Sanayi İnkılabı

Sanayi İnkılabı

Sanayi İnkılabı

XVIII yüzyılda ilk olarak İngiltere’de başlayan, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılan, etkileri bakımından tüm dünyayı sarsan önemli bir olaydır Aletin yerini makinanın alması demek olan bu devrimin başlamasında ilk önemli etken buhar gücünün sanayide uygulanmasıdır

Nedeni: Rönesans ve Reform hareketlerinin yol açtığı özgür düşünce, bilim ve teknik alanda gelişmelere ortam hazırladı Coğrafi Keşiflerin başlattığı sömürgecilik hareketleri ile Avrupa zenginleşti Teknik gelişmelerin üretim alanına uygulanmasıyla da endüstri devrimi doğdu

Birinci Sanayi Devrimi : Sanayi, devrimlerle doğmadı Devrim öncesinde de vardı; işçiler, mesela dokumacılıkta, imalatçı tacirler hesabına evlerinde çalışıyorlardı; demirciler, dökümhanelerde de dışarıdan sipariş alıyorlardı Ama bütün bunlar zanaat düzeyindeydi Oysa, XVIII yüzyıl sonlarına varıldığında bu konuda büyük değişiklikler ortaya çıktı Bu değişimler, üretim araçlarını hem nicelik hem de nitelik olarak etkiledi Makinelerin gelişimi ve dolayısıyla maliyetlerinin yükselişi, artık işçilerin bunlara tek başlarına sahip olamayacaklarını gösteriyordu Buharın kullanımı da bu makineleri bir araya getirme, yani fabrikada bir bina içinde toplama zorunluluğu getirdi Böylece ekonominin verileri, aynı zamanda da günlük yaşamın çerçevesi değişti Ayrıca taşımacılıktaki ilerlemeler de bazı dönüşümlere neden olacaktı

Bu arada teknik yenilikleri belirtmek yerinde olur: makinelerde buharın kullanımı, kömür ve demir sektörünü etkileyerek ” birinci ” sanayi devrimine damgasını vurdu; taşımacılık alanında, demiryolu, deniz ulaşımı ve karayollarında teknik gelişmeler görüldü; dokumacılık gelişti; nihayet petrol ve elektrik gibi yeni enerji kaynaklarının kullanımı, ikinci sanayi devrimini getirdi Kuşkusuz bu yenilikler hemen yaygınlaşmadı Nitekim İngiltere’de odunla çalışan son yüksek fırın ancak 1809 yılında söndürüldü Fransa’da, yeni ve geleneksel sektörler iç içe geçerek uzun süre varlıklarını korudular Mulhouse de pamuk fabrikada eğiriliyor, ama kumaş -fason işçilikle- evlerde dokunuyordu

Bu dönemde meydana gelen ekonomik dönüşümlerin tümünü sadece teknik gelişmelere bağlamak doğru olmaz Tarihçilere göre bu gelişim, bir talebe verilen cevaptır Onlar daha çok tarım alanındaki gelişmeler üstünde dururlar: söz konusu olgu, kırsal alandan kentlere doğru göçe neden olmuş, dolayısıyla potansiyel bir pazarın ve el emeğinin doğuşuna yol açmıştır Bu yazarlar iç sınırların ortadan kalkmasıyla tutarlı ulusal pazarların oluşumuna, böylece işletmecilik düşüncesinin ortaya çıkışına ve sermaye birikimine önem verirler

Sanayi Devrimi (1850)

Üretimde kol gücünün yerini makinenin almasıdır
Sanayi devrimi önce İngiltere’de başlamış, daha sonra Fransa ve diğer Batı Avrupa ülkelerinde etkisini göstermiştir


Sebepleri:

1 Coğrafi keşifler ve sömürgecilikle ele geçen zenginlik kaynakları ve sermaye birikimi
2 Rönesans ve Aydınlanma sürecinde ortaya çıkan bilgi birikimi

Sonuçları

1 Üretim artmıştır
2 Ham madde ve pazar sorunu ortaya çıkmıştır
3 Sömürge elde etme yarışı hız kazanmıştır
Bu gelişmeler yaşanırken Almanya ve İtalya siyasi birliklerini kuramadıkları için sömürgecilik yarışında geç kalmışlardır Daha sonra siyasi birliklerini tamamlayan bu devletlerin gelişen sanayileri için sömürge elde etmek istemeleri Avrupa’daki dengeleri değiştirmiştir Özellikle Almanya ile İngiltere büyük bir rekabete girmişlerdir

Osmanlı Devleti, Fransız İhtilâli karşısında tarafsız bir tutum takınmıştır Bütün dünya uluslarını etkileyen Fransız İhtilâli’nin Osmanlı İmparatorluğu’na olumlu ve olumsuz etkileri olmuştur

Olumlu Etkileri

Fransız İhtilâli’nin etkileri yayıldıkça Osmanlı devlet adamları, vatandaşlık haklarının korunması, yargı güvencesi, din ayrımı yapılmaksızın eşitlik gibi ilkeleri benimsemişlerdir Egemenliğin millete ait olduğu fikrinin ve demokrasi anlayışının Türk toplumuna yerleşmesinde Fransız İhtilâli’nin olumlu katkıları olmuştur Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Fermanı ve Kanun–i Esasi’nin ilan edilmesi, yönetim, askerlik, eğitim ve ekonomik alanlarda yeniliklerin yapılması bu durumun göstergesidir


Olumsuz Etkileri

Fransız İhtilâli’nin olumsuz etkisi milliyetçilik akımının ülkedeki Müslüman olmayan topluluklar arasında hızla yayılması olmuştur XIX yüzyılda milliyetçilik akımının etkisiyle ülkede isyanlar çıktı XIX yüzyıl Osmanlı Devleti açısından “Ayaklanmalar Yüzyılı” olmuş ve devlet dağılmaya başlamıştır


Sanayi İnkılâbı

Yeni buluşların üretime uygulanması ve bunların en önemlisi olan buhar gücüyle çalışan makinelerin kullanılması makineleşmiş endüstriyi doğurdu Böylece insan ve hayvan gücünün yerini makineler almıştır Buna Endüstri veya Sanayi İnkılâbı denilmiştir
İngiltere’de başlayan makineleşme, kısa zamanda diğer ülkelere yayıldı İngiltere’den sonra Fransa, Hollanda, Almanya devletleri ve Avusturya’da sanayileşme hızla gelişti
Sanayi İnkılâbı’nın Sonuçları
• Avrupa’da üretim artmış ve insanların refah seviyesi yükselmiştir
• Sağlık, temizlik ve konfor anlayışında önemli gelişmeler görülmüştür
• Yaşam koşullarının iyileşmesi ve ölüm oranlarının düşmesi sonucunda hızlı nüfus artışı görülmüştür
• Büyük sanayi şehirleri ortaya çıkmıştır Kentlerin hızla büyümesiyle işsizlik gibi yeni toplumsal sorunlar doğmuştur
• Ekonomiyle ilgili kapitalizm, sosyalizm ve emperyalizm gibi görüşler ortaya atılmıştır
• Avrupa’da işçi sınıfı ortaya çıkmış ve önem kazanmıştır İşçi işveren sorunlarının çözümlenebilmesi için sendikacılık girişimleri başlamıştır
• Hammadde ve pazar bulma önemli bir sorun haline gelmiştir Bu durum Avrupa devletleri arasında sömürgecilik yarışını hızlandırmış ve I Dünya Savaşı’na neden olmuştur
• Küçük atölyeler kapanmış, bunların yerlerine ucuz ve kaliteli mallar üreten fabrikalar kurulmuştur Tarımdaki teknolojik gelişmeler de üretimi artırmıştır Ayrıca, XVIII yüzyılda İngiltere’de geniş ve büyük toprak edinme politikası izlenmiştir Böylece, küçük çiftçi ortadan kalkmış ve bu kişiler tarım işçisi olmuştur
• Ticaretin gelişmesi, hammadde ve mamül maddelerin ucuza taşınma gereğinin ortaya çıkması demiryollarının yapılmasına, sermaye ve eğitilmiş insan gücüne ihtiyaç duyulmasına neden olmuştur
• Üretimin fabrikalarda yapılması, üretim faaliyetlerini yerel ve aile çevresini aşarak sistemli şekilde uluslararası bir niteliğe ulaştırmıştır
Endütri Devrimi sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'nda küçük atölyeler oratdan kalkmış işsizlik artmış ,dış ticarette denge bozulmuşturOsmanlı Devleti,XIX yüzyılının ortalarından itirbaren Avruba mallarının istilasına uğramıştırSonuç olarak Osmanlı Devleti,dışarıya hammadde satan ve dışarıdan mamül alan bir ülke haline gelmuştirEkonomide başlayan bu gerileme siyasi çöküşü hızlandırmıştır