EYyubiler Hanedanı-Selahaddin EYyubi

EYyubiler Hanedanı-Selahaddin EYyubi



(11711252) Mısır, Suriye, Güneydoğu Anadolu ve Yemen'de 80 yıl kadar hüküm sürmüş bir hanedan olan Eyyubiler'in kurucusu Selahaddin Eyyubi'dir Önceleri babası ve amcasıyla birlikte Şam Atabeyi Nureddin Zengi'nin hizmetinde çalışan Selahaddin Eyyubi 1168'de Fatımiler'in elindeki Mısır'ın alınışına katıldı 1169'da Fatımi yönetimini eline geçiren ve vezir olan amcası Şirkuh kısa bir süre sonra ölünce ordunun da desteğiyle yerine geçti Fatımi Halifesi Adid'in 1171'de ölümünden sonra da bu hanedana son vererek Mısır'ı kendi adına yönetmeye başladı

Bundan sonra egemenliğini Suriye'ye doğru genişletti ve 1174'te Şam Atabeyi Nureddin Zengi'nin ölümünden sonra Suriye tümüyle Selahaddin Eyyubi'nin denetimine girdi Kardeşi Turanşah da 1174'te Yemen'i aldı Egemenliğini Diyarbakır'a kadar yayan Selahaddin Eyyubi'nin en büyük başarısı 90 yıla yakın bir süreden beri Haçlılar'ın elinde bulunan Kudüs'ü geri almasıdır 1187'de Hittin'de Haçlılar'ı büyük bir bozguna uğratan Selahaddin Eyyubi Filistin'in kıyı şeridindeki önemli kentlerle birlikte Kudüs'ü de ele geçirdi




Bu olayın Avrupa'daki yankıları büyük oldu Papa Hıristiyanlar'ca da kutsal sayılan Kudüs'ün geri alınması için yeni bir Haçlı Seferi çağrısında bulundu Papanın çağrısına Avrupa'nın üç büyük devleti olumlu yanıt verdi ve İngiltere Kralı I Richard (Aslan Yürekli Richard) Fransa Kralı II Philippe ile Almanya Kralı Friedrich Barbarossa komutasındaki birleşik Haçlı ordusu karadan ve denizden Kudüs'e doğru yola çıktı Karadan giden Friedrich Barbarossa Tarsus Çayı'nı geçerken boğularak öldü Bir bölümü Filistin'e varan Haçlı ordusu uzun bir kuşatmadan sonra 1191'de Akkâ'yı aldı II Philippe bu arada

İngiltere kralıyla anlaşmazlığa düşerek ülkesine dönmek üzere ordudan ayrıldı Tek başına Kudüs'e yürüyen I Richard bir yıldan fazla süren bir kuşatmadan sonra sonuç alamayacağını görerek Selahaddin Eyyubi ile barış antlaşması imzaladı ve geri çekildi
Selahaddin Eyyubi'nin 1193'te ölümünden sonra Eyyubi hanedanı devletin bütünlüğünü korumakta büyük güçlüklerle karşılaştı Selahaddin Eyyubi daha sağlığında Suriye, Yemen ve elCezire (Diyarbakır ve güneyi) bölgelerine kardeşlerini ve oğullarını emir olarak atamıştı Ölümünden sonra hepsi de kendi bölgelerinde bağımsız olarak davranmaya başladılar Adil (120018) ve Kâmil (121838) dönemlerinde yönetim birliği bir ölçüde korunabildi Kâmil Hıristiyanlarca iyi geçinebilmek amacıyla 1229'da Kudüs'ü Haçlılar'a geri vermek zorunda kaldı

Onun ölümünden sonra Eyyubiler yerel emirliklere bölündü Bununla birlikte 1250'de yeni bir Haçlı seferi düzenleyen Fransa Kralı IX Louis'yi yenmeyi başardılar Ama iyice zayıflayan Mısır'daki ana kol 1252'de Memlûklar tarafından ortadan kaldırıldı Şam, Halep ve elCezire'deki kollara da 1260'ta Moğollar son verdi Yemen'deki kol ise daha 1229'da Resuliler tarafından ortadan kaldırılmıştı Yalnız Hasankeyf ve Diyarbakır'da hüküm süren yerel bir Eyyubi emirliği 1470'teki Akkoyunlu istilasına kadar varlığını korudu (Ayrıca bak SELAHADDİN EYYUBİ)

Selahaddin Eyyubi (1138-1193), en çok Haçlı Seferleri'nde oynadığı rol dolayısıyla hatırlanmaktadır Bir Müslüman olmasına ve Filistin'i elde tutmak için Hıristiyanlar'a karşı mücadele etmesine karşın, adilliği ve cesurluğu nedeniyle, aralarında İngiltere Kralı I Richard'ın (Aslan Yürekli) da bulunduğu Hıristiyan hükümdarlarca takdir edilirdi
Selahaddin Eyyubi bugün İrak sınırları içinde bulunan Tikrit'te doğdu

O zamanlar Müslümanlar bölünmüştü, Kahire ve Bağdat'ta birbirleriyle rekabet eden Fatımi ve Abbasi halifeleri vardı Selahaddin Eyyubi babası ve amcasıyla birlikte Mısır'daki Fatımi egemenliğine son verdikten sonra 1174'te kendini Suriye ve Mısır hükümdarı ilan etti




Selahaddin Eyyubi 1187'de Filistin'i istila ederek aynı yılın ekim ayında Hıristiyanlar'ın elinde olan Kudüs'e girdi Bu zafer Avrupa' daki kralları telaşlandırdı ve III Haçlı Seferi' nin başlamasına yol açtı (bak Haçli SEFERLERİ) Ama Kudüs Müslümanlar'ın elinde kalmaya devam etti Aslan Yürekli Richard'ın başka yerlerdeki zaferlerine karşın, Selahaddin Eyyubi Müslümanlar'ı birleştirerek Kudüs'deki Hıristiyan kuwetlerini bozguna uğrattı Uzun süren savaşlar sırasında Selahaddin Eyyubi'nin Richard'a hediyelerle birlikte, hastayken tedavisi için hekimlerini de gönderdiği söylenir Sonunda Selahaddin Eyyubi ile bir anlaşma yapıldı ve Hıristiyan hacılara Kudüs yolu açıldı

Selahaddin Eyyubi: 12 yüzyıl Arap yazmasından

Selahaddin Eyyubi (1138 - 1193), Mısır, Suriye, Yemen ve Filistin sultanı ve Eyyubi hanedanının ilk hükümdarıdir 2 Ekim 1187'de Kudüs’ü Haçlılardan alarak kentte 88 yıl süren Hristiyan egemenliğine son vermiş, Hıristiyanların misilleme olarak düzenledikleri III Haçlı Seferi’ni etkisiz hale getirmiştir

Hayatı


Etnik kökleri hakkında tartışma

Selahaddin Eyyubi'nin bir Arap-Türk melezi mi yoksa Kürt mü olduğu hakkında farklı teoriler vardır:

1. Selahaddin Eyyubi, köken olarak Türk ve Arapların evlilik yoluyla karıştığı bir soydan gelse de yetiştiği çevre bakımından tamamen Türk kültürü içinde büyümüş ve Türkleşmiştir Babası Necmeddin Eyyub, Selçuklu emiri İmadeddin Zengi’nin hizmetinde görevliydi
2. Sonradan kardeş'ile Şirkuh Irak'a göç eder ve Selçuklu emiri İmadeddin Zengi’nin hizmetine girer

Kariyeri

Baalbek ve Şam’da büyüyen Salaheddin iyi bir din eğitimi aldı Askeri yaşamı Zengi’nin oğlu ve ardılı Emir Nureddin’in komutanlarından, amcası Asadeddin Şirkuh’un hizmetine girmesiyle başladı Şirkuh’un, Mısır’ın I Haçlı Seferi sonucunda kurulan Latin-Hıristiyan devletlerinin eline geçmesini önlemek amacıyla düzenlediği üç sefer sırasında, Kudüs’ün Latin kralı I Amalricus, Mısır’ın Fatımi halifesinin güçlü veziri Şavar ve Şirkuh arasında karşılıklı bir mücadele gelişmişti Salaheddin Şirkuh’un ölümünden ve Şavar’ın öldürülmesinden sonra, henüz 31 yaşındayken hem Suriye birliklerinin komutanlığına, hem de melik unvanıyla Mısır vezirliğine atandı (1169)

1171’de Mısır’da Şii Fatımi halifeliğine son vererek Sünniliğe dönüldüğünü ilan eden Salaheddin Eyyubi böylece Mısır’ın tek yöneticisi durumuna geldi Bir süre için kağıt üzerinde Emir Nureddin’in vasalı olarak kaldıysa da bu ilişki Suriye emirinin 1174’te ölmesiyle sona erdi Mısır’daki zengin tarım topraklarını mali dayanak olarak kullanan Salaheddin, Nureddin’in çocuk yaştaki oğlu adına naiplik talebinde bulunmak üzere küçük, ama çok disiplinli bir orduyla Suriye’ye hareket etti Ama çok geçmeden bu talebinden vazgeçerek, 1174’ten 1186’ya değin Suriye, Kuzey Mezopotamya, Filistin ve Mısır’daki tüm Müslüman topraklarını kendi bayrağı altında birleştirmeye girişti Zamanla sahtekarlık, ahlaksızlık ve gaddarlıktan uzak, cömert, erdemli, ama kararlı bir hükümdar olarak ünlendi

O zamana değin iç çekişmeler ve yoğun rekabet yüzünden Haçlılara direnmede güçlük çeken Müslümanların maddi ve manevi açıdan güçlenmelini sağladı
Selahaddin, yeni ya da gelişmiş askeri teknikler kullanmak yerine, çok sayıdaki düzensiz kuvvetleri birleştirip disiplin altına alarak askeri güç dengesini de kendi lehine çevirmeyi başardı 1187’de bütün gücüyle, Latin Haçlı krallıklarına yöneldi Düşmanlarının tümüyle yoksun olduğu komuta yeteneğiyle 4 Temmuz 1187’de tükenmiş ve susuzluktan bitkin düşmüş bir Haçlı ordusunu, Kuzey Filistin’de Taberiye yakınındaki Hattin’de sıkıştırdı ve bir hamlede yok etti Haçlıların verdiği kayıpların büyüklüğü Müslümanların Kudüs Krallığı’nın neredeyse tümünü ele geçirmesini sağladı Akka, Betrun, Beyrut, Sayda, Nasıra, Caesarea, Nablus, Yafa ve Aşkelon üç ay içinde düştü Salaheddin Haçlılara en büyük darbesini ise 88 yıl Frankların elinde kalan Kudüs’ü 2 Ekim 1187’de teslim alarak indirdi

Selahaddin’in başarısına düşen tek gölge Sur’un ele geçirilmemesiydi 1189’da Haçlı işgali altında yalnızca üç kent kalmış, ama sağ kalan dağınık Hıristiyanlar zorlu bir kıyı kalesi olan Sur’da toplanarak Latin karşı saldırısının çıkış noktasını oluşturmuşlardı Kudüs’ün düşmesiyle derinden sarsılan Batılılar yeni bir Haçlı seferi çağrısında bulundu III Haçlı Seferi çok sayıda büyük soylu ve ünlü şövalyenin yanı sıra, üç ülkenin krallarını da savaş alanına çekti

III Haçlı Seferi uzun ve tüketici oldu I Richard (Aslan Yürekli Richard) tartışmasız askeri dehasına karşın hiçbir sonuca ulaşamadı Haçlılar Doğu Akdeniz’de ancak güvensiz bir toprak parçasına tutunabildiler Kral Richard Ekim 1192’de dönüş için yelken açtığında savaş sona ermişti Selahaddin başkent Şam’a çekildi Uzun seferler ve at üstünde geçen günlerden sonra çok yaşamadı 1193'de öldü Akrabaları imparatorluğu paylaşırken, arkadaşları Müslüman dünyasının en güçlü ve en eli açık hükümdarının, mezarını yaptırmaya yetecek para bırakmadığını gördüler

Haçlılar, İslâm dünyasını yıkıp parçalamak, Kudüs'ü ele geçirip doğunun hazinelerini ele geçirmek ve Müslümanları yok etmek için birleşmişlerdi Başlarında, Avrupalıların Arslan Yürekli Richard dedikleri İngiltere Kralı bulunuyorduRichard ve orduları, İslâm askerlerini kolayca mağlup edeceklerini sanıyorlardı Fakat İslâm askerleriyle karşılaştıkları zaman bunun hiç de kolay olmadığını anladılar
Müslümanların başında ilmî ve ve askerî dehasıyla tarihin en büyük kahramanlarından Selahaddin Eyyubi bulunuyordu

Haçlılar, Selahaddin Eyyubi'nin bir avuç askerle koruduğu Akka Kalesi önünde aylarca beklemek zorunda kaldılar Yapılan kanlı savaşların hiç birinde başarılı olamadılar Artık Müslümanların elinden Kudüs'ü alma hayalleri sönüp gitmişti Karşılarında ölümü hiçe sayan bir Sultan ve onun için canlarını fedaya hazır İslâm askerleri vardı Haçlılar, hiç olmazsa Akka'yı düşürmek için çekirge sürüleri gibi kalabalık ordularla defalarca saldırdılar Selahaddin Eyyubi Akka'dan çıkarak başka meydanlarda savaşmayı tercih etti

Haçlılar, artık Kudüs'ü almayı düşünemez hale gelmişlerdi Selahaddin Eyyubi, bu büyük Haçlı tehlikesini ve korkunç bir katliamı yenilmez iradesi, askerî ve siyasî üstün dehasıyla atlatmasını bildi Eyyubi Devleti'ni kurarak İslâm tarihinde seçkin bir yer kazanan Selahaddin Eyyubi'nin babası Emir Eyyub'tur Emir Eyyub Baalbek valisi iken Selahaddin doğmuş, öğrenimini burada tamamlayıp, bilhassa İslâmî ilimler ve edebiyatta üstün başarılar göstermiştir Daha sonra Musul Atabeyi olan Emir Nureddin ile Mısır Seferine katılmış, Hıristiyan Kudüs Kralı'na karşı zafer kazanıp, Kudüs'ü fethetmiştir
1174 Yılında Nurettin Atabek vefat edince, Mısır'da bağımsızlığını ilan ederek Eyyubi Devleti Ônin temellerini atmıştır Bu arada çeşitli savaşlara girip; Filistin, Mısır, Suriye, Hicaz ve Yemen'in tek hakimi durumuna gelmiştir

Selahaddin Eyyubi'nin ilme ve sanata karşı çok büyük bir sevgisi vardı Önceleri bir hükümdar olmayı değil de, bir ilim adamı olmayı düşünmüştü Selahaddin Eyyubi, alçak gönüllü, iyilik ve yardım sever, dürüst ve mert bir Müslümandı Kısa zamanda kurduğu muazzam devlete ve zaferlere rağmen aslâ gurura kapılmadı "Ben, Allah yolunun bir hizmetçisiyim," diyerek güzel bir ömür sürdü "Kudüs işgal altındayken, ben nasıl gülebilirim ki?" diyerek günlerce mahzun olarak yaşadığı rivayet edilir
Selahaddin Eyyubi, Hicret'in 589 yılında, henüz 57 yaşında iken Şam'da vefat etmiştir Vasiyeti gereğince kefeni bir mızrağın ucuna takılıp, ölümü Müslümanlara duyurulmuştur Selahaddin Eyyubi'nin kefenini halka gösteren kişi şunları söylemiştir: