Paraguay Cumhûriyeti - Tarihi - Ekonomisi

Paraguay Cumhûriyeti





DEVLETİN ADI: Paraguay Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ: Asunción

NÜFUSU: 4519000

YÜZÖLÇÜMÜ: 406752 km2

RESMİ DİLİ: İspanyolca

DİNİ: Hıristiyan

PARA BİRİMİ: Guarani

Güney Amerika kıtasının ortasında bulunan ve kuzeybatıda Bolivya, kuzeydoğuda Brezilya, güneyde ve batıda Arjantin ile komşu olan bir devlet Denize en yakın yeri 1600 km olan Paraguay, 19° 16' ve 27° 35' güney enlemleriyle 54° 16' ve 62° 37' batı boylamları arasında yer alır


Târihi






Paraguay, 1515'te Diaz de Solis tarafından keşfedildiğinde ülke nüfûsunu Guarani yerlileri meydana getiriyordu 1535'te İspanyollar ülkeyi sömürgeleştirdiler Paraguay, Peru genel vâliliğine bağlandı Ülkede altın veya gümüş olmadığından İspanyollar Paraguay'a pek önem vermediler Çok içerde kalması sebebiyle, ülke geniş ölçüde muhtar bir yönetimle idâre edildi On sekizinci yüzyıl başlarında Paraguaylılar bağımsızlık için mücadeleye giriştiler 1721'de başşehir Asuncion'da bir grup halk ilk defâ ayaklandı Hemen hemen bir asır sonra Paraguay, 1811'de bağımsızlığını îlân etti
Paraguay, 1865'te komşusu Brezilya ile anlaşmazlık içinde olduğundan, bu devlete karşı kanlı bir savaşa girdi Arjantin ve Uruguay Brezilya'ya yardım ederek üçlü bir ittifak kurdular 1870'te savaş sona erdiğinde, binlerce Paraguaylı (ülke nüfûsunun hemen hemen yarısı) ölmüştü






Chaco'da petrolün bulunması Paraguay'ı Bolivya'ya karşı yeni bir savaşa sürükledi 1932'de patlak veren Chaco Savaşı 1935'te son buldu Sonuçta, Bolivya, Paraguay'dan büyük ölçüde toprak kazandı Savaştan sonra Paraguay 20 yıllık bir siyâsî istikrarsızlık dönemine girdi Bu dönemde hükümet çok defâ el değiştirdi 1954'ten îtibâren General Alfredo Stroessner ülke yönetimini ele geçirdi 1988 Şubatında General Andrés Rodriguez tarafından yapılan bir darbe ile devrildi Mayıs ayında yapılan seçimleri kazanan Rodriguez Devlet başkanı oldu 1 Mayıs 1993'te yapılan başkanlık seçimlerini Juan Carlos Wasmosy kazandı Wasmosy aynı zamanda seçimle gelen ilk sivil cumhurbaşkanıdır


Fizikî Yapı






Paraguay Nehri ülkeyi birbirinden oldukça farklı iki bölgeye ayırır: Kurak ve boş bir bölge olan Batı Paraguay ve Doğu Paraguay
Doğu Paraguay'da arâzi genellikle yeşil ve verimlidir Burada ulaşımı engelleyen büyük dağlar yoktur Arâzi çapraz hatlar meydana getiren nehir ve akarsularla bölünmüştür Başşehir Asuncion çevresinden îtibâren, kırmızı topraklı tepeler doğuya doğru Brezilya sınırını kuşatır Bu tepeler zengin ve iyi sulama imkânlarına sâhip olan kuzey ve güneydeki ovalara doğru alçalırlar Güneyde Parana Nehri Arjantin ile Paraguay arasında sınır meydana getirir








Paraguay'ın yaklaşık üçte ikisi, Paraguay Nehrinin batı tarafında Chaco bölgesinde yer alır Nehrin kenarında bataklık taşkın ovalarla başlayan bölge Bolivya sınırına yaklaştıkça kuraklaşır ve en batıda bir çöl hâline döner Bu bölgede Pilcamayo Nehri kuzeybatı-güneydoğu istikametinde Arjantin sınırı boyunca akarak Paraguay Nehrine karışır


İklim








Paraguay'da senenin büyük bölümünde sıcak ve nemli bir iklim hüküm sürer Fakat hazirandan îtibâren ağustosa kadar, sıcaklık arasıra geceleri dondurucu hâle gelir
İlkbahar ve yaz aylarında (ekimden marta kadar) sıcaklıklar Asuncion'da 21° ilâ 32°C arasında değişir Sonbaharda ve kışın (nisandan eylüle kadar) sıcaklık 10° ilâ 21°C arasındadır


Tabiî Kaynaklar







Batı Paraguay'ın kuzey ucunda ve güneyde Parana Nehri boyunca Cengel (sık ağaçlıklı orman) bulunur Doğu Paraguay'da bitki örtüsü kaktüs, bodur ve sert odunlu ağaçlar, tanen ağacı ve sedirdir Ülkedeki belli başlı vahşî hayvanlar jaguar, tapir, geyik, yabâni domuzdur Nehirlerde timsah öldürücü piraya ve çok çeşitli balık bulunur Yılanlar, (boğa yılanı gibi) ekseriya 9 metreyi aşar Ülkenin yeraltı zenginlikleri demir, manganez ve kireçtaşıdır


Nüfus ve Sosyal Hayat


Yaklaşık 4519000 kişilik Paraguay nüfûsunun % 95'ini İspanyollarla yerlilerin karışmasından meydana gelen melezler teşkil eder Az sayıda Avrupalı, japon ve Brezilyalı göçmenler ve zenci azınlıklar vardır Ülke nüfûsunun % 90'dan fazlası Paraguay Nehrinin doğusunda, geri kalanı bu nehrin batısında yaşar Latin Amerika ülkeleri arasında en düşük nüfus yoğunluklarından birine sâhip olan Paraguay'da, kilometre kareye 10 kişi düşer






Nüfûsun % 40'ı şehirlerde yaşamakta olup, tek büyük nüfus merkezi yarım milyonluk başşehir Asuncion'dur Ülkede doğum oranı binde 34, ölüm oranı binde 7, nüfus artış oranı % 27'dir
Paraguay halkının % 97'si Roma Katoliğidir Paraguay'da Guarani dili ve İspanyolca çeşit olarak halk tarafından kullanılmaktadır Halkın çoğunluğu bu iki dili konuşmaktadır İspanyolların sömürgeleştirdiği Amerika ülkeleri arasında sadece bu ülkede halkın çoğu iki dil kullanmaktadır


Ülke nüfûsunun % 82'si okuma-yazma bilmesine rağmen, üniversiteliler toplam nüfûsun % 1'den daha azını meydana getirirler Böyle bir durum yüksek okul bitirenlere yüksek kademelere gelme imkânını sağlamaktadır


Siyâsî Hayat


Paraguay, büyük ölçüde merkezî ve otoriter bir siyâsi sisteme sâhiptir Ülke iki meclisli parlamenter bir sistemle idâre edilir Senatörler ve milletvekilleri beş yılda bir seçilir Paraguay 19 idârî bölgeye ayrılmış olup, Birleşmiş Milletlere üyedir Hükümet bütçesinin % 15'i savunmaya ayrılmıştır Toplam 17000 kişilik bir ordusu vardır


Ekonomi






Paraguay ekonomisi, esas îtibâriyle tarıma dayanır Çalışan nüfûsun % 44'ü tarımla, % 34'ü sanâyi ve ticâretle, % 22'si çeşitli hizmetlerde uğraşır
Tarıma elverişli topraklarda iyi bir sulama sayesinde çok çeşitli bitkiler yetiştirirler Belli başlı yetiştirilen bitkiler: Mısır, buğday, soya fasulyesi, yerfıstığı, tütün, turunçgil meyveleri, yerbamatê (Paraguay'a has bir çeşit çay), kahve, pirinç, pamuktur
Hükümetin yabancı sermâyeyi teşvik etmesi ve çeşitli baraj projeleriyle kullanılabilen enerjinin artırılması gıdâ, tekstil, kâğıt, selüloz, kereste, çimento ve şeker sanâyilerinin gelişmesini sağlamıştır






Makina, yakıt, yağlayıcı madde, âlet ve araç ithalâtındaki sürekli artış ekonominin modernleşmesine imkân vermektedir Paraguay ençok Brezilya, Arjantin, ABD ve Almanya ile ticâret yapar İhraç malları pamuk, soya fasulyesi, kahve, pirinç, sebze, et, tütün, ağaç gövdesi, yerbamaté ve tanendir


Paraguay ulaşım imkânlarını arttırma çabası içindedir Karayolları modernleştirilmektedir 25600 km'lik karayolunun ancak 2400 km'si asfaltlanmıştır Parano-Paraguay suyolu, ulaşım yollarının en mükemmelidir Asuncion'da açılan milletlerarası havaalanı ve devlet havayolları dünyânın diğer ülkeleriyle irtibâtı temin etmektedir İç havayolları, modernleştirilen karayolları iç kesimde gelişmeyi yavaş yavaş hızlandırmaktadır