Salyangoz-Deniz Salyangozları-Yumuşakçalar

Salyangoz-Deniz Salyangozları-Yumuşakçalar


Salyangozlar, gövdelerinin altındaki, güçlü kaslarla donanmış, bir çeşit ayak sayılabilecek yassı uzantılardan Ötürü karındanbacaklılar ya da karındanayaklılar denen yumuşakçalardandır Ayaklarının üstünde sürünerek ilerlerken hemen sertleşen sümüksü bir sıvı çıkarırlar Hareketlerini kolaylaştıran bu madde salyangozun arkasında parlak bir iz olarak kalır



Salyangoz ön ucunun (başının) biraz gerisinde yer alan kabuğunun içine tüm gövdesini çekebilir Kabuk, örtenek (manto) denen etli bir yapının salgıladığı tebeşirimsi bir maddeden oluşur Sarmal bir biçimde gelişen bu kabuğun kıvrımları genellikle sağa doğru, bazılarında ise sola doğrudur

Kara salyangozları kabuğunun kenarına yakın küçük bir delikten aldığı havayla solunum yapar Ağzının içinde şeride benzeyen, küçük diş sıralanyla kaplı dilini (dişlidil ya da radula) bir törpü gibi kullanarak yeşil ya da çürüyen bitkileri kopanp yer Ağzın gerisinde iki çift dokunaç vardır Salyangoz arkadaki dokunaç çiftinin ucunda yer alan gözlerini kullanmadığı zaman, bu dokunaçlarını kabuğunun içine çeker

Çoğu salyangoz nemli bölgelerde yaşar; daha kurak yerlerde yaşayanlar nem oranının yükseldiği akşam saatlerinde ortaya çıkar En irileri dönenceler arasında yaşayan ve kabuklarının uzunluğu 15 santimetreyi bulan dev kara salyangozlarıdır Salyangozlar hem erkek, hem de dişi üreme organları taşıdıkları için erdişi hayvanlardır {bak ErdİŞİ) Yumurtlayarak ürerler İri türlerin yumurtaları sert kabukludur Yumurtalar yığınlar halinde yere bırakılır Yavru salyangozlar erişkinlere benzerler
Salyangoz eti birçok ülkede sevilerek yenen bir besindir Günümüzde Avrupa'da büyük ölçüde tüketilen bağ salyangozu (Helix p Omatia) Türkiye'nin de dışarıya sattığı önemli ürünler arasındadır

Karaların yanı sıra akarsu ve göllerde su bitkileriyle beslenen karındanbacaklıların birçok türü vardır Genel olarak tatlı su salyangozları denen bu yumuşakçaların sarmal kabukları bazen uzayarak sivrilmiş ya da yassı bir biçim kazanmıştır

Deniz Salyangozları

Salyangozların denizlerde yaşamaya uyarlanmış 20 bini aşkın türü vardır Bunlar arasında büyük biçim farklılıkları göze çarpar Ayrıca yapılarında da önemli farklar vardır Kara salyangozlarına oldukça benzeyen birçok deniz salyangozu geniş ve yassı ayaklarının üstünde iri kabuklarını taşır Bu salyangozların örteneklerinden dışan uzanan bir sifon, solunum için gerekli suyu içeriye alır Öbür yumuşakçaların kabuğunu delip yumuşak dokularını emerek beslenen dikenli salyangozların Akdeniz'de yaşayan bir türü (Murex brandaris) eskiden çok değerli bir boyarmad de olan Sur firfirinin kaynağıydı
Bazı deniz salyangozları kabuk koleksiyonculuğunda büyük değer taşır Örneğin Cyp raea leucodon bilimsel adıyla tanınan porselen salyangozu çok değerlidir ve ender bulunur




Filipinler'in çevresinde rastlanan bu tür yalnız birkaç kabuk örneğinden tanınmaktadır Porselen salyangozlarının dışında yumurta biçiminde, çok kalın, düz ve parlak bir kabuk vardır Çok güzel renk ve desenlerle bezeli olan bu kabuk içteki çok daha ince ve sarmal biçimli kabuğu gizler Kabuk ağzı uzun ve dar bir yarık biçimindedir Örtenek buradan iki parçaya ayrılarak çıkıp tüm kabuğu kaplayabilir ve hareketleriyle kabuğun düzleşip parlak bir yüzey kazanmasını sağlar Denizkulakları, adlarını kabuk biçimlerinden alan deniz salyangozlarıdır

Çoğunun uzunluğu 15 santimetreyi geçmemekle birlikte kırmızı denizkulağı (Haliotis rufescens) 30 cm uzunluğa erişebilir Denizkulağmın yassılaşmış ve az kıvrımlı olan kabuğunun ağzı çok büyük ve dış yüzeyi pütürlüdür Ama bu kabuğun iç yüzeyini renkli bir sedef katmanı örter Denizkulağı güçlü ayağını kullanarak kayalara sıkıca tutunur Kabuğun bir yanı boyunca dizili 4-5 delik solunum için gerekli suyun girişini sağlar Deniz yosunlan başlıca besin kaynaklandır

Denizkülahlarının koni biçimindeki kabuğunda çıkıntısız ve az sayıda sarmal bulunur Daha çok sıcak denizlerde yaşayan bu deniz salyangozlan dışan uzattıklan hortumun ucundaki iğneden avlannı felce uğratan bir zehir akıtırlar İri denizkülahlarının zehri insanı öldürebilir