Ruanda Cumhûriyeti

Ruanda Cumhûriyeti

DEVLETİN ADI: Ruanda Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ: Kigali

NÜFUSU: 7347000

YÜZÖLÇÜMÜ: 26338 km2

RESMİ DİLİ: Kinyarwarda ve Fransızca

DİNİ: Müslüman, Katolik, Protestan,yerli dinler

PARA BİRİMİ: Ruanda Frankı

Doğu Orta Afrika'da, 1° 03'-2° 49' güney enlemleri ve 28° 51'-30° 54' doğu boylamları arasında yeralan, kuzeyinde Uganda, doğusunda Tanzanya, güneyinde Burindi ve batısında Zaire (Kongo) ve Kivu Gölü ile çevrili bir cumhûriyet


Târihi




Ülkenin bilinen ilk yerlileri Two kabîleleridir Daha sonra Ruanda topraklarına Hutu yerlileri hâkim oldu Bundan sonra bölgeyi Hutuları mağlup eden Tutsiler ele geçirdi Bu kabîle, Ruanda Krallığını kurarak topraklarını önce Kral Ruganzu Bwimba zamanında, 15 yüzyılda, genişletti Kral Mwami Kigeri Rwabugiri döneminde, 19 yüzyılın sonlarında ise Alman Doğu Afrikası'nın bir parçası haline getirildi Böylece batı sömürgeciliği ülkeyi ezmeye başladı Bunun üzerine 1956 yılında Hutulu Bahutu Manifesto ilk olarak haklarını talep eden grup olarak ortaya çıktı 1959'da iç harp patlak verdi ve Tutsi idâresi son buldu


Ruanda sonraları, Belçika tarafından korunmaya alınmış, bir BirleşmişMilletler manda ülkesi oldu 1962 yılında bağımsızlığını kazandı 1973 yılında ülkede askerî bir darbe, 1976 yılında yeniden bir Millî Kongre seçimle işbaşına geldi 1978 yılında hazırlanan yeni anayasa referandumdan geçti ve General Juvènal Habyarimana başkan seçildi General Juvènal, hâlâ başkanlığa devam etmektedir (1993)


Fizikî Yapı



Ruanda'nın yüzölçümü yaklaşık 26338 km2dir Ülke genel olarak derin vâdilerle yer yer kesilmiş dağlık ve yaylalık bir ülkedir Kivu Gölü kıyılarındaki yükseklikler 1500 m dolayındayken, bu rakam batıya yaklaşıldıkça Virunga Dağlarında hemen hemen 4500 m'ye kadar çıkar Bu dağlar, Nil havzası ile Kongo havzasını birbirinden ayırır Ülkenin en yüksek noktası yaklaşık 4505 m yükseklikteki Karisimbi Dağıdır Ruanda'nın batısını örten ve ülkenin en büyük gölü olan Kivu Gölü, Zaire ile olan sınırının bir parçasını da teşkil eder
Nehirlerin çoğu ülkeyi baştan başa kateder Bunların önemlileri, Kagera, Akanyaru, Ruzizi ve Nyewarongo nehirleridir


İklim





Ruanda ekvatora çok yakın olmasına rağmen, arâzisinin yüksekliği sebebiyle ılıman bir iklime sâhiptir İklimi oldukça yumuşaktır Bâzı mevsimlik değişikliklerin hâricinde yıllık ortalama sıcaklık genel olarak 18°C civârında olur Ülkenin en sıcak ve nemli bölgesi Kivu Gölü ve civarıdır Ülkenin yıllık yağış ortalaması yaklaşık 1000 ilâ 1300 mm arasında değişir Şubat ve mayıs ayları arasında şiddetli yağışlar görülür


Tabiî Kaynakları


Ruanda'nın batı bölgesinin hemen hemen tamâmına yakın bir bölümü yeşil bitki örtüsüyle doludur Aynı zamanda bu bölge hem tarım ve hem de hayvancılık için müsait topraklara sâhiptir Doğu bölgesi ise umûmiyetle savanalarla doludur Bâzı bölgeleri ağaçsız çimenlik, bâzı bölgeleriyse akasya ağaçları, maki ve bambu ormanları ile örtülüdür Yüksek dağlık bölgelerde ise daha çok muz ağaçları ve sıtma ağaçları mevcuttur


Kagera Millî Parkı yemyeşil bir bitki örtüsüne sâhiptir Bu parkta ülkede yetişen, zebra, antilop, çeşitli ceylan türleri, Afrika ceylanı(impela), gazal, yaban sığırı, aslan, leopar, su aygırı, timsah ve yüzlerce çeşit kuş gibi hayvanlar bulunur


Nüfus ve Sosyal Hayat





Ruanda'nın Nüfûsu yaklaşık 7347000'dir Kilometrekareye 265 kişi olmak üzere nüfus yoğunluğu bakımından Afrika'nın en kalabalık ülkelerinden biridir Yıllık nüfus artış oranı ise % 3 dolaylarındadır Nüfûsun sâdece % 5'ine yakın bir bölümü şehirlerde yaşamaktadır


Ruanda'nın etnik yapısının % 89 gibi büyük bir bölümünü Hutular meydana getirir Geri kalan % 9'unu Tutsiler, % 1'ini Twalar tamamlar Tutsiler oldukça uzun boyluyken, Twalar pigme türü olup, oldukça kısa boyludurlar Tutsilere aynı zamanda Batutsi veya Watutsi de denir Hutuların diğer adı Bahutu ve Twaların ise Batwa'dır Halkın çoğu tarım ve sığır yetiştiriciliğiyle uğraşır Nüfûsun % 10'unu aşan bir kısmı Müslümandır Nüfûsun çoğunluğu ise Katolik ve Protestandır Ayrıca çeşitli yerli inanışlar da mevcuttur
Ülkenin resmî dili Bantu dilinden gelen Kinyarwanda yerli dilidir Hem Hutu ve hem de Tutsi kabîleleri bu dili konuşurlar Bundan başka ayrıca Fransızca da resmî dildir Diğer dillerden Svahilice oldukça yaygındır Beynelmilel bir dil olan Svahili, Afrika'nın doğusunda konuşulur





Halkın yalnızca % 25'ine yakın bir bölümü okuma-yazma bilmektedir Genç nüfûsun % 30'una yaklaşan bir kısmı okul hayâtındadır Sağlık ve sosyal şartlar oldukça düşük durumdadır
Ülkenin en gelişmiş şehri başşehir Kigali'dir Diğer önemli şehirleri şunlardır: İlim ve kültür merkezi olan Butare, Kivu Gölü civarındaki sayfiye şehirleri olan Giseyni, Kibuye ve Cyangugu'dur


Siyâsî Hayat




Ruanda 1962 yılında demokratik, sosyal ve bağımsız bir cumhûriyet hâline geldi 1978 yılında yapılan yeni anayasa referandumu ile General Habyarimana başkan seçildi
Ruanda idârî olarak 10 vilâyet bölgesine, ayrıca bunlar da toplam 141 mahallî idâre bölgesine ayrılmıştır Başkan ve meclis dört yılda bir seçilir Millet Meclisi 47 üyeli tek meclisli bir organdır Devlet başkanına 14 bakanlar konseyi üyesi, iki devlet sekreteri yardım eder Daha çok Belçika veFransa ile yakın diplomatik münâsebetleri mevcuttur Ruanda, BM ve kısa adı OCAM olan Afrika Cemiyeti Teşkilâtı, Malgache et Mauricienne ve Afrika Birliği teşkilâtı (OUAU)na üyedir


Ekonomi


Ruanda nüfûsunun % 95'i tarımla uğraşır Dolayısiyle ülke ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayanır Ruanda, Afrika'nın en fakir ülkelerinden biridir Bu duruma, mineral kaynaklarının noksanlığı da önemli ölçüde tesir etmektedir Ülke topraklarının % 40'ına yakın bir bölümü ekime müsâittir


Ülkenin yetiştirdiği temel tarım maddeleri, mısır, süpürgedarısı, manyok, muz, fasulye, kahve, çay, pirekapan, darı ve bezelyedir Sığır çobanlığı Ruanda'da çok önemli bir gelir kaynağıdır Üç milyonun üzerinde büyükbaş hayvan mevcuttur




Ülkenin başlıca yeraltı zenginlikleri şunlardır: Kalay, altın, volframit ve kolonbatantalit mâdenleri Ülke sanâyii mahallî ihtiyaçlara ancak cevap verebilmektedir Bunlardan gıdâ sanâyii, tekstil sanâyii ve kimyâ sanâyii nispeten gelişmiş sayılır
Ruanda'nın para birimifranktır Her çeşit malzeme, âlet, araç ve makina ve diğer eşyâlarını daha çok Belçika, Japonya ve Almanya'dan alır Kahve ve çay en önemli ihraç ürünleri olup, çoğunlukla Tanzanya ve Kenya'ya yapılır


Turizm önemli bir gelir kaynağıdır Kivu Gölü güzellikleri ve Kagera Millî Parkı ve vahşî hayâtı her sene büyük miktarda turisti Ruanda'ya çeker
Ülkenin kara yolu ulaşım sistemi yetersizdir 13173 km karayolunun ancak 1180 km'si asfalttır Ülkede demiryolu yoktur Başşehir Kigali'de bir milletlerarası havaalanı vardır

Afrika'nın iç kesiminde, ekvator kuşağında yer alan küçük bir kara ülkesidir Kuzeyinde Uganda, doğusunda Tanzanya, batısında Zaire, güneyinde ise Burundi bulunur Zaire'yle olan sınırının bir bölümü Kivu Gölü'nden geçer Ruanda ekvatorun hemen güneyinde yer alır, ama deniz düzeyinden yüksekliği 1500 metreyi bulduğu için iklimi serindir Başkent Kigali'nin nüfusu 156700'dür

RUANDA'YA İLİŞKİN BİLGİLER





RESMİ ADI: Ruanda Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli geçici yönetim

YÜZÖLÇÜMÜ: 25271 km2

NÜFUS (1992): 7347000

BAŞKENT: Kigali

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1991): Kigali (232733), Ruhengeri (29578), Butare (28645), Gisenyi (21918)

DOĞAL YAPI: Deniz düzeyinden yüksekliği 1500 metreyi bulan ülkenin önemli bir bölümünü çayırlar kaplar Kuzeybatısı volkanik bölgedir Ülkenin en yüksek dağı olan 4507 metre yüksekliğindeki Karisimbi de buradadır

BAŞLICA ÜRÜNLER: Kahve, çay, kalay I ÖNEMLİ KENTLER: Kigali, Butare, Gisenyi

EĞİTİM: 7-15 yaşlar arasında zorunlu ve parasızdır; ama çocukların ancak üçte ikisi okula gidebilmektedir




(1981) Ruanda halkının çoğu köylerde yaşar ve çiftçilik yapar Başlıca tarım ürünleri darı ve baklagil türleri, tatlıpatates, mısır, yerfıstığı ve muzdur Çok sayıda koyun, keçi ve domuz bulunur Sığır sahibi olanlar zengin sayılır Ruanda denizden uzaktır, ama Kivu Gölü'nde bir limanı vardır Ülkede demiryolu yoktur ve sanayi de gelişmemiştir YollaRIn bir bölümü asfaltlanmıştır Toprak yollar ise yağmur mevsiminde sık sık geçit vermez duruma gelir Ruanda'da sıtma hâlâ yaygındır

Ruanda'da gıda maddeleri, pamuklu dokuma ve ayakkabı üreten küçük fabrikalar vardır Birkaç hidroelektrik santral ve küçük havalimanları vardır Butare'deki Ulusal Ruanda Üniversitesi tıp, öğretmenlik ve mühendislik eğitimi verir




Ruanda'nın ilk halkı olan Bahutular bugün de ülke nüfusunun yüzde 80'inden fazlasını oluşturur 14 yüzyılda bölgeye gelen Batusiler kısa sürede Bahutular'ı denetim altına aldılar ve Kigali yakınlarında bir krallık kurdular Komşu ülke Burundi'nin 1891'de Alman Doğu Afrikası'na bağlanmasından sonra, Almanlar Ruanda üzerinde de hak iddia ettiler Ama ülkeyi hiçbir zaman tam anlamıyla ele geçiremediler




1916'da Belçikalılar ülkeyi işgal ettiler 1923'te Ruanda, komşusu Burundi'yle birlikte Ruanda-Urundi adıyla Belçika'nın mandasına bırakıldı II Dünya Savaşı'ndan sonra ise Birleşmiş Milletler'in vesayetine verildi 1959'da Batusiler ile Bahutular arasında savaş çıktı ve son kral tahttan indirildi 1961'de Ruanda Cumhuriyeti kuruldu; ertesi yıl Ruanda bağımsızlığını kazanırken Burundi de bağımsız bir krallık oldu

Bağımsızlık sonrası Ruanda'dan ayrılmaya zorlanan Batusiler Burundi'ye sığınarak Ruanda karşıtı hareketlere başladılar 1973'te Batusiler'i yönetimden uzaklaştırmak için Ruanda'da bir askeri darbe gerçekleştirildi 1978'de yeni bir anayasa hazırlandı, 1981'de ise genel seçimler yapıldı




Büyük bir muhalefetle karşılaşmadan uzun yıllar devlet başkanlığını elinde tutan Juvönal Habyarimana, ekonomik sıkıntıların arttığı 1990'da Bahutu-Batusi çatışmasının yeniden başlamasıyla güç duruma düştü Uganda'dan destek gören Batusi ayaklanması Habyarimana'yı Nisan 1991'de çok partili düzeni öngören yeni bir anayasayı kabul etmeye zorladı Nisan 1992'de muhalefet partilerinin de yer aldığı bir geçiş hükümeti kuruldu Batusi temsilcileriyle yürütülen görüşmelerde ateşkese varılmasından sonra daha geniş tabanlı bir hükümetin oluşturulması kararlaştırıldı