Takometre - Devir Saati - Motor Hızlarının ölçülmesinde Kullanılır

Takometre - devir saati - motor hızlarının ölçülmesinde kullanılır


Takometre ya da devir saati, motor hızlarının ölçülmesinde kullanılır

Takometre, krank milinin dakikadaki devir sayısını gösterecek biçimde ayarlanarak, çeşitli viteslerde devir/dakika sayısıyla motorun çalışma hızını ortaya çıkarır Özellikle yarış otomobillerinde, çok vitesli büyük ticari taşıtlarda ve motordan en yüksek verimi elde etmek isteyen amatör sürücülerin otomobillerinde gereklidir

İlk takometreler mekanik olarak, kilometre saatine benzer bir yöntemle çalışırlardı

Sonradan, elektronikteki gelişmeler sonucu, ateşleme sisteminden gelen sinyallerle çalışan elektronik takometreler yapıldı

Takometrelerin birçok türü ve bunların farklı çalışma ilkeleri vardır Aşağıda, takometrelerde kullanılan dört temel yöntem, anlatılmaktadır
Bobinli ateşlemeli takometre: Bobinli ateşlemeli ya da orijinal sinyalli takometre, otomobillerde kullanılır Platinle alçak gerilim devresinde oluşturulan gerilimle çalışır Platinin hareketini de, distribütörün kam mili sağlar Alçak gerilim sargısındaki akım değişikliği, bujilere gönderilen yüksek gerilimi oluşturur Bütün içten yanmalı motorlarda, bu ateşleme gerilimlerinin sayısı, motorun hızıyla doğru orantılıdır ve takometreyi çalıştırmada kullanılabilir

Bunu sağlamak için, transformatör ilkesinden yararlanılır

Birincil sargı, alçak gerilim kablosundan oluşturulur Aygıtın arkasında bulunan bu bobin, üstüne ince yüksek gerilim bobini sarılan transformatör çekirdeğinin yuvasına yerleştirilir Küçük indüksiyon gerilimini algılayan ikinci bobin, bunu şiddetlendirerek, gösterge tablosundaki tetikleme devresine gönderir Platinden gelen gerilimin özel biçiminden ötürü tetikleme devresi, bu tür giriş gerilimlerinden etkilenecek biçimde yapılır Devre gerilimlerinin frekansını yeni bir gerlime dönüştürerek, bu yeni gerilimi, döner bobinli bir ölçmeaygıtına iletirSöz konusu aygıt, aracın gösterge tablosunda bulunan devir saatidir Devir sayısını doğrudan okuyabilmek için, aygıtın yüzü volt cinsinden değil, devir/dakika olarak derecelere bölünmüştür Aracın silindir sayısı ne kadar çoksa, oluşan gerilim sayısı da o kadar artacağından, takometreler, silindir sayısına göre yapılır

Takometredeki elektronik parçalar için gerekli olan besleme gerilimi, kontak anahtarı yoluyla aküden sağlanır

Bu gerilim değişiklikler gösterdiğinden, gerilimi değişmez tutan devrelerden yararlanılır Aygıtın hassas ayarı, döner bobinli ölçü aygıtının direnci ayarlanarak tamamlanır
Araç üreticilerinin kullandığı yeni bir takometre modelinde (bloklama osilatörlü) birincil sargı olarak takometrenin gövdesinden yararlanılmış, böylece aygıtın takılıp çıkarılması son derece kolaylaşmıştır

Transistorlu ve kapasitif deşarjlı ateşleme sistemleriyle, ateşleme özellikleri ve motorun verimi artırılmış, alçak gerilim devresi akımı da birkaç miliampe-re düşürülmüştür Bunun sonucunda değişen gerilim biçimi, akımla tetiklenen takometrelerde bu gerilimin etkisiz kalmasına yolaçmış ve gerilimi bobinin platin ucundan ölçmek için yeni bir devre geliştirme gereksinimi doğmuştur Günümüzde taşıtlarda kullanılan takometreler çoğunlukla bu türdendir

İndüksiyonlu takometre:

Bu model, elektrikli ateşleme devresi bulunmayan DİZEL MOTORU'nda kullanılır
İndüksiyonlu takometre, magnetik bir alıcı kafa yardımıyla dönme hızını ölçer Alıcının yakınından demirli bir cisim geçtiği zaman, magnetik alıcı devresinin relüktansı değişir Böylece oluşan elektromotor kuvvet (EMK) ya da alıcı kafada oluşan gerilimler, takometreye iletilir Bu aygıt da aracın 12 ya da 24 voltluk akü sistemine bağlıdır Her devirde alıcının önünden geçen eşit aralıklı demir çıkıntıların sayısı, aygıt şaftının motor şaftının dönme hızına oranına göre değişir

Kendinden beslemeli takometre:

Bazı yapımcıların araçlara taktıkları bu aygıtlar, artık kullanılmamaktadır Aygıtta motora bağlı bir jeneratör, alternatif gerilim oluşturur Gerilimin frekansı, şaftın dönüş hızına bağlı olarak değişir Sonradan doğru gerilime dönüştürülen bu gerilimle, takometre üstünde gerilim ile motor hızı arasında doğrudan bağlantı sağlanır

Yüksek gerilimli takometre:

Özellikle deniz motorlarında kullanılan bu aygıtlarda, yüksek gerilim kablosundan yararlanılır Her buji kablosunun çevresine sarılan kılıflı tetikleme kablosu, yüksek gerilimi algılar Böylece, ateşleme sistemi hangi türden olursa olsun, takometre etkili biçimde çalışır