Sonatın Yapısı

Sonatın Yapısı


Klasik sonat çoğunlukla dört bölümden oluşur Bölümler kendi aralannda, hız ve konu bakımından karşıtlık oluşturur Sonat bölümlerinin alışılagelmiş düzeni, hızlı-yavaş-hızlı-hızlı'dıı Ne var ki, bu genel kalıptan uzaklaşan birçok sonat vardır

Genellikle "allegro" olarak belirtilen birinci bölüm sonat formu ya da birinci bölüm formu olarak da adlandırılır ve belli bir yapıdadır Sonat başlarken iki karşıt tema sunulur Temalann tonalite bakımından da farklı olduğu bu girişe sergi adı verilir Bunu izleyen gelişme'de temalar işlenerek geliştirilir Daha sonra serginin tekrarı ile asıl tona ve temaya dönülür Birinci bölüm çoğu zaman koda (İtalyanca'da "kuyruk") adı verilen kısa bir melodiyle biter

Birinci bölümden daha serbest bir yapısı olan ikinci bölüm yavaştır ve "andante", "adagio", "lento", "largo" gibi adlar alır Bu bölümde de genellikle iki karşıt tema sunulur Bunu, "allegro" ya da "presto" olarak adlan-dınlan bir başka hızlı bölüm izler Bazı sonatlar dans benzeri ek bir bölüm içerir

Bu, son bölümün önüne eklenir Haydn ve Mozart'ın sonatlannda, hızlı tempolu, her ölçüde üç vuruş içeren bir menuet yer alır Çoğu zaman farklı bir tonalite ya da hızda olan trio ise me-nueti bölerek araya girer (Bu bölmeler başlangıçta üç ses partisi için yazıldığından trio adım taşır) Beethoven'dan başlayarak, menuet ve trionun yerini giderek scherzo (skert-so) ve trio aldı Scherzo İtalyanca'da "şaka" anlamına gelir ve eski scherzolar çoğunlukla neşeli ezgilerdir Gene de, hoyrat ya da hüzünlü olanlan da vardır

Final adı verilen son bölüm genellikle çok hızlıdır ve birçok klasik sonatta rondo biçimini alır; nakarat adı verilen bir tema ile epizot olarak nitelenen bir dizi figürden oluşur Nakarat her epizottan sonra mutlaka tekrarlanır ve böylece sonat gittikçe hızlanan bir tempoyla biter Bazen sonda gene bir koda bulunabilir