist
-Karl Marx: diyalektik materyalist
-Giambattista Vico (1668-1774): özneci/anlamacı
-Wilhelm Dilthey (1883-1911): hermeneutik geleneğe bağlı; anlamacı
-Georg Simmel (1858-1918): karmaşık süreççi
-Max Weber: anlamacı ve etkinlikçi
-Anthony Giddens: etkileşimci
-Talcott Parsons : Yapısal işlevselcilik
-Diğer gruplar: Robert Merton, Gerhard Lenski, Erving Goffman, Herbert Blumer, Harold Garfinkel, Peter Berger, Amitai Etzioni, CWright Mills, Daniel Bell, Alvin Toffler, GHerbert Mead, Alain Touraine

Kavramlar

Toplumsal gerçeklik
Toplumsal yapı
Toplumsal ilişkiler
Toplumsal gruplar
Toplumsal katmanlaşma
Toplumsal gelişim
Toplumsal politikalar
Kültür
Toplumsal kurumlar
Toplumsal değişme
Toplumsal çözülme

Dallar

• Ahlâk Sosyolojisi
• Aile Sosyolojisi
• Askeri Sosyoloji
• Beden Sosyolojisi
• Bilgi Sosyolojisi
• Bilim Sosyolojisi
• Çalışma Sosyolojisi
• Din Sosyolojisi
• Eğitim Sosyolojisi
• Folk Sosyolojisi
• Cinsiyet Sosyolojisi
• Hukuk Sosyolojisi
• İktisat Sosyolojisi
• İnsan Ekolojisi
• Kent sosyolojisi
• Köy Sosyolojisi
• Kurumlar Sosyolojisi
• Küçük Topluluklar Sosyolojisi
• Kültür Sosyolojisi
• Medikal Sosyoloji
• Natüralist Sosyoloji
• Sağlık Sosyolojisi
• Sanat Sosyolojisi
• Sanayi Sosyolojisi
• Siyaset Sosyolojisi
• Toplumsal Psikoloji
• Tarih Sosyolojisi
• Uygulamalı Sosyoloji
• Vergi Sosyolojisi

Toplumbilimciler

• Ahmet Cevdet Paşa
• Alexander Rüstow
• Anthony Giddens
• August Comte
• Baykan Sezer
• Behice Boran
• Cemil Meriç
• C Wright Mills
• Claude Henri de Saint Simon
• Doğan Ergun
• Emre Kongar
• Émile Durkheim
• Erol Güngör
• Erving Goffman
• Ferdinand Tönnies
• Georges Gurvitch
• Georg Simmel
• George Herbert Mead
• Herbert Spencer
• Hilmi Ziya Ülken
• Immanuel Wallerstein
• İbn'i Haldun
• İsmail Beşikçi
• Jürgen Habermas
• Karl Marx
• Max Weber
• Mehmet Cihat Özönder
• Michel Foucault
• Mustafa Erkal
• Niklas Luhmann
• Niyazi Berkes
• Norbert Elias
• Orhan Türkdoğan
• Prens Sabahaddin
• Ralf Dahrendorf
• Robert KMerton
• Şerif Mardin
• Talcott Parsons
• Vilfredo Pareto
• Wright Mills
• Ziya Gökalp
• Zygmunt Bauman

Toplum Bilimleri Hakkında


Toplumların dününü ve bugününü inceleyen bilimlere verilen addır İnsan topluluklarının nasıl yaşadıklarını, yaşamlarını nasıl sürdürdüklerini, nasıl düşündüklerini, davrandıklarını, yaşam biçimlerini ve kültürlerini araştırır İnsan toplumsal bir varlıktır Bebeklik, çocukluk, gençlik ve yetişkinlik çağlarında', yani yaşamı boyunca, çevresinde bulunan ailesi, akrabaları, arkadaşları ya da yabancılar gibi başka insanlarla ilişki kurar İnsan, içinde bulunduğu kültüre ve konuma uygun davranış biçimleri geliştirmeyi, kendi çıkarlarını korurken başkalarının çıkarlarına da saygı duymayı, farklı düşünceleri dinlemeyi ve bu arada kendi düşüncelerini dile getirmeyi öğrenmek zorundadır İnsanların birbirleriyle kurduğu bağlara insan ilişkileri ya da toplumsal ilişki adı verilir

Bir topluluk ya da ülkede yaşayan insanların birbirleriyle kurdukları ilişkilerin tümü top-lum,\x oluşturur İnsanın kendisi için yarattığı ortama kültür denir Yaptığı ya da yapmakta olduğu her şey o kültürün bir parçasıdır İnsanın çocukken oynadığı oyuncaklar, giydiği giysiler, yaptığı evler ve konuştuğu dil o kültürün parçalarıdır Kültür insanların yeteneklerini, düşüncelerini, inançlarını ve yarattığı sanat ürünlerini de belirler Her kuşak bu kültürü bir sonraki kuşağa aktarır Ama aktarılan bilgiler her zaman aynı kalmaz, zaman içinde değişir Kültürler başka insan topluluklarının kültürleri ile ilişkiye girdikçe değişime uğrar (bak Kültür)

İnsanların, toplum ve kültüre ilişkin bilgilerini küçük yaştan edinmesi önemlidir Bu nedenle çocuklar okula başlar başlamaz bu bilgileri öğrenmeye başlarlar İlk öğrendikleri bilgiler çevreleri, yani evleri, okulları ve komşularıyla yakından ilgilidir Başka yerler, halklar ve çağları öğrendikçe, toplumla ilgili bilgileri de çoğalır Birçok üikedeki eğitim kurumlarında her düzeydeki öğrencilere toplum bilimleri öğretilmektedir İnsan davranışlarını toplumsal ve kültürel boyutuyla inceleyen toplum bilimleri yüksekokul ve üniversitelerde ayrı dersler olarak okutulur Tarih, siyaset bilimi, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, coğrafya ve sosyal psikoloji en bilinen toplum bilimleridir Toplum bilimleri geçmişte ve günümüzde insan davranışlarını incelediği için, bazen davranış bilimleri olarak da adlandırılır