Ana - Özet - Maksim Gorki

Ana - Özet - Maksim Gorki
KİTABIN ÖZETİ:

Nilovna Rusya’nın bir kasabasında yaşayan bir işçi eşidir Kocası onu evde sürekli kullanıyor ve oldukça sık döverdi Kasabadaki diğer evlerdeki durum da pek farklı değildir Kasabada kimse birbirine yakın değildir Herkes birbirini nedensiz bir kinle izlemektedir Kocasının ölümüyle Nilovna’nın tek yakını oğlu Pavel kalır Pavel içki içmeyi dener, içki pek hoşuna gitmez Sonraları ise kendini sosyalizme verir ve boş zamanlarında bol bol kitap okumaya, arkadaşları ile bazı toplantılara katılmaya başlar

Ana ise endişeli ve biraz da meraklı bir halde onları izlemektedir Onu en çok endişelendiren onların Hıristiyanlık hakkındaki düşünceleri ve oğlunun yakalanma ihtimalidir Önce onlarda kalmaya başlamış olan Andrey, sonraysa oğlu tutuklanır Oğlunun tutuklanmasındaki en büyük etken oğlunun fabrika müdürüyle yaptığı tartışma ve ortaya çıkan bildirilerdir

Oğlunun hapse girmesinden sonra bir arkadaşının tavsiyesiyle Nilovna fabrikada bir işe girer ve bildirileri içeri sokarak onların devamlılığını sağlar Bu sıralarda Andrey de hapishaneden çıkar ve Ana’ya gizliden gizliye okuma yazma öğretmeye başlar

Bu sayede Ana’nın Andrey’e duyduğu sevgiyi ve güveni artar Ayrıca Ana oğlunun kendine hiç söylemediği bazı yanlarını Andrey’den öğrenir Oğlunun Saşa’yı sevdiğini fakat dava uğruna evlenemediğini öğrenmesi, özellikle bunu başka birinden duyması iyice moralini bozar


Pavel hapisten çıktıktan sonra da evlerine yapılan baskınlar devam eder İspiyoncu Isay’ın öldürülmesinden sonra daha da sıklaşır Fakat herhangi bir tutuklama olmaz Bu sırada, Pavel ve arkadaşları 1 Mayıs hazırlıklarına devam etmektedirler Ana, Pavel’in işçi bayramında bayrağı taşıyacağını öğrenir bu ise Pavel’in tutuklanıp kürek yada sürgün cezasına çarptırılacağı anlamına gelmektedir

Ana daha bilinçli olmasına rağmen, Pavel’in bu inadını saçma bulmaktadır Ama oğlunu vazgeçiremeyeceğinin farkındadır 1 Mayıs’ta bildirilerin de etkisiyle herkes sokaklara dökülür ve yürüyüşe geçerler Askerle karşılaşılınca ise grupta Pavel, Andrey ve birkaç yoldaş kalır Askerler onları yaka paça yakalayıp hapsederler

Kendisi için en iyisinin kente gitmek olduğuna karar verilir Kentte, Nikolay isminde bir gencin yanında kalmaya başlar Fakat eskisi gibi boş boş evde oturmak değil, fabrikada olduğu gibi dava için, oğlu için bir şeyler yapmak istemektedir

Oğlunun arkadaşı olan Rıbin isimli birinin kasabadayken köylere gidip onları uyaracağı bilinmektedir Rıbin efendi takımına büyük kin duymaktadır Pavel ve Andrey ise devrimin kansız bir şekilde yapılması taraftarıdırlar ve Rıbin’in halkı isyana sürükleyeceğini düşünmektedirler

Pavel ve arkadaşları hem bu kini kıracak hem de insanları, ezenlere karşı uyaracak bildiriler yayınlamayı planlarlar Ana görevi üzerine alır Köylere giderek, Rıbin’e kitap ve bildiri taşımaya başlar Bu sayede dağıtımda Rıbin’den de faydalanmış olurlar Ana Rıbin’in insanın sinirini bozan sözlerini sevmemekle beraber onun insanların acılarını gördüğünü ve halk için çalıştığının farkındadır
Bu gezilerden birinde köyde çalıştığı fabrika tarafından adeta kanı emilmiş hasta bir gençle tanışır

Bu gencin anlattıkları henüz kafasında canlandıramadığı sömürülmenin canlı kanıtıdır, artık kendini işine daha fazla vermeye başlar Bu, Nilovna’nın gördüğü burjuvazi tarafından çürütülmüş ilk kişiydi Daha sonraları sürekli evlerine gelen bir yoldaşın zatüreye yenik düşmesine, bir başkasının kafasının kılıç kabzasıyla acımasızca ezilmesine şahit olur Köye gittiği günlerden birindeyse Rıbin’in polislerce acımasızca dövüldüğünü görür

Bu tecrübelerin etkisiyle burjuvazinin gücünün yine halktan geldiğini, halkı halka kırdırarak insanları korkuttuğunu fark eder Bu kafasındaki, halkı bilinçlendirmenin bir çözüm olabileceği düşüncesini güçlendirmektedir Ayrıca bu tür tecrübeler kazanması ve inancının artması, kendine güvenilir ve içten konuşmalar yapabilmesine yardımcı olur İnsanların kendisini dinlemeye başlaması ve onları etkileyebildiğini görmek Nilovna’nın çok hoşuna gider
Mahkeme günü gelir

Ana; mahkemeden çok korkmakta savcının ve yargıcın, sorgulayıcı ve aşağılayıcı sorular sorup oğluna hakaret edeceği fikrini bir türlü kafasından atamamaktadır Mahkeme :-):-):-):-):-)n düşündüğü şekilde gitmez İlk bölümde savcı yalnızca onları bazı yüzeysel laflar kullanarak suçlar Ana Oğlu ve arkadaşlarının ise pek korkmadıklarını kolayca anlar Oğlu Rusya’da büyümekte olan kapitalist düzenden ve insanların sömürülmesini konu alan etkileyici bir konuşma yapar, fakat yargıç tarafından susturulur

Diğerleri ise mahkemeyi tanımayarak ifade vermeyeceklerini söylerler Hepsine sürgün cezası verilir Ana bu karara sevinir Çünkü ona, oğlunun sürgünün ilk yıllarında kolayca kaçabileceği söylenmiştir

Mahkemeden sonra arkadaşları Pavel’in konuşmasının basılmasına ve dağıtılmasına karar verirler İtirazlara karşın, Nilovna oğlunun konuşmasının dağıtımını üstlenir Köye giderken trende bir hafiyenin peşinde olduğunu fark eder

Hafiyenin üzerine yürümesiyle bağıra bağıra insanların acılarını ve sistemin aşağılık yanlarını anlatmaya başlar Bir yandan da oğlunun konuşmalarını etrafındaki aç beyinlere dağıtmaktadır Sonunda kan revan için tekmelerle tokatlarla tutuklanır

Ana - Ana kitap özeti - Maksim Gorki


a)Konu ve Tema

Maksim Gorki’nin bu kitabında ana konu devrimci düşünce ve devrimci mücadele denebilir Uyandırılmak istenen ana düşünce ise halkın kendi acılarına bakarak, nedenini inceleyerek biraz da cesaretle kendini savunabilecek onu ezenlere baş kaldırabilecek duruma gelebileceğidir Bu düşünceyi aşılamak içinse bu yolda yoldaşlarıyla mücadele veren bir oğlu olan, kendine bir zarar gelmediği sürece (hatta bazen geldiğinde de) sesini çıkarmayan, hakkını arayamayan bir kadının, oğlunun ve çevresinin etkisiyle insanların acısını algılayan ve onları uyarmaya, uyandırmaya çalışan bir savaşçı haline gelmesi anlatılmaktadır

“İnsan, onurlu bir kelimedir,” diyor Maksim Gorki, yalancı ve pasif bir insanlık adına insana acımak yerine; saygı duymak,onun yaşamı yeniden biçimlendirme yeteneğine inanmak, onu buna yönlendirmek gerektiğini vurguluyor Gorki’ye göre insan çevresini değiştirirken kendisi de değişirse, kaderini halkın kaderiyle birleştirir, onların özgürlük ve mutluluk uğruna mücadelesine katılırsa, ‘dünyaya yeniden gelir’ ve kelimenin en gerçek anlamıyla insan olur Dünyanın birçok ülkesinde, milyonlarca insan için başucu kitabı olan ve sosyalizmin temel dayanaklarından biri olan Ana romanında bu tema en güçlü anlatımına kavuşmaktadır

b)Mekan ve Çevre

Roman; Rusya’da, içinde bir fabrika barındıran, halkın vaktini çalışarak ve içki içerek geçirdiği bir kasabada başlar Devamında ise ****** taşınmak zorunda kalmasıyla anaya korkutucu gelen, insanların birbirlerini daha belirgin olarak ezdikleri bir kent ve ağalık düzeninin hakim olduğu, insanların karşı geldikleri için dövüldükleri, yok edildikleri köyler romandaki olayların arka planını oluşturur

Kişiler arası diyaloglar daha çok ****** veya çevresindeki insanların evlerinde ve bu gibi kapalı mekanlarda geçerken romanın akışını sağlayan tutuklanma gibi temel olaylar genelde gösterilerin yapıldığı açık mekanlarda gerçekleşmektedir
Not: Romanda yer kavramı açıkça verilmemiştir Yer ismi olarak sadece Rusya kullanılmıştır

c)Zaman

Yazar romanda zaman tam olarak belirtmemiştir, ancak olayların 1905 Rus Devrimi zamanında gerçekleştiği anlaşılmaktadır Gorki bu romanında da diğer eserlerinde olduğu gibi sadece devrimden öncesini ele almıştır Zaten Gorki’nin temel amacı devrimden sonra gelecek parlak günleri değil, devrim için nasıl bir ruh haliyle mücadele verilmesi gerektiğini göstermektir Olayların oluşum süresi de tam olarak belli değildir

Yalnız romanın akışından bir yada iki yıl kadar bir sürede gerçekleşen olayların anlatıldığını tahmin ediyorum
Gorki’nin bu romanında 1902 yılı işçi bayramında tutuklanan ve yargılanarak sürgün edilen gençlerin temel oluşturduğunu göz önüne alırsak devrimden sonra hala çok tehlikeli olan ortamda belki de zor durumda kalmamak veya kimseyi zan altında bırakmamak için kesin olarak yer ve zaman belirtmediği düşünülebilir

d)Olay Örgüsü

“Ana”, olay örgüsü bakımından Gorki’nin en çok eleştirildiği kitaplardan biridir Bu eserinde Gorki’nin aynı dönemde yazdığı “Foma Gordayev” eserinde olduğu gibi, olaylardan ziyade kendi fikirlerini romandaki bazı karakterlere yükleyerek devrimcilerin nasıl davranmalarını gerektiğini anlatmaya, aşılamaya çalışmış ve gençleri sosyalizme kazandırmayı amaçlamıştır

Olaylar basit ve sayıca azdır Nilovna adında bir kadının sürekli içki içip karısını döven, çevresi tarafından fazla sevilmeyen kocasının ölümüyle başlar Daha sonra Nilovna devrimci oğlu Pavel ve onun arkadaşlarıyla yaşamaya başlar Oğlu fabrikadaki bir eyleme önderlik eder ve hapse girer Çıktıktan sonraysa 1 mayıs gösterilerine katılır ve tekrar hapse girer Uzun süre tutuklu kaldıktan sonra yargılanıp sürülür Mahkemeden sonra Nilovna da yakalanır ve roman sona erer Romanın başından itibaren ****** etrafındaki mücadelecilerden bazıları sürülüyor, yakalanıyor veya ölüyordu Zaten romana olaylar değil diyaloglar ve ****** düşünceleri, yorumları hakimdir
Not: Romanın olay örgüsü daha detaylı olarak özet bölümünde incelenecektir

e)Kişi, Karakter ve Tipler

Pelageya Nilovna Vlasova (Ana):
Romandaki ana kişilerden biri ve en önemlisidir Roman boyunca olaylar ve diyaloglar onun etrafında gerçekleşmekte yazar onun fikirlerine, gözlemlerine birinci veya üçüncü tekil şahıs ağızdan yer vermektedir
Palegeya bir tiptir ve her tip gibi bazı belirgin özelliklere sahiptir Bunlardan ona en çok hükmedenler (romanın sonlarında) davaya olan tutkusu, insanlara duyduğu sevgi ve onlardan gelen pozitif ve negatif enerjileri kolaylıkla algılamasıdır

Bunların hepsinin üstünde ve onun karakterden çok bir tip olmasına neden olan özellik ise oğluna olan inanılmaz sevgisidir Bu sevgi o kadar yoğundur ki etrafındaki herkesi ve her olayı buna bağlı değerlendirmesini, ne olursa olsun en üste her zaman oğlunu koymasını sağlıyordu Ancak bu sevgi diğer özellikleriyle bir çatışma halinde değildir, tersine oğlunun da devrim yolunda çalışması nedeniyle onları destekler niteliktedir

Başlangıçta Pelageya’nın kocası onu sürekli dövüyor, onu kendine hizmet etmesi için zorluyordu O ise bu durumdan şikayetçi olmakla beraber kaderci bir tavırla hareket ediyor, tüm bunlar ona kendisinin çekmesi gereken acılarmış gibi geliyordu Bunun ana sebebi çevresindekilerin de buna bir tepki vermemesiydi Ana bu bölümde bir tipten çok karakter niteliklerine sahiptir

Kısaca kitabı ****** karakteri bakımından ikiye ayırabiliriz Birinci kısımda vurdumduymaz bir karakterken ikinci kısımda etrafına duyarlı, zeki ve sevgi ve eylem bakımından daha verici bir tip olur Onda değişmeyen tek şey oğluna olan sevgisidir İlginçtir ki bu, değişiminin temelini oluşturur

Pavel Vlasov

Pavel Vlasov Gorki’nin bu kitapta vurguladığı en önemli tiplerden biridir Bu tiple, sosyalizm ruhu taşıyan gençlerin içlerinde duydukları istenci akıllı bir gerçekçilikle yontarak devrimcilerin takınması gereken tavrı göstermeye çalışmıştır Pavel sert görünüşlü düşüncelerini etkileyici bir şekilde aktarabilen, dava uğruna herşeyinden hatta sevgilisi Aleksandra’dan (Saşa, Saşenka) bile vazgeçen bir tiptir Pavel’in yandaşlarına ve düşmanlarına verdiği cevaplarda gerçekçilik ve mücadele hırsı kolayca anlaşılmaktadır
Gorki’nin yarattığı olan bu tip, kendine güveni yüksek gururlu kendini ve düşüncelerini karşısındaki ne kadar güçlü olursa ezdirmeyen onlara karşı dimdik ve edalı tavırlarla hareket eden bir kişiliğe sahiptir

Öyle ki tutuklandığı sırada bile Pavel hiçbir şekilde askerlerin suyuna gitmez, onların acizliklerini, köleliklerini kendi yüzlerine vurur Düşüncelerinin sağlam ve temelli olması ve buları iyi, etkileyici bir biçimde aktarabilme yeteneği beraberinde liderlik özelliğini de ortaya çıkarıyor Pavel her girdiği ortamda saygı görür, en yaşlı ve bilgeler bile onu dinler, hapishanede ve dışarıda yandaşlarının istemeden de olsa lideri konumunu alır Gurur, gerçekçilik ve liderlik Pavel tipini biçimlendiren en önemli özelliklerdir

Pavel çevresine karşı o kadar ciddi ve gerçekçi bir tavır sergiler ki bazen annesinin şefkatini bile tersler ve onu kırar Ancak kitabın ortalarına doğru Andrey’in onu uyarmasıyla annesinin değerini daha iyi anlar ve ona karşı daha sevgiyle yaklaşır Bir bakıma, bu noktada Gorki bu sert, dirençli tipin mayasına şefkati de katarak ideal sosyalistini yaratır

Andrey (Sorgucu)

Pavel ve Ana’nın en yakın arkadaşı, yoldaşı olan Andrey romandaki son ana karakterdir O da ana ve Pavel gibi, bir tiptir Yine o da mücadeleci, sakin, etrafını iyi gözlemleyen ve akılcı bir kişiliğe sahiptir Fakat onu Pavel’den ayıran en önemli özelliği gerçekçi olduğu kadar hayalci de olmasıdır Öyle ki çoğu zaman gelecek güzel günleri düşünerek hayallere dalar ve davasından uzaklaşır Bir başka önemli özelliği ise şefkat ve sevgisini açık açık gösterme isteğidir Pavel’e göreyse bu ancak mücadelenin sonunda yapılmalıdır Pavelin bu düşüncesi nedeniyle her ikisi de sevgililerinden ayrı yaşamaktadırlar Fakat, Andrey tipinin üzüntüsü daha belirgindir

Bu romanın en ilginç yönlerinden biri diğer romanlarda olduğunun tersine iyi ve ana kişilerin tip olmasıdır Birçok yazar insanların kötü özelliklerini göstermek ve insanların ana karakterleri daha yakın bulmaları için romanlarındaki kötü kişileri tip halinde, ana kişileri ise karakter halinde verir Bu romanda ise tam tersine ana karakterler sağlam tipler iken onların yanında ve karşılarındaki kişiler insanların acıma, egoistlik, sevgi, güç arzusu gibi tüm insanlardaki özelliklere sahipler Bundan ise Gorki’nin “Ana”yı, eleştirmek yerine yönlendirmek üzere yazdığı anlaşılmaktadır

f)Özet

Nilovna Rusya’nın bir kasabasında yaşayan bir işçi eşidir Kocası onu evde sürekli kullanıyor ve oldukça sık döverdi Kasabadaki diğer evlerdeki durum da pek farklı değildir Kasabada kimse birbirine yakın değildir Herkes birbirini nedensiz bir kinle izlemektedir Kocasının ölümüyle Nilovna’nın tek yakını oğlu Pavel kalır Pavel içki içmeyi dener, içki pek hoşuna gitmez Sonraları ise kendini sosyalizme verir ve boş zamanlarında bol bol kitap okumaya, arkadaşları ile bazı toplantılara katılmaya başlar Ana ise endişeli ve biraz da meraklı bir halde onları izlemektedir Onu en çok endişelendiren onların Hıristiyanlık hakkındaki düşünceleri ve oğlunun yakalanma ihtimalidir Önce onlarda kalmaya başlamış olan Andrey, sonraysa oğlu tutuklanır

Oğlunun tutuklanmasındaki en büyük etken oğlunun fabrika müdürüyle yaptığı tartışma ve ortaya çıkan bildirilerdir Oğlunun hapse girmesinden sonra bir arkadaşının tavsiyesiyle Nilovna fabrikada bir işe girer ve bildirileri içeri sokarak onların devamlılığını sağlar Bu sıralarda Andrey de hapishaneden çıkar ve Ana’ya gizliden gizliye okuma yazma öğretmeye başlar Bu sayede Ana’nın Andrey’e duyduğu sevgiyi ve güveni artar Ayrıca Ana oğlunun kendine hiç söylemediği bazı yanlarını Andrey’den öğrenir Oğlunun Saşa’yı sevdiğini fakat dava uğruna evlenemediğini öğrenmesi, özellikle bunu başka birinden duyması iyice moralini bozar

Pavel hapisten çıktıktan sonra da evlerine yapılan baskınlar devam eder İspiyoncu Isay’ın öldürülmesinden sonra daha da sıklaşır Fakat herhangi bir tutuklama olmaz Bu sırada, Pavel ve arkadaşları 1 Mayıs hazırlıklarına devam etmektedirler Ana, Pavel’in işçi bayramında bayrağı taşıyacağını öğrenir bu ise Pavel’in tutuklanıp kürek yada sürgün cezasına çarptırılacağı anlamına gelmektedir

Ana daha bilinçli olmasına rağmen, Pavel’in bu inadını saçma bulmaktadır Ama oğlunu vazgeçiremeyeceğinin farkındadır 1 Mayıs’ta bildirilerin de etkisiyle herkes sokaklara dökülür ve yürüyüşe geçerler Askerle karşılaşılınca ise grupta Pavel, Andrey ve birkaç yoldaş kalır Askerler onları yaka paça yakalayıp hapsederler
Kendisi için en iyisinin kente gitmek olduğuna karar verilir Kentte, Nikolay isminde bir gencin yanında kalmaya başlar Fakat eskisi gibi boş boş evde oturmak değil, fabrikada olduğu gibi dava için, oğlu için bir şeyler yapmak istemektedir Oğlunun arkadaşı olan Rıbin isimli birinin kasabadayken köylere gidip onları uyaracağı bilinmektedir Rıbin efendi takımına büyük kin duymaktadır

Pavel ve Andrey ise devrimin kansız bir şekilde yapılması taraftarıdırlar ve Rıbin’in halkı isyana sürükleyeceğini düşünmektedirler Pavel ve arkadaşları hem bu kini kıracak hem de insanları, ezenlere karşı uyaracak bildiriler yayınlamayı planlarlar Ana görevi üzerine alır Köylere giderek, Rıbin’e kitap ve bildiri taşımaya başlar Bu sayede dağıtımda Rıbin’den de faydalanmış olurlar Ana Rıbin’in insanın sinirini bozan sözlerini sevmemekle beraber onun insanların acılarını gördüğünü ve halk için çalıştığının farkındadır

Bu gezilerden birinde köyde çalıştığı fabrika tarafından adeta kanı emilmiş hasta bir gençle tanışır Bu gencin anlattıkları henüz kafasında canlandıramadığı sömürülmenin canlı kanıtıdır, artık kendini işine daha fazla vermeye başlar Bu, Nilovna’nın gördüğü burjuvazi tarafından çürütülmüş ilk kişiydi Daha sonraları sürekli evlerine gelen bir yoldaşın zatüreye yenik düşmesine, bir başkasının kafasının kılıç kabzasıyla acımasızca ezilmesine şahit olur Köye gittiği günlerden birindeyse Rıbin’in polislerce acımasızca dövüldüğünü görür Bu tecrübelerin etkisiyle burjuvazinin gücünün yine halktan geldiğini, halkı halka kırdırarak insanları korkuttuğunu fark eder

Bu kafasındaki, halkı bilinçlendirmenin bir çözüm olabileceği düşüncesini güçlendirmektedir Ayrıca bu tür tecrübeler kazanması ve inancının artması, kendine güvenilir ve içten konuşmalar yapabilmesine yardımcı olur İnsanların kendisini dinlemeye başlaması ve onları etkileyebildiğini görmek Nilovna’nın çok hoşuna gider

Mahkeme günü gelir Ana; mahkemeden çok korkmakta savcının ve yargıcın, sorgulayıcı ve aşağılayıcı sorular sorup oğluna hakaret edeceği fikrini bir türlü kafasından atamamaktadır Mahkeme ****** düşündüğü şekilde gitmez İlk bölümde savcı yalnızca onları bazı yüzeysel laflar kullanarak suçlar Ana Oğlu ve arkadaşlarının ise pek korkmadıklarını kolayca anlar Oğlu Rusya’da büyümekte olan kapitalist düzenden ve insanların sömürülmesini konu alan etkileyici bir konuşma yapar, fakat yargıç tarafından susturulur

Diğerleri ise mahkemeyi tanımayarak ifade vermeyeceklerini söylerler Hepsine sürgün cezası verilir Ana bu karara sevinir Çünkü ona, oğlunun sürgünün ilk yıllarında kolayca kaçabileceği söylenmiştir Mahkemeden sonra arkadaşları Pavel’in konuşmasının basılmasına ve dağıtılmasına karar verirler İtirazlara karşın, Nilovna oğlunun konuşmasının dağıtımını üstlenir

Köye giderken trende bir hafiyenin peşinde olduğunu fark eder Hafiyenin üzerine yürümesiyle bağıra bağıra insanların acılarını ve sistemin aşağılık yanlarını anlatmaya başlar Bir yandan da oğlunun konuşmalarını etrafındaki aç beyinlere dağıtmaktadır Sonunda kan revan için tekmelerle tokatlarla tutuklanır

g)İleti

Romandaki ana ileti, romandaki tiplerin kişiliklerinde saklıdır Bunlardan birincisi ve temel olanı ana karakterinde işlenmiştir Buna göre insanlar seviyeleri ne olursa olsun biraz ilgiyle ve bilinçle kendi durumlarını değerlendirebilen, kendini ve sevdiklerini savunabilen birer vatandaş haline gelebilirler

Romanda anayı uykusundan uyandıran oğluna ve insanlara karşı duyduğu sevgidir Gorki’ye göre devrimcilerin insanları bilinçlendirerek kendi yanlarına çekmek için sadece onların ilgilerini çekmeleri ve onların egolarını kendi sevgileriyle törpülemeleri gerekmektedir Çünkü her insanın içinde bir adalet duygusu vardır, önemli olan onun insana egemen olmasını sağlamaktır

Romandaki bir diğer ileti ise daha önce belirtildiği üzere Pavel tipinde gizlidir Buna göre bir devrimci asla boyun eğmemeli, karşısının gücü karşısında zayıflamamalı, tam tersine haklı mücadelesini göğsünü gere gere anlatmalıdır Gerçekleri en çıplak haliyle algılayıp onları etkileyici bir üslupla halka anlatıp insanları aydınlatmalıdır Mücadelesindeki ciddi tavır ise şefkat gibi insancıl duygularını asla bastırmamalı kendine sevgi gösterenlere aynı şekilde cevap vermelidir

Ayrıca Andrey’in açıkça belirttiği gibi birey olarak kimseyi suçlamamalı kullananları, kullanılanları ayırt edebilmelidir Romandaki iletiler sadece direnenler için değildir Gorki, para ve güç sahiplerinin sadece malları için yaşadıklarını vurgular Böyle bir yaşamın bir kısır döngü olduğunu, asla mutluluk getirmeyeceğini ve asıl mutluluğun insana sevmekle, sevilmekle, paylaşmakla geleceğini söyler

h)Tür

Romanın teması, iletisi ve anlatılış biçimine bakarak bu romanın gerçekçi roman ve toplumcu roman türlerine girdiği söylenebilir Yazar, romanında toplumun her kesimine daha iyi şartlarda yaşayan bir toplum oluşturma amacıyla sesleniyor

2Metnin Biçimine Yönelik İnceleme
a)Dil

Romanın dili üzerine yapılan inceleme okunurken romanın Türkçe’ye çevirisinin incelendiği göz önünde tutulmalıdır Ayrıca Rusça’daki bazı anlatımlar değerlendirilerek, çevirisindeki aktarım hatalarına da yer verilecektir

Yazar romanında genel olarak yalın bir dile yer vermiştir Romandaki ilginç anlatıcı seçimi nedeniyle dilin karmaşıklaşmasına pek izin verilmemiştir Çünkü roman Ana’nın gözüyle olmasa bile onun düşünceleri çevresinde anlatılmıştır Diyaloglar karmaşıklaşmaya başladığında “yine Ana’nın anlayamadığı cümleler kullanmaya başladılar” gibi bağlaç cümleler kurularak bu bölümler sonlandırılmıştır

Bazı yerlerde ise Andrey ve Pavel arasındaki diyaloglar kesilmemiş, okuyucuya aktarılmıştır Bu gibi kısımlar ise hem içerik hem yapı bakımından oldukça karmaşıktır Çeviride argo kullanılmamaya dikkat edilmiş özellikle bu tür konuşmalar “ağır bir küfür savurdu” gibi tümcelerle ifade edilmiştir Bazı bölümlerde, özellikle subayların ve köylülerin konuşmalarında argo ifadeler, çok olmamakla beraber, yer almaktadır

Çeviride az da olsa anlatım bozuklukları var Anlatım bozukluklarının temelini ise tamlama uyumsuzlukları ve yanlış kelime kullanımı oluşturmaktadır Ayrıca çevirirken bazı cümlelerin kelime ve yapı bakımından olmasa da hissettirdikleri bakımından anlatım hataları içermektedir Bunlardan en önemlisi ise kullanılan “-cik”, “-cık” ekleridir

Rusça’da konuşanın anlatımına sevgisini katmak, objenin küçüklüğünü vurgulamak veya acıma duygusunu göstermek için kullandığı bu ekler Türkçe’ye çevrildiğinde bazen yerine otururken bazense ( özellikle ciddi konuşmalarda) yüklediği şirinlik anlamı nedeniyle cümlelerin ciddiyetini bozmuş, kullanımını anlamsız bir hale sokmuştur Örneğin “semavercik” Rusça’da küçük semaver anlamındayken kullanımların çoğunda anlatıma çocukça bir sevinç katmıştır

b)Anlatım Öğeleri

Romanda olaylar anlatılırken zamana bağlı kalınmış, ileri ve geri atlamalar yapılmamıştır Bu nedenle anlatımda öykülenmenin kullanıldığı söylenebilir Yazar detaylara çok önem vermiş ve görünenlerin çoğunu betimlemeye çalışmıştır Bunu yaparken de Nilovna’nın gözlem yeteneğinden yararlanmış her şeyi onun gözünden fakat üçüncü kişinin ağzından betimlemiştir

Ancak betimlemelerin ve öykülemenin daha çok arka planda kaldığı söylenebilir Asıl ağırlık diyaloglar ve Ana’nın bilinç akışındadır Diyaloglar o kadar yoğundur ki ana neredeyse hiç yalnız bırakılmamıştır Ana’nın aklından geçenlerse sürekli verilerek bir bakıma olayların yorumlanmasına yardımcı olunmuş romanda okuyucunun unutmuş olabileceği bazı gerçekler hatırlatılmaya çalışılmıştır

Nilovna hariç karakterlerin anlatılmasında kıyafet, mimik gibi dış görünüşün yanında Ana’nın onlar hakkındaki yorumları ve diyaloglar kullanılmıştır Bu diyaloglarda karakterlerle ilgili bilgilere konuşanların düşünceleriyle doğrudan ulaşırken, konuşmacıların diğerleri hakkında düşündüklerinin ve diğerleriyle paylaştıkları tecrübelerin anlatılmasıyla dolaylı olarak ulaşabiliriz

Bu karakterlerin çözümlemelerine neredeyse hiç yer verilmemiştir Çözümlemeler, sadece “kimse onu sevmezdi” gibi genellemelerde ve romanın başında henüz olaylar ****** etrafında gözlemlenmeden önce kullanılmıştır Nilovna karakteri anlatılırken ise doğrudan çözümleme yoluna gidilmiş onun tüm düşünceleri açıkça ortaya koyulmuştur Fakat romanda diyaloglar o kadar yoğundur ki ana çoğu zaman düşüncelerini bir çözümlemeye gerek kalmadan söyler

c)Anlatıcı

Kitabın başlarında olaylar herhangi bir kişiden bağımsız üçüncü tekil kişi tarafından anlatılmaktadır Sonraları ise değişim anlatıcı biçiminde değil anlatılan alanın genişliğinde olmuştur Yazar ilginç olarak olayları bir kişinin gözünden anlatmaktadır, fakat sözünden değil Yani yalnızca Ana’nın çözümlemelerini sürekli olarak verir, onun etrafında olan olayları diyalogları anlatır, fakat anlatıcı tipi olarak 1 tekil kişi’yi kullanır Bu sayede kendini onun içine hapsetmez Olaylara ise genelde sadece Nilovna’nın bakış açısından bakar Bu sayede ana kahramanı çok iyi bir şekilde anlatırken, başkalarının düşüncelerine yer vermesi gerektiği zaman yöntemini ustaca kullanmaktadır Bu da ona karakterlerini anlatmakta çok büyük avantajlar sağlar

d)Tür Kimliği

Yazar eserin roman kimliğinin yanında anlatımı güçlendirmek için diğer türlerin bazı özelliklerini de kullanıyor Örneğin anılarda olduğu gibi hikaye ve öznel düşünce anlatımı, makalelerdeki ikna etme çabası…

3Biçim

Gorki üslup olarak kendi döneminin yazarlarından oldukça farklıdır Bunun ana sebebi ise Gorki’nin halkı sosyalizm ve efendilerin yaptığı haksızlıklar hakkında bilgilendirmek gibi önemli bir amacı olmasıydı Diğer yazarlar hayal güçlerine dayanan gerçekçiliği şüpheli romanlar yazıyor, kahramanları bağımsız konuşuyorken Gorki kahramanlarına daha hakim bir biçemle yazıyordu Gorki’nin çoğu eserinde olduğu gibi Ana’da da konuşmacılar birbirlerinin bildikleri düşüncelerini söylüyor ancak bunu sanki karşısındakine değil okuyucuya anlatırmış gibi konuşuyor
Gorki son derece basit, sade bir dil kullanmıştır Bu özelliğiyle birçok sosyalist yazarın önüne geçer ve halka daha kolay bir biçimde seslenir Bu sebeple, çoğu tarihçi ve sosyoloğa göre Rusya’daki Ekim Devrimi’nin yazı alanında önderliğine yol açar ve bu konuda adı diğer yazarlardan daha sık anılır

4Yazar Hakkında

Maksim Gorki, asıl adıyla Aleksey Maksimoviç Peşkov, 1868 yılında Nijni Novgorod’da (şu an Gorki Kenti olarak biliniyor) doğdu Rusça’da acı anlamına gelen “Gorki” takma adını doğumundan itibaren tüm yaşamı boyunca katlanmak zorunda olduğu acılarla onlarla savaşarak bütünleştiği için almıştır

Gorki babasının ölümünden birkaç yıl sonra henüz 10 yaşındayken çalışması için sokağa konmuştur Bu günlerini anlatan “çocukluğum” ve “ekmeğimi kazanırken” adlı eserlerinde insanların acılarını anlatırken bunlara alışık fakat düzeni değiştirmeye çalışan bir insanın dünyasını yazıya döker Yazın tekniği açısından da oldukça basittir bu kitaplar çünkü Gorki kendini anlatmaktadır

Gorki’nin hayatındaki en önemli dönemeç yamak olarak çalıştığı geminin aşçısı aydın bir emekçiydi Gorki onun yanında hiç durmaksızın Jack London’un Martin Eden’i kadar kitaba, bilgiye aç bir şekilde okumaya başladı Sonraları Narodizmin gruplarında yer aldı Yaptığı çalışmalar nedeniyle yirmi yaşında tutuklandı Serbest bırakıldıktan sonra yazdığı kısa öykülerde romantizm ile19yy’ın gerçekçiliğinin en olumlu geleneklerini birleştirerek yeni bir çizgi yaratmıştır Toplumsal işleyişin dışladığı insanları konu aldığı bu öykülerde doğallığın ve sıcaklığın görünür bir şekilde kaynaşması dünya edebiyatı için bir yeniliktir Fakat Gorki’nin bu yıllardaki, bu konulardaki kahramanları daha çok bireysel başkaldırma niteliğindeydi ve genelde trajikti

Gorki sosyalist gerçekliği iki yüzyılın kesişme noktasında ilk romanları ve oyunlarıyla biçimlendirmeye başladı Tarihsel bir kesit içinde Rus kapitalizminin gelişim yollarını ve genel kişiliklerini yansıtmaya başladı Gorki ilk eserlerinden itibaren şöhreti yakalayan ender yazarlardandır Ona şöhreti getirense ilk hikayesi olan Makar Çudra’dır Daha sonra yazdığı Ana ve Düşmanlar isimli eserleri sosyalist gerçekçiliğinin klasik romanları haline geldiler

1917 devriminden sonraysa sosyalist kültürün kuruluşunda önemli rol oynadı Gorki eserlerine portreleriyle devam etti Bunların Gorki’nin yaratıcılığında başlı başına bir yeri vardır Tolstoy’dan Korolenko’ya birçok insanın portresini yazmıştır Gorki devrimden sonraki Rusya’nın en gözde yazarlarından biriydi 1936’da edebi yaratıcılığının ve devrimci kavganın zirvesinde öldü
En önemli eserleri : Eskizler ve Öyküler, Makar Çudra, Üçler, Foma Gordeyev, Dipte, Küçük burjuvalar, Güneş çocukları, Ana, Düşmanlar, Çocukluğum, Benim üniversitelerim