Paris

Paris

Fransa'nın başkenti ve Île-de-France bölgesinin merkezidir ve Seine nehri'nin üzerine kurulmuştur Tüm dünyada anıtları, sanatsal ve kültürel yaşamı ile tanınmış olan Paris aynı zamanda dünya tarihinde önemli bir şehir olmakla birlikte, başlıca ekonomik ve politik merkezler arasında yeralmakta ve uluslarası taşımacılığın geçiş noktalarından birini oluşturmaktadır Moda ve lüksün dünya başkentidir ve "Işık Şehir" (Ville de Lumière) diye de anılmaktadır

Paris Fransa'nın başkenti ve Île-de-France bölgesinin merkezidir ve Seine nehri'nin üzerine kurulmuştur Tüm dünyada anıtları, sanatsal ve kültürel yaşamı ile tanınmış olan Paris aynı zamanda dünya tarihinde önemli bir şehir olmakla birlikte, başlıca ekonomik ve politik merkezler arasında yeralmakta ve uluslarası taşımacılığın geçiş noktalarından birini oluşturmaktadır Moda ve lüksün dünya başkentidir ve "Işık Şehir" (''Ville de Lumière'') diye de anılmaktadır

2004 yılında Paris şehir sınırları içindeki nüfusun 2144700 kişi olduğu INSEE (''Institut national de la statistique et des études économiques'' - Ulusal istatistik ve ekonomik çalışmalar enstitüsü) tarafından tahmin edilmektedir 20 yy'da şehir sınırlarının dışına taşarak büyümüş ve banliyöleriyle birlikte 1999'da 11,1 milyonluk nüfusa ulaşmıştır


Paris şehrinin özlü sözü Latince ''"Fluctuat nec mergitur"'' yani "Sallanır ama batmaz" ( Fransızca:« Il est battu par les flots sans être submergé ») Şehrin armasındaki ''"Scilicet"'' yani gemiyi anlatmak için kullanılır Bu gemi Ortaçağ'da şehri yöneten güçlü "Gemiciler" (Nautes) ya da "Su tüccarları"nın kurduğu birliği sembolize eder Şehrin koruyucusu, 5 yy'da Attila'yı şehri yıkmaması için ikna ettiğine inanılan Azize Geneviève'dir


Tarihçe

Paris adının kaynağı

Paris adını Galya halklarından Parisiilerden almaktadır "Paris" aslında Romalıların "Lutetia" yerine kullandıkları "Civitas Parisiorum" (Parisiilerin şehri) adının zamanla değişmesi sonucu oluşmuştur ''Paris'' aynı zamanda şehrin etrafındaki yöreye de ("Parisis") verilen isim olmuştur Cormeilles-en-Parisis ve Fontenay-en-Parisis gibi şehirlerin isimlerinde buna rastlanır


Bu adın kaynağı tam olarak bilinememektadir Paris bölgesinde çokça bulunan taş ocaklarına istinaden Galce ''"kwar"'' ('' taş ocağı'') kelimesinden geliyor olabilir Başka etimolojilerde önerilmiştir Pierre Hubac ve Cheikh Anta Diop'a göre, Parisiilerin adı Mısırİsis'ten gelmektedir çünkü Paris bölgesinde İsis'e adanmış bir çok tapınak ya da Eski Mısır dilinde ''"per Isis"'' bulunmaktaydı Bir efsane de Paris adını dalgalar altında kalıp denize batan efsanevi Ys şehriyle birlikte anar Maurice Druon ''"Paris de César à Saint Louis"'' (Sezar'dan StLouis'ye kadar Paris) adlı kitabında Paris adının Galce ''"par"'' (gemi) sözcüğünden geldiğini iddia eder Şekli gemiye benzeyen, su üzerine kurulmuş, geçimini suya borçlu olan ve ismini de belki sudan almış olan bir şehir Bir ada olan Lutèce'in refahı "gemiciler" tarafından sağlanıyordu ve bu gemicilerin sembolü olan gemi de şehir armasını oluşturmuştur

Tarihöncesi

Seine nehri kıyılarında yapılan teraslama çalışmaları sırasında bulunan oymataş el aletlerinin gösterdiği gibi Paris kent alanı yaklaşık 40000 yıldır insanlar tarafından yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır

En önemli arkeolojik bulgular 12nci bölge'de 1991 yılında ortaya çıkartılan Paris bölgesindeki en eski kalıcı insan yerleşimine ait kalıntılardır Bercy'de yapılan altyapı çalışmaları sırasında MÖ 4000 ile 3800 yılları arasında avcılık dönemine ait Seine nehrinin eski kıyısında yerleşik bir köyün izlerine rastlanmıştır Bu kalıntılar çok önemli arkeolojik değere sahip olan bir çok tahtadan oyma kayık, topraktan çanak çömlek, ok ve yaylar, kemşk ve taştan aletlerdi

Diğer buluşlar da 14ncü bölge ile 13ncü bölge arasındaki sukemerleridir

Antik Çağ

Tarihöncesi yerleşimlerle Galya-Roma dönemi arasında olup bitenler hakkında pek bir şey bilinememektedir Tek emin olunan nokta Sezar'ın birlikleri ülkede dolaşırken bölgenin hâkimlerinin hala Parisiiler olduğudur Bazıları Parisiilerin Paris'i kurmasının tarihi olarak MÖ 250 ile 200 yılları arasını göstermektedir ancak önemli kanıtları yoktur MÖ 52 yılında Jül Sezar'ın teğmeni Labienus Paris şehrini ele geçirdiğinde RomalılarFransızcası: Lutèce) diye adlandırılmıştır Galya'nın başkenti görevini ''Lugdunum'' ( Lyon) şehri yapmaktaydı O zamanki Galya şehrinin tam olarak nerede yerleştiği konusunda kesin bilgi

yoktur Uzun süre buranın île de la Cité'de olduğu düşünülmüştür ancak metroîle Saint-Louis'de ya da çalışmaları nedeniyle baştan aşağı bu adada kazı çalışmalrı yapılmış ve hiç bir ize rastlanmamıştır Galya şehri bugün artık karşı kıyı ile birleşmiş olan ve Bièvre nehri'nin yarattığı delta üzerinde bulunmuş olan bir adada da bulunmuş olabilir Çok tartışılan başka bir varsayıma göre ise ilk kurulan Galya köyünün Nanterre'deki Valérien tepesi'nden çok uzak olmadığı yönündedir


Roma şehri 1 yy'da nehrin sol kıyısına kurulmuştur Şehrin Saint-Germain Bulvarı'ndan Val-de-Grâce'a ve ''rue Descartes'' 'tan jardins du Luxembourg'a kadar uzandığı düşünülmektedir Lutèce şehri bir '' cardo'' (Roma şehirlerinde kuzey-güney doğrultusundaki ana cadde) olan ''rue Saint-Jacques'' çevresinde dik kesen sokaklardan oluşan bir şehir yapısıyla yerleşmişti Roma şehirlerinde olduğu gibi forum, hamamlar, tiyatro, arena ve nekropol bu şehirde bulunmaktaydı

Orta Çağ

Paris şu andaki adını 5 yy'da alır ve Romalılar'a karşı elde ettiği zaferin ardından Frankların kralı Merovenj hanedanından I Clovis 508 yılında Paris'e yerleşerek burayı başkenti yapar Nehrin sağ kıyısına 6 yy'dan itibaren bir kilisenin kurulduğu dikkat çeker: Saint-Gervais kilisesi (günümüzde ''Hôtel de ville'' 'in arkasında bulunmaktadır


9 yy'da Saint-Gervais ve Saint-Germain-l'Auxerrois kiliselerinin (günümüzde Louvre'un yakınında bulunmaktadır) çevresinde koruma amaçlı duvarlar inşa edilmiştir Nehrin sol kıyısı 885 yılında Vikingler tarafından tamamen yokedilmiştir Taht 987 yılında Capet hanedanına geçti Paris, orleans şehri ile birlikte bu hanedanın kişisel serveti içinde yer alıyordu Bu hanedanın atası I Eudes şehri Vikingler'e karşı savunmasıyla ünlenmiştir

Paris-Tarihi- Fransa'nın Başkenti

2000 yıllık bir tarihi olan Paris, Fransa'nın başkenti ve dünyanın Önde gelen bilim, kültür, sanat ve eğlence merkezlerinden biridir Paris, Fransa'nın kuzey kesiminde geniş, bereketli ovaların ortasından akan Sen Irmağı'nın iki yakasında kuruludur Irmağın kuzeyinde kalan bölüme Sağ Yaka, güneyindeki bölüme ise Sol Yaka denir Kent, sarmal bir dönüşle merkezden çevreye birbirini izleyen 20 ilçeden oluşur

Tarihi

Paris'in içinden geçen Sen Irmağı'nda île de la Çite ve île SaintLouis adlarında iki adacık vardır Paris kenti İÖ 3 yüzyılda, Parisli olarak bilinen Galyah bir kabile tarafından bu adalardan île de la Cite'de kuruldu {bak Galya) İki kıyıya tahta köprülerle bağlanan kente Romalılar Lutetia adını verdi İS 1 yüzyılda gelişmeye başlayan kent, 4 yüzyıldan sonra Paris olarak anılmaya başladı
île de la Çite ortaçağ Paris'inin merkezi ve Fransa krallarının başkenti oldu Yapımına 12 yüzyılda başlanan ve dünyadaki gotik kiliselerin en güzellerinden biri olan Nötre Dame Katedrali bu ada üzerindedir

12 yüzyılda Paris ırmak kıyılarına yayıldı ve surlarla çevrildi Kuzeybatıdaki bataklıklar kurutuldu ve burada Marais adı verilen bir mahalle oluştu Bir zamanlar soyluların yaşadığı gözde bir yer alan Marais, bugün dar sokakları ve Vosges Meydanı'nın çevresindeki üç katlı eski evleriyle ilginç bir bölgedir Bu evlerin bir bölümü müzeye dönüştürülmüştür Marais doğuya doğru Bastille Meydanı' na uzanır Burada Paris halkının 14 Temmuz 1789'da basarak ele geçirdiği ve Fransız Devrimi'nden sonra yıktırılan ünlü Bastille Kalesi ve hapisanesi vardı {bak Bastille)

Irmağın güney yakasındaki Sorbonne Üniversitesi ortaçağ Paris'inin bilim merkeziydi Yaklaşık 1257'de kurulan ve Fransa'nın en büyük yüksekokulu olan Sorbonne günümüzde, çeşitli özerk üniversiteleri barındıran Paris Üniversitesi'nin bir bölümünü oluşturur 19 yüzyıldan başlayarak Sorbonne'un çevresi sanatçıların, yazarların ve üniversite öğrencilerinin uğrak yeri oldu Quartier Latin (Latin Mahallesi) adıyla bilinen bu bölge bugün de yenilikçi akımların yeşerdiği bir sanat ve kültür merkezidir Victor Hugo, Voltaire, JeanJacques Rousseau ve Emile Zola gibi ünlü Fransızların gömülü olduğu Pantheon adlı yapı da Quartier Latin'dedir

Sen Irmağı'nın kuzey yakasında yer alan Louvre Sarayı'ndaki Louvre Müzesi, sahip olduğu yapıtlar bakımından dünyanın en büyük ve zengin müzelerinden biridir Louvre' un batısında, eskiden büyük bir sarayın bulunduğu Tuileries Bahçeleri ile dünyanın en görkemli ve güzel meydanlarından biri olan Concorde Meydanı yer alır İki yanı ağaçlı, geniş Champs Elysees Bulvarı buradan başlayarak Charles de Gaulle Meydanı'na (eskiden Etoile Meydanı) uzanır Alanın ortasında Napolyon'un zaferlerinin anısına yaptırdığı Zafer Takı (Arc de Triomphe) bulunur Takın altında da I Dünya Savaşı'na katılan Fransız askerlerinin anısına dikilmiş Meçhul Asker Anıtı vardır Batı yönünde devam eden geniş caddeler, eskiden Fransa krallarının avlanma alanı olan Boulogne Ormanı'na uzanır Ormanda Longchamp ve Auteuil adlarında iki ünlü koşu yolu ve göller bulunur

185370 yılları arasında Paris valisi olan Baron GeorgesEugene Haussmann, III Napolyon'un verdiği geniş yetkiyle Paris'e yepyeni ve modern bir görünüm kazandırdı Kentin yarıya yakınını yıktırarak geniş caddeler ve bulvarlar açtırdı Daha sonra bu bulvarların kentte çıkacak ayaklanmalarda göstericilerin barikatlar kurmasını engellemeyi amaçladığı yolunda eleştiriler yaygınlık kazandı Haussmann kentin sağlık, bayındırlık ve ulaşım hizmetlerini geliştirici çalışmalar da yaptı Bugün kenti boydan boya geçen büyük bulvarların iki yanında gösterişli mağazalar, restoranlar, tiyatrolar ve oteller sıralanır Paris Operası ve 1960'ların sonuna değin varlığım koruyan ünlü pazaryeri Les Halles de Haussmann zamanında kurulmuştur Bulvarların daha kuzeyinde gece kulüpleriyle tanınan bir bölge olan Montmartre'da çarpıcı güzellikteki beyaz SacreCoeur (Kutsal Yürek) Bazilikası göze çarpar

Sen Irmağı kıyısı boyunca resimler, eski afişler ve kullanılmış kitaplar satan sokak satıcılarına rastlanır Irmağın güneyinde kalan Sol Yaka'da üniversitenin yanı sıra Fransız Parlamentosu'nun iki binası ve devlet dairelerinin çoğu ile Lüksemburg Sarayı ve bahçeleri yer alır XIV Louis'nin savaş gazileri için yaptırdığı Hötel des Invalides {hötel sözcüğü burada "yurt" anlamına gelir) Lüksemburg Sarayı'nın batısmdadır "Şen kıyısında, çok sevdiğim Fransız halkı arasına gömülmek istiyorum" diye vasiyette bulunan Napolyon'un mezarı da bugün kısaca Invalides adıyla bilinen bu yapının içindedir Daha batıda Paris'in simgesi olan ve televizyon anteniyle birlikte yüksekliği 300 metreyi geçen Eiffel Kulesi görülür {bak Eiffel Kulesi)

1980'lerin Paris'i

Parisliler'in çoğu genellikle altı katlı apartmanlarda oturur Her katta çoğunlukla iki ya da daha çok daire vardır Parisliler cafe adı verilen bulvar kahvehanelerinin önünde oturup gazete okumaktan, dostlarıyla sohbet etmekten ya da gelip geçeni seyretmekten hoşlanırlar Kent içi ulaşım otomobil, otobüs ve metroyla sağlanır
Fransa'nın kara ve demiryolları Paris'ten başlayıp bütün ülkeye yayılacak biçimde planlanmıştır Paris, Manş Denizi'ne dökülen Sen Irmağı'nın ağzından 375 km içerdedir Ama Sen Irmağı kanallar ve akarsular yoluyla Manş Denizi ve Akdeniz'e, Almanya Federal Cumhuriyeti'ne, Belçika'ya ve Fransa'nın öbür bölümlerine bağlı olduğu için Paris bir liman kenti sayılır Paris'te Orly ve Charles de Gaulle adlarında iki uluslararası havalimanı bulunur

Sanayi ürünleri arasında otomobiller, uçaklar, lokomotifler, elektrikli araçlar, kimyasal maddeler ve ilaçlar sayılabilir Paris aynı zamanda Fransa'nın film yapım merkezidir Güneydeki sanayi bölgesinde tabakhaneler, çimento, bira ve tütün fabrikaları bulunur Kentin içinde, başta giysi, mücevher, parfüm, porselen eşya ve mobilya olmak üzere birçok lüks tüketim eşyası üretilir Modern gökdelenler 1970'lerden başlayarak Paris'e yeni bir görünüm kazandırdı 1970'lerde ve 1980'lerde Pompidou Sanat ve Kültür Merkezi (Beauborg Merkezi) gibi birçok büyük proje gerçekleştirildi 1986'da müzeye dönüştürülen eski Orsay Garı ile Bastille'in yamnda yapılan yeni opera binası bunların en önemlileri arasındadır
Paris'in anakent nüfusu 10210059'dur (1982)