Saz-Mızrap İle çalınan Müzik Aletlerinin Genel Adı

Saz-Mızrap İle çalınan Müzik Aletlerinin Genel Adı


Türk halk müziğinde kullanılan ve bağlama da denen mızraplı bir çalgıdır Ayrıca saz, Türk halk müziğinde mızrap ile çalınan müzik aletlerinin genel adıdır
Boyutları değişik olmakla birlikte, biçimsel olarak sazdan farksız olan divan sazı, tanbu ra, cura gibi çalgılarla birlikte bağlama ailesini oluşturan çalgılardan biri olan saz, yarım armut biçiminde bir tekne (gövde) ile ince uzun bir saptan oluşur (bak BaGlama AİLESİ) Yaklaşık 40 santimetresi gövde, 55 santimetresi sap olmak üzere, toplam boyu 95 cm dolayındadır




Bu ölçüler Anadolu'nun çeşitli yörelerinde az çok değişir Tekne eskiden tek bir ağaç parçasından oyularak yapılırdı Günümüzde, teknesi ud ve tanburunki gibi, hilal biçiminde tahta dilimler yan yana yapıştırılarak yapılan sazlar gittikçe yaygınlaşmaktadır Üzerinde Türk halk müziğinin ses sistemine göre perde bağlarının bulunduğu sapın ucunda, sapla 15° kadar bir açı yapan burguluk vardır Burgulukta, her tel için bir burgu bulunur Üzerindeki bir delikten geçen telin sarıldığı burgu, sağa ya da sola çevrilerek telin gerginliği azaltılır ya da çoğaltılır Böylece teller istenen frekansa göre akortlamr

Teknenin üzeri, genellikle köknar ağacından yapılan ince bir levha ile kapatılır Buna göğüs adı verilir Teller, sap ile burguluk arasındaki üst eşikten geçerek sap boyunca ilerler ve göğse basan orta eşikten de aşarak, gövdenin kenarındaki, alt eşik de denen tel takozuna bağlanır Sazın ikişerli olarak akort lanan altı teli vardır Bunların dördü (alt ve üst çiftler) çelik, ikisi (ortadaki çift) ise pirinçtendir Bunlar, yukarıdan aşağıya doğru "mi", "re" ve "la" sırasıyla akortlanır Bazı ezgilerin çalınmasına elverişli olmayan bu akort zaman zaman değiştirilir