![]() |
Dünya’da Görülen İklim Tipleri ve Bitki örtüsü |
![]() |
![]() |
#1 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Dünya’da Görülen İklim Tipleri ve Bitki örtüsü![]() Bir yerde benzer sıcaklık, basınç, rüzgar, nemlilik ve yağış özelliklerinin uzun süre etkili olmasıyla iklim tipleri belirmektedir ![]() ![]() Dünya’da görülen iklimler, sıcak kuşak iklimleri, ılıman kuşak iklimleri ve soğuk kuşak iklimleri olarak üöç ana bölümde toplanır ![]() Sıcak Kuşak İklimleri Sıcak Kuşak İklimlerinin Ortak Özellikleri
Ekvatoral İklimin Özellikleri Yıllık sıcaklık ortalamasının 20°C’nin üstünde olduğu ekvatoral iklimde yıl boyunca yaz koşulları yaşanır ![]() Güneş ışınları, yıl boyunca dik ve dike yakın açılarla geldiğinden yıllık sıcaklık farkı azdır ![]() Yıl boyunca yükseltici hava hareketlerine bağlı olarak konveksiyonel yağış görülür ![]() Yıllık yağış miktarı 2000 mm’nin üzerindedir ![]() ![]() ![]() ![]() Konveksiyonel Yağış : Isınan havanın yükselerek soğuması ile oluşan yağışlardır ![]() UYARI : Ekvatoral iklimde yıllık sıcaklık farklarının az olması güneş ışınlarının yere değme açılarının az değişmesiyle, günlük sıcaklık farklarının az olması ise nem oranının yüksek olmasıyla ilgilidir ![]() Ekvatoral İklimin Doğal Bitki Örtüsü Yıl boyunca sıcaklık ve nem koşulları elverişli olduğundan sürekli yeşil kalabilen yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan gür ormanlardır ![]() ![]() ![]() Ormanaltı Florası : Orman örtüsü altında loş ortamda yetişen, çoğunlukla ot ve sarmaşık türlerinin oluşturduğu bitki topluluğudur ![]() ![]() Ekvatoral İklimin Görüldüğü Yerler 10° Kuzey ve Güney enlemleri arasında, Güney Amerika’da Amazon Havzası’nda, Afrika’da Kongo Havzası’nda ve Gine Körfezi kıyılarında, Asya’da Endonezya Adaları’nda görülür ![]() Yazları Yağışlı Tropikal İklim (Savan) Yıllık sıcaklık ortalaması 20°C’nin üstündedir ![]() Yazlar sıcak ve yağışlı, kışlar sıcak ve kurak geçer Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği yaz aylarında konveksiyonel yağışlar görülür ![]() Kış aylarında subtropikal yüksek basıncın (DYB) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir ![]() Yıllık yağış miktarı 1000 mm civarındadır ![]() UYARI : Savan ikliminde günlük sıcaklık farkları, nemlilik nedeniyle yazın az, kışın fazladır ![]() Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Doğal Bitki Örtüsü Yaz yağışlarıyla yeşeren, uzun boylu, gür ot topluluklarıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Galeri Ormanları : Savanlardaki, küçük akarsu boylarında görülen, çoğunlukla 50-100 m genişliğinde, bir akarsu ağı biçiminde uzanan ve sürekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır ![]() ![]() Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Görüldüğü Yerler 10° enlemleri ile dönenceler arasında, Orta Amerika’da, Sahra Çölü ile Ekvatoral Afrika arasında, Güney Afrika’da, Güney Amerika’da, Kuzey Avustralya’da, Madagaskar’ın batısında görülür ![]() Muson İklimi Muson İkliminin Özellikleri Kış sıcaklığı 10°C - 20°C arasında değişir ![]() ![]() Muson rüzgarlarının etkisiyle yazlar sıcak ve bol yağışlı geçer ![]() ![]() Çoğunlukla 2000 – 5000 mm arasında değişen yıllık yağış miktarı bazı yerlerde 10000 mm’yi geçmektedir ![]() ![]() Yaz aylarında orografik yağışlar görülür ![]() Orografik Yağışlar : Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır ![]() Muson İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Yağışın fazla olduğu yerlerde, kış aylarında yapraklarını döken yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar görülür ![]() ![]() Muson İkliminin Görüldüğü Yerler Güney, Doğu ve Güneydoğu Asya kıyılarında, Madagaskar’ın doğusunda, Avustralya’nın kuzeydoğusunda, Kuzey Amerika’nın güneydoğu kıyılarında görülür ![]() Çöl İklimi Çöl İkliminin Özellikleri Günlük ve mevsimlik sıcaklık farklarının azla olması karakteristik özelliğidir ![]() Yağışlar yok denecek kadar azdır ![]() Sıcaklık farklarının fazla olması, kayaların fiziksel olarak parçalanıp ufalanmasına neden olur ![]() Kimyasal çözülme yetersiz olduğundan toprak oluşumu zordur ![]() Çöl İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Kuraklığa uyum sağlamış olan kurakçıl otlar ve çalılardan oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() Vaha : Çöllerde suyun bulunduğu, bitkilerin yetişebildiği, insanların yerleşip barındığı yerdir ![]() ![]() Çöl İkliminin Görüldüğü Yerler Asya Kıtası’nda; Arabistan, Gobi, Taklamakan Çöllerinde, Kuzey Amerika’da; Kaliforniya, Nevada, Kolorado, Meksika Çöllerinde, Afrika’da; Büyük sahra, Kalahari, Namibya Çölleri’nde, Avustralya’da; Büyük Kum Çölü’nde, Güney Amerika’da; Atakama Çölü’nde görülür ![]() UYARI : Çöllerin en büyük bölümü Kuzey yarım Küre’dedir ![]() ![]() Ilıman Kuşak İklimleri Ilıman Kuşak İklimlerinin Ortak Özellikleri Yıllık sıcaklık ortalamaları 20°C’nin altındadır ![]() Sıcaklık farkları belirgindir ![]() 4 mevsim yaşanır ![]() Akdeniz İklimi Akdeniz İkliminin Özellikleri Yazları sıcak ve kurak geçer ![]() Yıllık ortalama sıcaklık 18°C - 20°C arasında değişir ![]() Yazın genişleyen subtropikal antisiklon (DYB), Akdeniz iklim bölgesinde yaz kuraklığını belirginleştirir ![]() Kışlar ılık ve yağışlıdır ![]() ![]() Yıllık ortalama yağış miktarı 600-1000 mm arasında değişir ve yağış rejimi düzensizdir ![]() Kar yağışı ve don olayı ender görülür ![]() Don Olayı : Havanın açık ve durgun olduğu kış gecelerinde aşırı ısınma nedeniyle toprak donar ![]() ![]() ![]() Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Kısa, bodur ağaç ve çalılardır ![]() ![]() ![]() Zeytin, defne, keçiboynuzu, mersin, lavanta, kekik ve zakkum maki bitki topluluğu içinde yer alır ![]() Akdeniz İkliminin Görüldüğü Yerler Akdeniz çevresindeki ülkelerde, Güney Portekiz kıyılarında, Afrika’da Kap Bölgesi’nde, Güneybatı Avustralya kıyılarında, Orta Şili’de, Kuzey Amerika’da Kaliforniya yöresinde, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Güney kıyılarında görülür ![]() UYARI : Akdeniz iklimi genellikle 30°-40° enlemleri arasında görülür ![]() Ilıman Kuşak Okyanus İklimi Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Özellikleri Orta Kuşak kıtalarının batı kıyılarında, batı rüzgarlarının ve sıcak su akıntılarının etkisiyle gelişen bir iklim tipidir ![]() Yıllık ortalama sıcaklık 20°C’nin altındadır ![]() Sıcaklık farkları belirgin değildir ![]() Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer ![]() Her mevsim yağışlıdır ![]() ![]() Kar yağışı ve don olayı ender görülür ![]() Kış aylarında cephesel, yaz aylarında hem cephesel hem de yükselim yağışları görülür ![]() UYARI : Okyanus ikliminin belirmesinde temel etken batı rüzgarları ve sıcak su akıntılarıdır ![]() Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karma ormanlardır ![]() Yer yer çayırlar görülür ![]() Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Görüldüğü Yerler Kuzey Amerika’nın batı ve güneydoğu kıyılarında, Güney Amerika’nın güneybatı kıyılarında, Batı Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyılarında, Yeni Zellanda’da, Afrika’nın güneyinde, Avustralya’nın doğusunda, Tasmanya’da görülür ![]() Ilıman Kuşak Karasal İklim Ilıman Kuşak Karasal İklimin Özellikleri Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer ![]() Günlük ve mevsimlik sıcaklık farkları belirgindir ![]() En yağışlı mevsim ilkbahardır ![]() Don olayı sık görülür ![]() Sıcak çöllerin kenarlarında görülen karasal iklimde yaz mevsimi kısa sürer ![]() UYARI : Ilıman karasal iklimde kış aylarındaki yağış azlığı, termik yüksek basıncın etkili olmasına bağlıdır ![]() ![]() Ilıman Kuşak Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır ![]() ![]() ![]() ![]() Ilıman Kuşak Karasal İkliminin Görüldüğü Yerler Kuzey ve Güney Amerika’nın iç kısımlarında, Anadolu’nun iç kısımlarında, Irak’ta, İran’da, Türkistan’da, Afrika’nın iç kısımlarında, Avustralya’nın iç kısımlarında görülür ![]() Soğuk Kuşak İklimleri 60° - 90° enlemleri arasında görülür ![]() Sıcaklık yıl boyunca düşüktür ![]() İklimin elverişsiz olması tarımı sınırlandırmaktadır ![]() Soğuk Kuşak Karasal İklim Soğuk Kuşak Karasal İklimin Özellikleri Bu iklim iki alt bölüme ayrılır ![]() Yazı ve Kışı Soğuk Karasal İklim Yıllık sıcaklık farkları belirgindir ![]() Yazlar soğuk, yer yer serin ve kısa, kışlar ise çok soğuk, uzun ve karlı geçer ![]() ![]() En yağışlı mevsim yazdır ve konveksiyonel yağış görülür ![]() Sıcaklık ortalamalarının Ekvator’a doğru gidildikçe artmasına bağlı olarak bu iklim tipi değişir ve yazları sıcak karasal iklime geçilir ![]() Yazları Sıcak Karasal İklim Kış sıcakları -10°C’nin altına inmez ![]() Yaz sıcaklıkları 20°C nin üstüne çıkar ![]() Yağış miktarı fazladır ![]() ![]() Soğuk Kuşak Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü İğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır ![]() ![]() Yer yer çayırlar görülür ![]() Soğuk Kuşak Karasal İklimin Görüldüğü Yerler Soğuk kuşağın yazları sıcak karasal iklimi, ABD’nin kuzeydoğusunda, Kanada’da, Kuzey Çin’de, Mançurya’da, Rusya’da, Orta Sibirya’da görülür ![]() Soğuk kuşağın yazları da soğuk karasal iklimi, Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarının kuzeyinde, tundra ikliminin altında bir kuşak halinde görülür ![]() Tundra İklimi Tundra İkliminin Özellikleri
Düşük sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu çalılar, otlar ve yosunlardır ![]() Bu bitki örtüsüne tundra adı verilir ![]() Tundra İkliminin Görüldüğü Yerler 60°-70° enlemleri arasında, Asya’da, Avrupa’da, Kanada’nın kuzey kısımlarında, Güney Amerika’nın güney kısımlarında görülür ![]() Kutup İklimi Kutup İkliminin Özellikleri Sıcaklık yıl boyunca 0°C’nin altındadır ![]() Sıcaklığın düşük olması buharlaşmayı engellediği için yağış az ve kar biçimindedir ![]() Sürekli donmuş halde olan toprak kar ve buz ile kaplıdır ![]() Kutup İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Toprak , sürekli kar ve buz örtüsü ile kaplı olduğu için bitki örtüsünden söz edilemez ![]() Kutup İkliminin Görüldüğü Yerler Kutuplar çevresinde, Grönland’da, Antartika’da görülür ![]() Türkiye’de İklim ve Doğal Bitki Örtüsü Türkiye’de Görülen İklim Tipleri Türkiye, matematik ve özel konumu nedeniyle çeşitli iklim tiplerinin görüldüğü bir ülkedir ![]() ![]() ![]() Karadeniz İklimi Karadeniz İkliminin Özellikleri Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde görülür ![]() Her mevsim yağışlıdır ![]() ![]() Türkiye’de görülen iklimler içinde yıllık yağış miktarı en fazla olandır ![]() Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer ![]() Yıllık sıcaklık farkı azdır ![]() Bulutluluk oranı yüksek, güneşli gün sayısı azdır ![]() Karadeniz iklimi yer şekillerinin farklılığı nedeniyle 3 alt tipe ayrılmıştır ![]() UYARI : Karadeniz iklimi sıcaklık ve nem koşulları bakımından okyanusal iklime benzer ![]() ![]() Doğu Karadeniz Tipi Dağların kıyıdan hemen sonra yükselmesi, uzanış yönleri ve bunların yağış getiren rüzgarlara dönük olması gibi etkenlerden dolayı Türkiye’nin ve bölgenin en yağışlı bölümüdür ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C Yıllık yağış miktarı 1500-2500 mm Orta Karadeniz Tipi Bu bölümde dağlar kıyıdan uzaklaştığı ve yükseltileri azaldığı için yıllık yağış miktarı azalmıştır ![]() Yıllık sıcaklık farkları azdır ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C Yıllık yağış miktarı : 700 – 900 mm Batı Karadeniz Tipi Yaz ve kış sıcaklıkları Orta ve Doğu Karadeniz tipine göre biraz daha düşüktür ![]() Yıllık yağış miktarı, Orta Karadeniz’dekinden daha azdır ![]() Kar yağışı ile don olayı Doğu ve Orta Karadeniz’e göre daha sık görülür ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 13°C - 14°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 21°C Yıllık yağış miktarı : 1000-1500 mm Karadeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Sıcaklık ve yağış koşulları gür ormanların ve ormanaltı florasının gelişmesini sağlamıştır ![]() ![]() Karadeniz Bölgesi Bitki Katları Geniş yapraklı ağaçlardan oluşan orman Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman Alpin çayırlar Akdeniz İklimi Akdeniz İkliminin Özellikleri Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer ![]() Kar yağışı ve don olayı ender görülür ![]() En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır ![]() Yaz kuraklığı belirgindir ![]() Akdeniz iklimi sıcaklık ortalamaları farklı olduğu için 2 tipe ayrılır ![]() UYARI : Akdeniz ikliminin etki alanı Akdeniz Bölgesi’nde Toros Dağları’nın varlığı nedeniyle dar, Ege Bölgesi’nde ise dağların kıyıya dik uzanması nedeniyle geniştir ![]() Asıl Akdeniz Tipi Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür ![]() Dağların kıyıdan hemen sonra yükseldiği yerlerde yağış miktarı artar ![]() Kış sıcaklığının en yüksek olduğu yerler Akdeniz kıyılarıdır ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 18°C - 19°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 8°C - 9°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 28°C - 30°C Yıllık yağış miktarı : 750 – 1000 mm Bozulmuş Akdeniz Tipi (Marmara Tipi) Gelibolu Yarımadası ile Güney Marmara kıyılarında daha yaygın olan bu iklim tipi, Trakya’nın büyük bir bölümünde de görülür ![]() Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir ![]() Enlem farkı nedeniyle sıcaklık ortalamaları Asıl Akdeniz tipine göre düşüktür ![]() Kar yağışı ve don olayı Asıl Akdeniz tipine göre daha sık görülür ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C - 15°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C - 6°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 24°C Yıllık yağış miktarı : 600 – 800 mm UYARI : Akdeniz İkliminin Marmara tipinde sıcaklıkların daha düşük olması, enlem farkı ve kuzeyden gelen rüzgarların etkisiyle açıklanır, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yağışlarında artış görülür ![]() Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Kısa, bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir ![]() ![]() Makilerin yükselti sınırı enlemin etkisine bağlı olarak değişir ![]() Akdeniz’de 700 – 800 m Ege’de 400 – 500 m Güney Marmara’da ise 250 – 300 m’dir ![]() Karasal İklim Karasal İklimin Özellikleri Kuzey Anadolu ve Toros Dağları denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlaştırdığı için iç kesimlerde iklim karasallaşmıştır ![]() Yıllık yağış miktarı az, sıcaklık farkları belirgindir ![]() Karasal iklim, enlem ve yükselti farkı nedeniyle 3 tipe ayrılır: UYARI : Karasal iklimde yaz kuraklığının görülmesi, Akdeniz yağış rejiminin etkili olduğunu gösterir ![]() İç Anadolu Tipi İç Anadolu, İç Batı Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzası’nda görülür ![]() Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer ![]() En yağışlı mevsim ilkbahardır ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 10°C - 12°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 2°C - 4°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 25°C Yıllık yağış miktarı : 250 – 500 mm Güneydoğu Anadolu Tipi Türkiye’nin en sıcak iklim bölgesidir ![]() Yazlar çok sıcak, kurak ve uzun, kışlar ılık, yer yer soğuk ve kısa geçer ![]() Yaz kuraklığının en belirgin olduğu bölgedir ![]() Bölgenin batısında kış yağışları, doğusunda ilkbahar yağışları belirgindir ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 15°C – 19°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 1°C - 2°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :30°C den yüksek Yıllık yağış miktarı : 400 – 700 mm Doğu Anadolu Tipi (Yazın Yağışlı Tip) Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir ![]() Kışlar çok soğuk, karlı ve uzun, yazlar serin, yağışlı ve kısa geçer ![]() En yağışlı mevsimler, yaz ve ilkbahardır ![]() Kar yağışı ve don olayı çok sık görülür ![]() Yükseltinin etkisiyle kar yağışı diğer bölgelere göre erken başlar ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 3°C - 6°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -12°C’den düşük Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :21°C - 22°C Yıllık yağış miktarı : 400 – 600 mm Doğu Anadolu Tipi (Yazları Kurak Tip) Bölgenin Çukurda kalan alanlarında (Yukarı Fırat, Orta ve Yukarı Murat Bölümleri) kış sıcaklığı biraz daha yüksektir ![]() ![]() İlkbahar yağışları belirgindir ![]() Yazlar daha sıcak ve kurak geçer ![]() Bu iklim tipi yükseltisi düşük çöküntü ovalarında ve akarsularca derin yarılmış vadi tabanlarında görülür ![]() Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C – 12°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -8°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :25°C den yüksek Yıllık yağış miktarı : 300 – 500 mm Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile fazla boy atmadan sararan ve step (bozkır) adı verilen bitki örtüsü geniş yer kaplar ![]() ![]() Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur ![]() ![]() Antropojen Step (Bozkır) : Ağaçların tahrip edildiği alanlarda gelişen steplere antropojen step (bozkır) adı verilir ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|