M.emin Resulzade

M EMİN RESULZADE

Türk Milliyetçiliğinin Önemli kişilerinden biri olan Azerbaycanlı fikir, siyaset adamı ve yazar Mehmet Emin Resulzade 1884 yılında Bakü'de doğdu
Dindar bir aileden gelen Resulzade, 19 yaşındayken Tiflis'te yayımlanan Şarki Rus gazetesinde ilk makalesini yayımladı Hüseyinzade Ali Bey'in (Turan) çıkardığı Hayat ve Füyuzat ile Ahmet Ağaoğlu'nun yayımladığı İrşat ve Terakki gazetelerine makaleler gönderdi 1905-1908 arasında Bakü'de haftalık 'Tekamül' ve 'Yoldaş dergilerini yayımladı


1905'te siyasete atılan Resulzade, Çarlık yönetimine karşı gizli bir gençlik örgütü kurdu Daha sonra Rusya'dan kaçmak zorunda kalan Resulzade, önce İran'a, ardından da 1911'de İstanbul'a gitti ve Türk Ocağı'na katıldı
Türk Yurdu Dergisi'nin yazı kadrosunda yer aldı 1913'te Çarlık yönetimi af çıkarınca tekrar Bakü'ye döndü


Yayımladığı 'Dirlik' dergisinde, sadeleştirilmiş, her Türkün anlayabileceği ve Türkleri birleştirecek bir Türkçe geliştirilmesini savundu 1917'de Rusya'dan ayrılmak isteyen sosyalist-halkçı Müsavat Partisi başkanı seçildi Parti, onun da katkısıyla kısa sürede Azerbaycan 'm en büyük partisi durumuna geldi Resulzade, Mayıs 1917'de Moskova'da toplanan Birinci Müslüman Kongresi'ne katıldı

Kongrede bir federasyon içinde bağımsız Türk devletleri kurulmasını savundu Bütün Rusya Müslümanlarının bir 'kültürel federasyon' kurmalarını önerdi Savunduğu görüşler Kongre tarafından benimsendi28 Mayıs 1918'de toplanan Azerbaycan Milli Şurası, 'Milli Azerbaycan Cumhuriyeti'ni ilan ederek, Mehmet Emin Resulzade'yi Cumhurbaşkanı seçti


Fakat, Türkiye tarafından derhal tanınan bu Cumhuriyet, Kızıl ordu'nun 27 Nisan 1920'de Azerbaycan 'ı işgaliyle ortadan kalktı Resulzade, bu işgale karşı gizli direnişi örgütledi Daha sonra Sovyet gizli polis örgütü ÇEKA tarafından yakalandı, ama eski dostu Stalin'in müdahalesiyle Moskova'ya götürüldü ve orada bir süre gözaltında tutuldu 1922'de kaçarak İstanbul'a giden Resulzade, daha sonra Batı Avrupa'ya geçerek, orada Rus göçmenlerinin örgütlendiği, Komintern karşıtı Prometeus Örgütü'ne katıldı 1934'te diğer Kafkasyalı önderlerle birlikte Brüksel'de Kafkas Konfederasyonu Paktı'nı imzaladı
1941'de Almanya Rusya'ya saldırınca, Alman Dışişleri Bakanlığı, öteki Kafkasyalı liderlerle birlikte Resulzade'yi de Almanya'ya davet etti Almanlar Kafkaslar'ı Sovyet yönetimine karşı ayaklandırmak için bu önderleri kullanmayı düşünüyorlardı Resulzade Almanya'da üç yıl süreyle 'istiklal' gazetesini ve 'Kurtuluş' dergisini çıkardı


Mehmet Emin Resulzade, Almanya ikinci Dünya Savaşı'nda teslim olunca, Nisan 1945'te Almanya'daki Amerikan işgal bölgesine geçti 1947'de Türkiye'ye geçerek Ankara'ya yerleşti Soğuk Savaş yıllarında ABD de Sovyetler'e karşı Resulzade'den yararlanmak istedi Resulzade, 1951'de Amerika'nın Sesi Radyosu'nun SSCB'deki Türklere yönelik programlarında 6 konuşma yaparak, Azerbaycan 'in Kızılordu tarafından işgalini anlattı


Mehmet Emin Resulzade'nin eserleri arasında, Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti (1922), istiklal Mefkuresi ve Gençlik (1925), Azerbaycan Misak-ı Millisi (1927), Milliyetçilik ve Bolşevizm (1928) ve 800 Yıldönümü Münasebetiyle 1141-1941 Azerbaycan Şairi Nizami 1951) sayılabilir Ayrıca İstanbul'da Yeni Kafkasya (1923-1927), Azeri Türk (1928), Ödlü Yurt (1929-1931) ve Bildiriş (1931) dergilerini de yayımladı