Atilla (395 - 453)

ATİLLA

(395-453)

«TANRI'NIN KIRBACI» ATİLLA!

Çağa damgasını vuran Türk! Doğu Roma İmparatorluğu'nu da, Batı Roma İmpara-
torluğu'nu da dize getiren büyük komutan! Batılıların korkulu rüyası! "Tanrının Kırbacı" Attila!
Büyük Hun imparatorluğunun bir ucu Çin sınırında, bir ucu Avrupa'nın göbeğindeydi Doğu Roma imparatorluğu da, Batı Roma imparatorluğu da yıllık vergiye bağlanmıştı Bu, Hun yumruğu altında kurulan Avrupa barışı yıllarında Attila, babası Muncuk tarafından, Batı Ro-ma'ya "Barış Rehinesi" olarak verilmişti Böylece Hun imparatoru Muncuk, anlaşma hükümleri yerine getirildiği sürece, savaş açmayacağını, Roma'ya garantilemiş oluyordu
Bir bozkır çocuğu olan Attila'nın Roma'da öğreneceği pek çok şey vardı Roma'da dil öğrendi, askerlik teşkilâtı hakkında yeni bilgiler edindi, politikanın nasıl yürütüldüğünü yakından inceledi Fakat Roma'da Attila'nın asıl öğrendiği şey, bu insanların Hunları ne kadar sevmediği, ne kadar hor gördüğü ve ne kadar nefret ettiği idi Tarihçiler, Attila'nın Roma'yı yıkma kararına, bu "Barış Rehinesi" günlerinde vardığını yazarlar

Babasının, arkasından amcasının ölümünden sonra, kardeşi Bleda ile birlikte, Hun tahtına oturdu Attila'nın yönettiği topraklar, Bizans İmparatorluğu'na komşu idi İlk iş olarak, Batı Roma İmparatorluğu ile bir barış anlaşması imzaladı 6-7 yıl, Hunlara bağlı ülkelerin ve milletlerin merkeze bağlılığını sağlama ve güçlendirme işine ayırdı Demir gibi bir otorite ve sağlam bir hiyerarşi kurduktan sonra, Bizans'la yapılan anlaşmayı bozdu Çünkü, güneydoğu kanadını güven altına almadan, Batı Roma'ya saldıramazdı

Attila, fırtına gibi akan süvarileriyle, Bizans kalelerini bir bir ele geçirerek, Trakya'ya kadar indi Bizanslılar amana geldiler Bir anlaşma imzalandı Bu anlaşma, yıllar boyu sık sık bozulacak, savaşlar yapılacak, yeni barışlar imzalanacaktır Fakat her barış, daha ağır şartları getirdiğinden Bizans, tek kurtuluşu Attila'yı öldürmekte görmeğe başladı Suikastler düzenledi Muvaffak olamadıkça yeni savaşlara girmeye ve daha ağır şartlarla yeni barışlar imzalamaya mecbur oldu

Attila, Asya'yı ve Avrupa'yı Hun bayrağı altında birleştirmek çabalarını sürdürür, bu maksatla Asya'da devlet yapısını güçlendirecek önlemler alırken, kardeşi Bleda, kendi askerleri tarafından öldürüldü (442) Artık Attila, tek başına Hun Imparatorluğu'na hükmediyordu Hun imparatorluğu, kendisinden önce de güçlü, Avrupa'ya diz çöktüren, direnilmez bir güçtü ama, yerine oturmuş sağlam bir devlet örgütü, hiyerarşik bir imparatorluk olması, onun zamanındadır Tarihçiler onu, —Jordanes ve Priskos da dahil olmak üzere— dünya hâkimiyeti fikrine sahip, teşkilâtçı ve büyük bir imparator olarak görürler

Kültüre büyük önem vermiştir Batılılar "barbar" diye göstermek isterler Fakat ele geçirdiği ülkelerde bilim adamlarına büyük önem verdiğini, çevresinde sürekli olarak Yunanlı ve Latin fikir adamlarını ve edebiyatçılarını bulundurduğunu da saklayamazlar Şaman dinine bağlı idi Fakat bütün dinlere ve din adamlarına her zaman saygı göstermiştir Roma kapılarına dayandığı günlerde Papa'nın, kendisinden şehre girmemesini rica etmesi üzerine, ordularını yüzgeri edip dönmesi, fikre olduğu kadar, imana da büyük saygısı olduğunu açıkça ortaya koyar

Çok sade bir hayatı vardı, dünyanın en büyük hazinelerinin tek başına sahibi olduğu halde, ordugâhlarda askerleriyle birlikte yaşar, onlar gibi yer içer, onların hayatını paylaşırdı Tantanalı Roma Imparatorluğu'ndan gözleri kamaşan Batılılar, onun bu sade hayatını bir türlü anlamamışlar ve Büyük Hun Imparatorluğu'nu, "Çadır Uygarlığı" deyimiyle küçümsemek istemişlerdir Çadırın, uygarlıkla bir ilişkisi olmadığını bugün herkes biliyor

Attila, kendi imparatorluğunun geleceği bakımından, Romalılarla, Got'ların arasını açmakta büyük yarar görüyordu Buna çok çalıştı Fakat Got'lar, yalnız kaldıkları takdirde Attila'ya dayanamayacaklarını çok iyi bildikleri için, Romalılardan kopmadılar, tersine birleştiler Bunun üzerine Attila, yarım milyonluk bir ordu ile Batı-Got sınırına dayandı ve Orleans'ı kuşattı Şehir düşmek üzere idi Bu sırada, büyük bir Roma-Got ordusunun üzerine gelmekte olduğunu haber aldı Strateji bakımından daha elverişli bir yere çekilmek için kuşatmayı bıraktı ve Chalons vadisinde düşmanlarını beklemeye başladı 451 yılı yazında burada dünyanın en büyük savaşlarından biri yapıldı

Hun atlıları, korkunç savaş naraları ile düşman saflarına fırtına gibi daldılar Roma hatları bir anda parçalandı, bayraklar düştü Batı Got’ları da bu saldırı karşısında neye uğradıklarını anlayamadılar "Tanrının kırbacı” Avrupa’yı kırbaçlıyordu Gotların yaşlı ve tecrübeli kralı Teodoric, Hun süvarilerinin kılıçları altında can verdi Aetius'un Roma ordusu ise paramparça olmuş, savaş meydanını ölüleri ile doldurmuştu

Hun Kralı Attila'yı durduracak hiçbir kuvvet kalmamıştı artık Fakat bu sırada, hiç beklenmedik bir şey oldu Chalon savaşında Hun kılıçları altında parça parça olan Batı Gotları Kralı Thedorik’in genç oğlu, babasının ölümü üzerine ordunun başına geçti Krallarını kaybeden Gotlar, yeni kralları Thorismund'un komutasında beklenmedik bir güç ve öfke ile karşı saldırıya geçtiler Bu, öylesine amansız bir saldırı idi ki, zafer sarhoşluğu ile gevşemiş Hun askerleri paramparça oldu Attila'nın ordusu yenilmek üzere idi Fakat Attila, hemen komutayı ele geçirdi ve yenilgiyi, düzenli bir geri çekilme haline koymaya muvaffak oldu Böylece zafer yine Attila'da kalmış oluyordu


BATI ROMA
İMPARATORLUĞU İLE BARIŞ ANTLAŞMASI


Attila, bir yıl sonra, Batı Roma üzerine yürümüş, yaman savaşlar vererek Roma kapılarına dayanmıştır Roma düşmek üzere iken, Papa Leon, yanına aldığı iki Roma konsülü ve maiyeti ile birlikte Attila’ya gitti ve kendisinden şehre girmemesini rica etti Bu ricayı Attila'nın niye kabul edip ordularını geri çektiğini, bugüne kadar tarihler çözememişlerdir
Attila'nın niyeti, Çin'i ele geçirmek, Asya ve Avrupa üzerinde bir dünya imparatorluğu kurmaktı Fakat, Burgonya Kralı'nın kızı İldiko ile evlendiği gece, şüpheli bir şekilde öldü(453)

Attila (d 406 – ö 453), Hun İmparatorluğu’nun hükümdarıdır Babası Muncuk Han’dır Amcası Roa, onu babası öldükten sonra bozkırda tek başına yaşamaya çalışırken buldu ve yanına aldı Vizigotlara karşı Roma İmparatorluğu’yla ittifak yapan Attila, bir süreliğine Roma’ya Flavius Aetius’un davetlisi olarak gitti Her şey iyiye giderken, Roa’nın ölüm haberini aldı Geri dönerek kardeşi Bleda ile birlikte Hun İmparatorluğu’nun ortak hükümdarı oldu Bleda 445 yılında öldüBu durum Attilanın tek başına Hun hükümdarı olmasını sağlamıştır Daha sonra aşık olduğu esir kızla (Nakara) evlenen Attila’nın bir oğlu oldu, doğum sırasında eşi Nakara hayatını kaybetti

Avrupa kıtasının üçte ikisinden fazlasına hakim oldu ve devletin sınırlarını Asya’ya taşırdı Hükümdarlığı boyunca ordusu ile Batı ve Doğu Roma imparatorluklarını sık sık istila eden Attila, Ortaçağ kaynaklarında acımasızlığı ile anılır Bu nedenle de Avrupa dillerinde “Tanrı’nın Kırbacı” (İngilizce: Scourge of God, İtalyanca: Flagello di Dio, Fransızca: Fléau de Dieu) olarak anılır

Batı Roma İmparatorluğuna sefer yaparken Papa’nın araya girmesiyle(Papa Attila’nın önünde diz çöküp af dilemiştir) Attila Roma’yı fethetmedi ve vergiye bağladı Attila 453 yılında son eşi tarafından gerdek gecesi öldürüldü

Mezarının nerede olduğu bilinmemektedir Cenazesine katılanlar, mezarın yerinin bilinmemesi için öldürülmüştür Ama tarihçiler arasında Tuna Nehri’nin yatağının bir süreliğine değiştirildiğine ve hazineleriyle birlikte Attila’nın nehrin altına gömüldüğüne, daha sonra da nehir yatağının eski haline getirildiğine dair yaygın bir inanış vardır Nehrin aşırı uzunluğundan ve bir çok ülkeden geçtiği için bürokratik sorunlar çıkacağından kazı çalışması yapılamamaktadır

Günümüzde, Attila bazıları için kahraman (özellikle Türk ve Macar kültüründe), bazıları için ise barbarların atası (Avrupa kültüründe) olarak alınır Fakat Attila barbar değildi çünkü Avrupa’ya Asya uygarlığının önemli öğelerini ve özelliklerini Hunlar götürmüştür