Sosyalizmin Gelişimi

Sosyalizmin Gelişimi


Çok eski dönemlerden beri, içinde yaşadıkları toplum düzeninden rahatsızlık duyan birçok kişi, zenginlikleri daha adil bir biçimde paylaştıracak ve insanlar arasında eşitliğiDevlet adlı yapıtında tüm zenginliklerin paylaşıldığı ideal bir toplum modeli kurmuştur sağlayacak toplumsal değişikliklerin gerekli olduğunu savunmuştur Bunlar genellikle, gelecekte, zengin-yoksul, yöneten-yönetilen ayrımlarının olmadığı ideal bir toplumun nasıl örgütlenmesi gerektiğini ayrıntılı bir biçimde açıklamışlardır İlkçağlarda, Eski Yunan düşünürü Platon,

Sosyalist düşünce tarih boyunca, gerek kitaplarda, gerek yaşamlarını belirledikleri sosyalist ilkelere göre sürdürmeye çalışan deneysel topluluklar içinde var oldu Sir Thomas More 1516'da yazdığı Utopia adlı yapıtında gene düşsel bir toplumdaki ideal yaşamdan söz ediyordu Sosyalist düşünceler Fransız Devrimi sırasında da tartışıldı Ama çağdaş sosyalizm gerçek anlamıyla Sanayi Dev-rimi'nden sonra, kapitalizmin hızla geliştiği 19 yüzyılda ortaya çıktı (bak SANAYİ DEVRİMİ) Gelişen kapitalizmin yarattığı işçi sınıfı, çoğalan fabrikalar ve artan üretimle birlikte giderek büyüdü Yeni kurulan fabrikalarda üretimi gerçekleştiren bu sınıf, kapitalistlerin en fazla kân elde etme ilkesi uğruna, ancak yaşamını sürdürebileceği bir ücret karşılığında, günde 14-16 saat çalıştırıldı Kırsal bölgelerden kentlere göçle daha da büyüyen bir "işsizler ordusu" ortaya çıktı İşçilerin ve çalışacak iş bulamayan işsizlerin içinde bulundukları koşullar "insanca yaşa-ma"ya olanak vermiyordu Beslenmeleri çok kötü, sağlık ve eğitim olanakları hemen hiç yoktu Çoğu oy hakkından yoksundu ve ülke yönetimine herhangi bir biçimde katılamıyor-lardı

19 yüzyılda bu yoksulluğa ve sefalete kapitalist sistemin işleyiş kurallarının neden olduğunu ileri süren bazı düşünürler, toplumun farklı bir biçimde örgütlenmesi gerektiğini savundular Fransa'da Claude de Saint-Simon ve Charles Fourier, İngiltere'de ise Robert Owen çağdaş sosyalizmin kurucularındandır Düşünceleri, daha sonra "bilimsel sosyalizm" ya da Marksizm'e kaynaklık etmiştir

Bu düşünürler daha eşitlikçi ve adil olan, insanların kendilerini geliştirerek yeteneklerini en iyi biçimde değerlendireceklerine inandıkları toplum biçimlerini ayrıntılarıyla tasarladılar Robert Owen, kapitalizmin sınırsız rekabet ortamına karşı çıkan, kooperatifleşmeyi savunan, eğitime önem veren düşünceleriyle; Saint-Simon ve Fourier ise insanca yaşamaya verdikleri değer, planlı bir ekonomik büyüme ve devletin ortadan kalktığı sınıfsız bir toplum yaratma istekleriyle daha sonraki sosyalist düşünürleri etkilediler

Gene 19 yüzyılın, ortalarında, Fransa'da kapitalizmin yerini kooperatiflerin alması gerektiğini savunan Louis-Auguste Blanqui, düşüncelerine "komünizm" adını verdi Louis Blanc özerk, işçilerin kendi kendilerini yönettikleri ulusal atölyeler kurulmasından yanaydı Pierre-Joseph Proudhon özel mülkiyete kesinlikle karşı çıkarak, sömürü düzeninin yerini insanca ilişkilerin alacağı bir toplum önerdi

Bütün bu düşünceler sosyalizmin Avrupa' da giderek yaygınlaşmasına yol açtı 19 yüzyılın ikinci yansında Kari Marx ve Friedrich Engels sosyalizmi düşünürlerin özlemlerinden bağımsız, tarihsel sürecin bir sonucu olarak değerlendirdiler (bak Engels, FriedricH; Marx, Karl) Marx, köleci, feodal ve kapitalist olarak adlandırdığı sınıflı toplumların gelişim çizgilerini, bu toplum biçimlerindeki sömürü mekanizmalarını inceledi ve toplumların genel gelişme yasalannı ortaya koydu Bu yasalar çerçevesinde kapitalizmin içinden doğan işçi sınıfının, sömürü mekanizmasını sona erdirmek için vereceği mücadeleyle kapitalizmi yıkarak komünist bir sistem kurmasının kaçınılmaz olduğunu söyledi

Marx'a göre kapitalist sistemde iki temel sınıf olan burjuvazi ve işçi sınıfı arasında uzlaşmaz bir çelişki vardır Bu sistemde üretim araçları mülkiyetine sahip olan burjuvazi ile üretimi sürdüren işçi sınıfı arasındaki bu çelişki, üretim araçları mülkiyetini toplumsallaştıracak ve üretimi planlayarak yürütecek olan işçi sınıfının iktidara gelmesiyle sonuçlanacaktır İşçi sınıfının iktidarda olduğu belirli bir sürenin sonunda, sınıfların ve devletin yok olduğu komünist toplum kurulacaktır (bak Komünizm) Kapitalizmin ayrıntılı bir çözümlemesini yapan ve toplumsal gelişmenin yasalannı ortaya koyan Marx ve Engels, kendilerinden önceki sosyalistleri "ütopyacı sosyalistler" olarak nitelediler ve kurduklan düşünce sistemine "bilimsel sosyalizm" adını verdiler