Kazakistan

1. 

1. KazakistanKazakistan CumhuriyetiÜlkenin Resmi Tam Adı: Kazakistan Cumhuriyeti
2. Kısa Şekli : Kazakistan
3. Yerel Tam Adı: Qazaqstan Respublikasy
4. Eski Adı: Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
5. Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
6. Başkenti: Astana
7. İdari Bölümleri: 14 bölge ve 3 şehir; Almatı, Almatı şehri, Aqmola (Astana), Aqtobe, Astana, Atyrau, Batys Qazaqstan (Oral), Bayqongyr, Mangghystau (Aqtau; formerly Shevchenko), Ongtustik Qazaqstan (Shymkent), Pavlodar, Qaraghandy, Qostanay, Qyzylorda, Shyghys Qazaqstan (Oskemen; formerly Ust'-Kamenogorsk), Soltustik Qazaqstan (Petropavl), Zhambyl (Taraz; eski Dzhambul)
8. Bağımsızlık Günü: 16 Aralık 1991 (Sovyetler Birliğinden ayrıldı)
9. Milli Bayramları: Cumhuriyet Günü, 25 Ekim (1990)
10. Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CIS (Bağımsız Devletlerin Topluluğu), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)
11. Orta Asya’da yer alan bir Türk devleti Kuzeyinde Rusya Federasyonu, Ural Dağları ve Güney Sibirya, doğusunda Moğolistan ve Doğu Türkistan, güneyinde Kırgızistan, Özbekistan, Aladağ, TanrıDağları ve Aral Gölü, batısında ise Hazar Denizi yer alır Doğu ve batı sınırları arası 3000 km, kuzey ve güney sınırları arası ise 1500 km’dir
12. 
    
13. Târihi
14. 
    
15. Kazakların târih sahnesine çıkışları 15 asra rastlar Şeybânî Hükümdârı Ebü’l-Hayr zamanında bozkır bölgesinde yaşayan Türk kabîleleri, aynı sülâleden Barak Hanın oğulları Canıbek ile Kerey’in idâresinde doğuya göç ederek ÇağatayHanlığı topraklarını kendilerine yurt edindiler Buralarda yaşayan ve göçebe olan Türk kavimleri ile birlik olup iki yüz bin kişilik bir nüfûsa ulaştılar Bunlara daha sonra, Naymanlar, Celâyirliler ve Duğlatlar da katılınca bir milyonluk bir Kazak topluluğu meydana geldi Balkaş civârında yaşayanlara Canıbekoğlu Kasım Han, Urallara kadar olan bölgede yaşayanlara Kereyoğlu Burunduk Han hükümdarlık ediyordu Kasım Han, amcasının oğlu Burunduk Hanı ortadan kaldırarak, Kazakların tamâmını idâresi altına aldı ve üç yüz bin kişilik bir ordu kurdu Kasım Handan sonra oğlu Aknazor Han (1520-1555), ondan sonra onun oğlu Şigay Han (1555-1570) Kazan hükümdarı oldu Şigay Han zamânında bozkırların tamamı Kazak hâkimiyeti altına girdi Şigay Hanın yerine geçen Tevekkel Han (1570-1600) Taşkent’i ele geçirerek başşehir yaptı Kazak topraklarını üç ayrı “orda”ya böldü Bunlar batıdan doğuya sırasıyla Tien Shan’ın kuzeyindeki Semireciye bölgesini içine alan kısma BüyükOrda (Uluyüz), Aral Gölünün doğusundaki orta step bölgesini içine alan kısma OrtaOrda (Ortayüz) ve Aral Gölüyle Ural Irmağı arasında kalan kısma da Küçük Orda (Kiçiyüz) denildi Tevekkel Hanın yerine geçen kardeşi İşim Han (1600-1623), Çungarya Kalmuklarına (Oryatlara) karşı devamlı harpler yaptı Ondan sonra yerine geçen kardeşi Cihangir (1623-1655) Kalmukları 1626 yılında yendi Cihangir Handan sonra yerine oğlu Tekva Han (1655-1678) geçti
16. Tekva Handan sonra sultan olan Pulta Han (1678-1718) devrinde Çungarya Kalmukları, Türkistan’a kadar olan bölgeleri elegeçirdi Kazakların birliği bozuldu Ordalar birbirleri ile savaşmaya başladılar Bu durumdan istifade eden Ruslar, önce Küçük Ordayı (1731), sonra Orta Ordayı (1743), daha sonra da Hokand Hanlığı idâresindeki Büyük Ordayı (1846) hâkimiyetleri altına aldılar Böylece bütün Kazak toprakları Çarlık Rusyasının eline geçmiş oldu 19 yüzyılın ikinci yarısından îtibâren Kazak topraklarında yeni iskân merkezleri kurularak Ruslar yerleştirildi 1916’da 19-43 yaş arası bütün erkek nüfûsun askere çağrılması üzerine Kazaklar isyân etti Fakat bu isyân Ruslar tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı
17. 
    
18. 1917 devriminden sonra Alaş Orda adlı Kazak hükümeti kuruldu Kızılordu 1920’de Kazakistan’ı işgal etti ve Oranburg’da muhtar bir Sovyet Cumhûriyeti kuruldu Daha sonra Alma-Ata başşehir oldu Göçebeler 1929’da yerleşik hayata geçmeye zorlandı Çok sayıda Rus ve Ukraynalı Kırgızistan’a yerleştirildi Buna karşı çıkan Kazaklar hunharca katledildiler Kazak çocukları millî ve dinî kültürden uzak, ateist olarak yetiştirilmeye çalışıldı ise de bunda muvaffak olunamadı 1936’da yapılan yeni bir düzenleme ile Kazak Özerk bölgesi, Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhûriyeti hâline getirildi Rusya’daki Glasnost hareketlerinden sonra ve 1991 Ağustosunda eski Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla Kazakistan Cumhûriyeti bağımsızlığını îlân etti
19. 
    
20. 
21. 
    
22. Fizikî Yapı
23. Ülke topraklarının beşte biri dağlarla kaplıdır Diğer kısmı düzlükler tepelik ovalar ve platolardan meydana gelir Batı ve güneybatı kesimlerine hâkim olan HazarÇöküntüsünün güneyinde Ustyurt Yaylası, Mangışlak Yarımadasında ise Karadağ ve Akdağ uzanır Hazar Çöküntüsünü Ural Platosu ve Mugodjar Tepeleri geniş Turan Ovasından ayırır Kurumuş ırmakların önceleri taşıdığı kumlar güneyde Kızılkum Çölünü, orta kesimde Karakum Çölünü, kuzeyde Büyük ve Küçük Barsuki çöllerini meydana getirmiştir Kuzeyde dağların yüksekliği 1500 metreye ulaşır Ülke topraklarının batısında Uludağ, doğusunda iseCengizdağ olarak bilinen sıradağlar yer alır Doğu ve güneydoğudaki yüksek dağ silsileleri vâdilerle yarılmıştır Çungarya Aladağları Balkaş Gölünün bulunduğu çöküntünün güneyinden, Tarbagatay Sıradağları güneyden, Altay dağ silsilesinin devamı olanListvyaga, Holzun ve Tigirek sıradağları ise doğudan Kazakistan topraklarına girer Kırgızistan sınırındaTanrı Dağları, uzanır Muyunkum Çölü Karadağ’ın içlerine kadar girer
24. Kazakistan’da binlerce küçük akarsu vardır Bu akarsuların büyük kesimi Hazar Denizi, Aral, Balkaş ve Tengiz göllerine dökülür Kazakistan topraklarını baştan başa geçen ve Kuzey Buz Denizine dökülen nehirler ise Irtiş, İşim ve Tobul’dur Akarsuların büyük kısmı yazın kurur Başlıca ırmakları Ural ve Seyhun’dur Seyhun üzerinde taşkınları önlemek ve sulama gâyeli birçok baraj bulunur
25. Ülke sınırları içinde su seviyesi genelde değişken olan ve bâzıları belli aylarda kuruyan elli bine yakın göl vardır Hazar Denizinin 2320 km’lik kıyısı Kazakistan sınırları içinde kalır Diğer önemli gölleri Aral, Balkaş, Zaysan, Alakol, Tengiz ve Seletitengiz’dir
26. 
    
27. İklim
28. Kazakistan’ın vâdi ve ovalarında çok sert bir kara iklimi hâkimdir Sıcaklık bölgelere göre çok farklılık gösterir Güneyde -5°C ile -1,4°C arasında değişen kış ortalama sıcaklığı, orta kısımlarda -16°C ile -19°C’ye kadar düşer Yazın ortalama sıcaklık kuzeyde 20°C güneyde ise 29°C’dir Senelik ortalama yağış miktarı kuzey ve orta kısımlarda 200-300 mm, güneyde 400-500 mm, yüksek sıradağlarda ise 600-1000 mm arasında değişir Vâdilerde sık sık kasırga şiddetine varan rüzgârlar eser
29. 
    
30. Tabiî Kaynaklar
31. 
    
32. Mâdenler: Kazakistan yeraltı kaynakları bakımından zengindirKaraganda bölgesinde zengin kömür yatakları, Ural-Enba Havzasında petrol yatakları vardır Ayrıca bakır, kurşun (Altay, Kara-Tav, Ala-Tav, Tekeli’de), çinko (Alma-Ata), demir (Karkaralı, Balhaç, Cez-Kazgon, Ata-Su), manganez, kalay, volfram, molibden, antimuan çıkarılmaktadır
33. Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ülke topraklarının büyük bölümünü kaplayan çöllerde pelin otu ve ılgın yetişir Altay ve Tanrı dağları ormanlarla kaplıdır Ormanlarda ve çöllerde çok sayıda av hayvanı yaşar Bunlardan bâzıları; antilop, sığın, kurt, ayı, kakum, samurdur Irmak ve göllerde sazan, turna, som balığı, alabalık ve tatlısu levreği Hazar Denizinde ise mersinbalığı, ringa çamçak avlanır
34. 
    
35. Nüfus ve SosyalHayat
36. 
    
37. Kazakistan’ın nüfûsu 17000000 civârındadır Başkenti Alma-Ata olup nüfûsu 1200000’dir Nüfûsun % 397’si Kazak, % 378’i Rus, % 58’iAlman, % 54’ü Ukraynalı, % 4’ü Tatar ve Özbek, % 73’ü diğer milletlere mensuptur Başlıca şehirleri Uralsk, Ahtubinsk, Guryev, Bişkek, Karaganda, Aralsk’dır
38. Kazakistan’da büyük yerleşim bölgeleri dışında hâlâ eski göçebe özelliği sürdürülmektedir Halkın çoğu geçimini hayvancılıkla sağladığı için yazın “çaylav” dedikleri yaylalara gitmek, kışın da “kıştav” dedikleri kışlaklarında barınmaktadırlar Böylece göçebe hayatlarını devam ettirirler
39. Eğitim: Halkın çoğu 1917 komünist ihtilâlinden önce göçebe hayâtı yaşadığından, Kazaklarda eğitim faaliyetleri fazla gelişmemişti Yerleşme merkezlerinde çok sayıda medrese vardı İhtilâlden sonra bölgede Rus eğitim sistemi uygulanmaya başlandı İlk ve orta öğretim Kazakça yapılmasına rağmen, anaokullarında ve yüksek okullarda Rusça eğitim yapılması Kazak gençlerini Rusça öğrenmeye mecbur bıraktı
40. Kazakistan’da eğitim 7-17 yaş arasında mecbûrî ve parasızdır Okullarda Rusça ve Kazakça eğitim yapılır Ayrıca azınlık dillerinde de öğretim yapan okullar vardır Nüfûsun az olduğu bölgelerde ortaokul çocukları için yatılı okullar bulunur Meslekî eğitim veren okulların sayısı oldukça fazladır Ülke çapında 8689 ortaokul, 243 teknik lise, vardır
41. Kazakistan’da ilk üniversite 1934’te Kirov’da kuruldu 1948’de Kazak İlimler Akademisi teşkil edildi Bu akademiye bağlı 35’ten fazla enstitü vardır Ayrıca 40 civârında yüksek okul mevcuttur
42. 
    
43. Siyasi Hayat
44. 
    
45. Rus hükûmeti, Kazakların millî şuurunu kaybetmesi için çeşitli çalışmalar yaptı Stalin döneminde Kazakçadan Arapça ve Farsça kelimeler çıkarılarak bunların yerine Rusça kelimeler konuldu Günümüzde Kazakçada bulunan bâzı kelimeler için Rusça kelimeler kullanılmaktadır Böylece Kazakça kısa zamanda Rusçanın tesiri altında kalmıştır Buna sebep, kendi dilini iyi bir şekilde öğrenmeyen Kazak aydınlarının şuurlu veya şuursuzca yazılarında Rusça kullanmaları olmuştur
46. Büyük kısmı Müslüman olan Kazaklarda dindarlık derecesi bölgelere göre değişmektedir Kazakların çoğunlukta bulunduğu bölgelerde dînî inanç daha güçlü olup, Kazakların azınlık durumuna düştüğü bölgelerde ise dînî inanç zayıftır Müslümanların çoğunlukta bulunduğu bölgelerde İslâmî ve millî âdet ve örfler hâlâ canlı olarak muhâfaza edilmektedir Bağımsızlığını kazanmadan önce din aleyhtarı propaganda çok güçlü yürütülmekteydi Kazakistan’da 1948’den bu yana Kazakça 150’ye yakın din aleyhtarı kitap yayınlanmıştır Kazaklar, Müslüman topluluklar arasında, dillerinde din aleyhtarı kitaplar neşredilen üçüncü ülke durumundadır
47. 
    
48. Ekonomi
49. 
    
50. Ülke ekonomisi tarım, hayvancılık ve mâdenciliğe dayalıdır Toprakların büyük bölümü çöl ve dağlarla kaplı olduğu için tarıma elverişli arâzi azdır Bu arâzinin büyük kısmı mer’adır Kazakistan’da tarım dört bölgede mütâlaa edilebilir: 1)Yerleşik zirâî bölge: Bölgede özellikle buğday, darı, ayçiçeği ve büyükbaş hayvanlar yetiştirilir 2) Geçiş bölgesi: Bu bölgede darı yetiştirilir ve koyun beslenir 3)Hayvan besleme bölgesi:Buralarda koyun beslenir Aktübe’de ayrıca at ve deve de yetiştirilir 4)Sun’î sulama yapılan bölge: Bu bölgede ise sanâyide kullanılan pamuk, pancar, tütün, kendir, yağlı tohumlar ve pirinç yetiştirilir
51. Kazakistan sanâyii mâdenciliğe bağlı olarak gelişmiştir Sovyetler Birliğinden ayrılmadan önce, bu ülkenin hammadde ihtiyacının büyük kısmını karşılıyordu Başlıca sanâyi kuruluşları demir, çelik, çimento, gübre, şeker, un, konserve, ilâç, sentetik iplik, röntgen âletleri fabrikalarıdır Sanâyide çalışan işgücünün büyük kısmı kömür mâdenleri, petrol tesislerinde çalışmaktadır
52. Ulaşım: Kazakistan’da ulaşım kara, demir ve hava yoluyla sağlanır Demiryolu ağı 21400000 km uzunlukta olup, ülkeyi ağ gibi örmüştür Karayollarının uzunluğu ise 189000 km’dir Birçok şehirde hava alanı vardır
53. 
    
54. Genel İstatistiki Bilgiler
55. 
    
56. Konum: Orta Asya'da, Çin'in kuzey batısında yer alır
57. Coğrafi Konumu: 48 00 Kuzey derecesi, 68 00 Doğu boylamı
58. Bulunduğu Kıta: Orta Asya
59. Yüzölçümü: 2,717,300 km²
60. Sınırları: toplam: 12,012 km
61. Sınır Komşuları: Çin 1,533 km, Kırgızistan 1,051 km, Rusya 6,846 km, Türkmenistan 379 km, Özbekistan 2,203 km
62. Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 0 km (kara ile çevrili)
63. İklimi: Kıtasal iklim görülür, kışlar soğuk, yazlar sıcak geçer
64. en alçak noktası: Vpadina Kaundy -132 m
65. en yüksek noktası: Khan Tangiri Shyngy 6,995 m
66. Doğal Kaynakları: Petrol, doğal gaz, kömür, demir, manganez, krom, nikel, kobalt, bakır, molibden, kurşun, çinko, boksit, altın, uranyum
67. Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %12
68. Devamlı Ekilen Alanlar: %11
69. Otlakları: %57
70. Ormanlık Arazisi: %4
71. Diğer Arazileri: %16 (1993 verileri)
72. Sulanan Arazisi: 22,000 km² (1996 verileri)
73. Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Depremler ve toprak kaymaları
74. Nüfus: 16,731,303 (Temmuz 2001 verileri)
75. Nüfus Artış Oranı: %003 (2001 verileri)
76. Mülteci oranı: -643 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
77. Bebek Ölüm Oranı: 5917 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
78. Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 6329 yıl
79. Erkeklerde: 5787 yıl
80. Kadınlarda: 6897 yıl (2001 verileri)
81. Ortalama Çocuk Sayısı: 207 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
82. HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %004 (1999 verileri)
83. HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 3,500 (1999 verileri)
84. HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
85. Ulus: Kazakistan
86. Nüfusun Etnik Dağılımı: Kazakistanlı %534, Rus %30, Ukraynalı %37, Özbek %25, Alman %24, Uygur %14, diğer %66 (1999 nüfus sayımı)
87. Din: Müslüman %47, Rus Ortodoksları %44, Protestanlar %2, diğer %7
88. Diller: Kazakistanlı %40, Rus %66
89. Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
90. Toplam Nüfusta: %98
91. erkekler: %99
92. kadınlar: %96 (1989 verileri)
93. GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 856 milyar $ (2000 verileri)
94. GSYİH - reel büyüme: %105 (2000 verileri)
95. GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %10
96. endüstri: %30
97. hizmet: %60 (1999 verileri)
98. Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %134 (2000 verileri)
99. İş Gücü: 88 milyon (1997)
100. Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı: endüstri %27, tarım %23, hizmet %50 (1996)
101. İşsizlik oranı: %137 (1998 verileri)
102. Endüstri: Petrol, kömür, demir, manganez, krom, kurşun, çinko, bakır, titanyum, boksit, altın, gümüş, fosfat, sülfür, demir - çelik, traktör ve diğer tarım makineleri, elektrik motorları, yapı malzemeleri
103. Endüstrinin büyüme oranı: %149 (2000 verileri)
104. Elektrik Üretimi: 4436 milyar kWh (1999)
105. Elektrik Tüketimi: 44132 milyar kWh (1999)
106. Elektrik İhracatı: 200 milyon kWh (1999)
107. Elektrik İthalatı: 3077 milyar kWh (1999)
108. Tarım Ürünleri: Hububat, pamuk, yün, çiftlik hayvanları
109. İhracat: 88 milyar $ (2000 verileri)
110. İhracat Ürünleri: petrol %40, makine, kimyasal ürün, tahıl, yün, et, kömür
111. İhracat Ortakları: AB %23, Rusya %20, Çin %8 (1999)
112. İthalat: 69 milyar $ (2000 verileri)
113. İthalat Ürünleri: Makine ve parçaları, yapı malzemeleri, petrol ve gaz, araçlar
114. İthalat Ortakları: Rusya %37, ABD, Özbekistan, Türkiye, İngiltere, Almanya, Ukrayna, Güney Kore (1999)
115. Dış Borç Tutarı: 125 milyar $ (2000 verileri)
116. Para Birimi: Tenge (KZT)
117. Para Birimi Kodu: KZT
118. Mali Yılı: Takvim yılı

SSCB'nin Asya cumhuriyetlerinden biriydi Kuzeyde Rusya, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan, doğuda Çin Halk Cumhuriyeti bulunur Ülkenin ayrıca Hazar Denizi ve Aral Gölü'ne kıyısı vardırYüzölçümü 2727300 km2 olan Kazakistanın başkenti Astana'dır

Soğuk Sibirya ile sıcak Orta Asya arasında bulunduğu için Kazakistan ormanlarla çöllerin, ulu dağ sıralarıyla geniş ovaların buluştuğu bir ülkedir Kuzeyin verimli siyah toprakları ülke topraklarının yedide birini kaplar

Kazakistan'ın büyük bir bölümü ise kurak ve çıplak ovalarla örtülüdür Güneydoğuda, Çin sınırında Tarbagatay Dağlan ve 4200 metreyi aşan yükseklikteki Çungarya Aladağları yer alır Kazakistan'ın ortasında geniş bir yayla görünümünde olan ve yüksekliği yer yer 1500 metrenin üzerine çıkan Kazak bozkırları vardır Hazar Denizi ile Aral Gölü arasındaki yayla çöl görünümündedir

Sovyetler'in en derin noktası olan Karagiye tuz çöküntüsü Hazar'ın doğusundadır Aral Gölü'nün doğusunda ise Kızılkum Çölü uzanır
İrtiş, İşim, Tobol, Seyhun (Sir Derya), Ural ve İli ülkenin en önemli ırmaklarıdır Bunlardan İrtiş, İşim ve Tobol Kazakistan topraklarını boydan boya geçerek Kuzey Buz Denizi'ne dökülür Yaz aylarında bazı akarsular kurur ya da kum çöllerinde yok olur Kazakistan'ın Hazar Denizi'ne 2320 kilometrelik bir kıyısı vardır En büyük gölleri Aral ve Balkaş'tır Kuzey ve orta kesimlerinde 200300 mm olan yağış miktarı güneydeki vadilerde ve dağlarda artış gösterir Çöllerde ise 100 milimetrenin altına düşer Kazakistan'ın her yerinde yazların sıcak, kışların soğuk geçtiği sert bir kara iklimi egemendir

Kazak halkı 19 yüzyıla kadar göçebe bir yaşam sürdü Bir Türk boyundan geldikleri düşünülen bu insanlar Türk dillerinden birini konuşurlar Geçmişte, yurt denen büyük çadırlarda yaşar, at sırtında dolaşarak koyun, keçi ve develeri için yeni otlaklar ararlardı Yiyecek ve giysilerini bu hayvanlardan sağlarlardı Çarlık Rusya'sının egemenliğine girdikten sonra bağımsızlığı sona eren Kazak halkı, 1917 Ekim Devrimi'ne kadar aşiret yapısını korudu 1920'de sosyalist yönetim burada özerk bir sosyalist cumhuriyet kurdu 1930'larda göçerler yerleşik yaşama geçirildi 1936'da ülke Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adını aldı

Kazaklar'm çoğu hayvancılıkla geçinir Kuzeydeki çayırlarda genellikle buğday yetiştirilir 1950'lerde el değmemiş toprakların tarıma açılmasıyla tarım üretiminde büyük bir gelişme oldu SSCB'deki tüm buğday ürününün yaklaşık üçte biri buradan elde edilir Güneyde, sulanan topraklarda pamuk, pirinç, tütün, şekerpancarı ve meyve yetiştirilir Kazakistan, yeraltı kaynakları bakımından zengindir Bakır, kurşun, çinko, nikel, demir cevheri, manganez, altın ve gümüşün yanı sıra son zamanlarda petrol de bulunmuştur Bundan başka geniş tuz yatakları vardır Sanayi, Kazakistan ekonomisinin başını çeker Başlıca sanayileri metal, demir, çelik, çimento, yapay gübre, prefabrik inşaat gereçleri, dokuma, yiyecek, ilaç ve tüketim eşyalarıdır

Ulaşımda ana ağırlık demiryollarındadır Ülkenin 9600 kilometreyi aşan demiryolu vardır SSCB'nin kozmodrom da denen uzay üssü Leninsk yakınlarında Baykonur'dadır
Eğitim 717 yaş arasında zorunlu ve parasızdır Zengin bir kültür mirasına sahip olan Kazakistan'ın tarihi ve etnografyası ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır

Moskova'nın Aralık 1986"da Kazakistan Komünist Partisi'nin (KKP) başına bir Rus'u getirmesi, başta AlmaAta olmak üzere, birçok kentte ayaklanmalara neden oldu Haziran 1989'da KKP'nin başına, bir Kazak olan Nursultan Nazarbayev getirildi Nazarbayev, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'nde (SSCB) Mihail Gorbaçov'un önderliğinde sürdürülen reformları destekledi SSCB'nin dağılmaması için çaba harcadı Ağustos 1991'de Gorbaçov'u devirmeyi amaçlayan başarısız darbe girişimine karşı kesin tavır aldı

Kazakistan Aralık 1991'de bağımsızlığını ilan etti ve yeni kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu'na katıldı Aynı ay içinde yapılan seçimlerde, tek aday olan Nazarbayev cumhurbaşkanı seçildi Nazarbayev ülkedeki farklı etnik gruplar arasında iyi ilişkiler sürdürülmesine büyük önem verdi Başbakanlığa da bir Rus'u, Sergey Tereşçenko'yu atadı

Haziran 1992'de açıklanan anayasa taslağında Kazakça ülkenin resmi dili olarak belirlendi ve çok partili demokrasi güvence altına alındı Kısa zamanda, çoğunluğunu Ruslar'ın oluşturduğu Komünist Parti'den İslamcı bir partiye kadar uzanan bir dizi parti kuruldu KKP ise daha önce adını Kazakistan Sosyalist Partisi olarak değiştirmişti
Ocak 1992'de Rusya'da fiyatların serbest bırakılması Kazakistan'ı da olumsuz etkiledi Üstelik, yönetim serbest pazar ekonomisine geçme konusunda pek istekli görünmüyordu Ayrıca, ekonominin yönetimini üstlenecek yeterli sayıda yetişmiş eleman da bulunmuyordu


RESMİ ADI: Kazakistan Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, tek meclisli cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 2717300 km2

NÜFUS (1992): 17008000

BAŞKENT:Astana

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1989): AlmaAta (1128000), Karaganda (614000), Semipalatinsk (334000), UstKamenogorsk (324000), Petropavlovsk (1987; 233000), Uralsk (200000), Rudni (124000)

KAZAKİSTAN

Kazakistan, batıda Hazar denizinden, doğuda Çin sınırına kadar uzanan çok geniş bir alam kaplar (2 717 300 km2) (bkHarita 26) Başkenti Astana olan Kazakistan'ın yönetim şekli cumhuriyettir
Ülkede ovalar ve platolar geniş yer kaplar Altay ve Tanrı dağlarının uzantıları ülkenin dağlık kesimlerini oluşturur Güneyinde çöller vardır İklimi karasaldır Doğal bitki örtüsü bozkırdır Ancak yüksek yerlerde ormanlar yer alır
Kazakistan'ın en önemli akarsularım, Seyhun, İrtiş ve Ural oluşturur Ülkenin önemli gölleri ise, Aral ve Balkaş'tır


Nüfusun 17 milyon kadar olduğu Kazakistan'da, Kazak Türkleri çoğunluktadır (%42) Buradaki diğer Türk gruplarını, Tatarlar ve Özbekler oluşturur Almatı, Çimkent ve Kustanay diğer önemli kentleridir
Ülke topraklarının yarıdan fazlası tarıma elverişlidir Ancak tarım, sulama ile yapılabilir Modern tarım yöntemleriyle yapılan tarımdan elde edilen başlıca ürünler, tahıl, pamuk, şeker pancarı, patates, ayçiçeği ve bazı meyve ve sebzelerdir Topraklarının büyük bir bölümünü çayır ve otlakların oluşturduğu Kazakistan'da hayvancılık da önemli bir ekonomik etkinliktir
Ülkede zengin maden yatakları vardır Kömür, doğal gaz, petrol, demir ve bakır en önemli yer altı kaynaklarını oluşturur Ünlü uzay araştırma merkezi Baykonur, bu ülkededir


Türkiye ile Kazakistan arasındaki ekonomik ve kültürel ilişkiler her geçen gün gelişmektedir Kazakistan'dan daha çok, ham petrol ve ham deri almaktayız Buna karşılık Kazakistan'ın Türkiye'den aldıklarının başında, çeşitli makineler, ulaşım araçları, konfeksiyon ve gıda ürünleri gelmektedir
Kazakistan'da kurulmuş olan Ahmet Yesevî Üniversitesi, Türkiye ve Kazakistan arasında imzalanan bir anlaşma ile Türk dünyasının ortak üniversitesi niteliğindedir Bu üniversitede Türk cumhuriyetlerinden gelen öğrenciler, bilimle birlikte Türkiye Türkçe'si ve Kazakistan Türkçe'sini öğrenmektedirler Ahmet Yesevî Üniversitesi, Kazakistan ve Türkiye arasındaki kültürel ilişkilerin geliştiğinin en güzel kanıtıdır