1. Dünya Savasında Osmanlı Devletinin Savaştığı Cepheler

1 dünya savasında osmanlı devletinin savaştığı cepheler

OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER
KAFKASYA CEPHESİ
Nedenler:
1 Rusya'nın Doğu Anadolu'yu almasını önlemek
2 Rusya'nın İskenderun ve Basra körfezlerini ele geçirmesini engellemek
3 Orta Asya Türklerini Rusya'ya karşı ayaklandırmak
4 Rusya'dan Bakü petrollerini almak
1 Kasım 1914 Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesiyle bu cephede savaşlar başladı Enver Paşa komutasındaki birlikler Rus kuvvetlerini yenilgiye uğratmak için topluca taarruza geçti Taarruz, ağır kış şartları, askerlerin bu ağır kış şartlarına göre hazırlanmaması, cephane yetersizliği ve tifüs hastalığı gibi nedenlerden dolayı başarıya ulaşamadı Karşı saldırıya geçen Rus orduları Erzurum, Erzincan, Muş, Bitlis ve Van'ı işgal ettiler Bu cepheye sonradan atanan Mustafa Kemal yönettiği birliklerle Muş ve Bitlis'in kurtuluşunu sağladı (1916)
Not: Bu cephedeki savaşlar Ruslarla yapılan Brest Litowsk anlaşmasıyla sona ermiştir (3 Mart 1918) Bu antlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum yeniden Osmanlı toprağı olmuştur

ÇANAKKALE CEPHESİ
Nedenler:
1 Doğu Avrupa'da Avusturya – Macaristan ve Almanya'ya karşı güç duruma düşen Rusya'ya İtilaf Devletlerinin yardım götürmek istemeleri
2 İtilaf Devletlerinin ittifak devletlerine karşı Balkanlarda yeni bir cephe açmak istemeleri
3 İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devletini saf dışı edip topraklarını paylaşmak istemeleri
4 İtilaf Devletlerinin ekonomisi bozuk olan Çarlığı, Bolşeviklere karşı kuvvetlendirmek istemeleri
İtilaf Devletleri Çanakkale boğazını geçmek için yaptıkları saldırılarda başarılı olamadılar Bunun üzerine Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar İtilaf Devletleri Gelibolu'daki savaşta yenilgiye uğradılar
Sonuçlar :
1 İtilaf Devletlerinin İstanbul'u işgal etmeleri gecikti
2 Savaşın coğrafi alanı genişledi
3 Çok sayıda asker öldü
4 Mustafa Kemal ulusal kahraman oldu
5 Çarlık yönetime yardım gönderilmesi engellendi Bu durum Çarlığı yıkıp Sosyalist bir yönetim kurmak isteyen Bolşeviklere yaradı
Not : Bolşevikler 1917 yılında Ekim Devrimi denilen İhtilâlle Rusya'da Çarlığa son verdiler

KANAL CEPHESİ
Nedenler:
1 İngiltere'nin sömürgeleriyle olan ilişkilerini kesmek ve sömürgelerinden yardım almasını önlemek
2 Mısır'ı yeniden Osmanlı toprağı yapmak
Almanya'nın isteği doğrultusunda Osmanlı birlikleri 1915 Şubat ayında taarruza geçti Taarruzlar başarılı olamadı Ordunun çöl şartlarına göre hazırlanmaması ve Arapların İngilizlerle işbirliği yapması Osmanlı birliklerinin başarısızlığına yol açtı
FİLİSTİN – SURİYE CEPHESİ
Nedenler:
1 İngiltere'nin Osmanlı Devletinin Ortadoğudaki varlığına son vermek istemesi
2 Arapların milliyetçilik fikrini benimseyerek Türkleri İngilizlerle birlikte Ortadoğu'dan çıkarmayı amaçlaması
Bu cephe, Kanal harekâtında Osmanlı birliklerinin yenilmesinden sonra açılmıştır İngiliz kuvvetleri Sina yarımadasını alarak Kudüs'e girdiler (1917) İngilizler Suriye'yi alarak Anadolu'yu ele geçirmeyi planladılar Yıldırım orduları komutanlığına getirilen Mustafa Kemal İngiliz – Arap kuvvetlerini Şam'ın kuzeyinde durdurdu

HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ
İngiltere Mekke Emiri Şerif Hüseyin'le anlaşarak büyük bir Arap krallığı kurmak için Osmanlı birliklerine karşı saldırı başlattı Osmanlı kuvvetleri İngiliz ve Arap birliklerine yenildi
Not: İngiltere Araplara Milliyetçilik fikrini benimsetmiş ve böylece Arapları kendi tarafına çekmeyi başarmıştır İngiliz casusu Lawrance bu konuda etkili çalışmalarda bulunmuştur Arapların milliyetçilik fikrini benimsemeleri Osmanlı padişahının halife olarak İtilaf Devletlerine karşı ilân ettiği "Cihat" çağrısının etkisiz kalmasına neden olmuştur

IRAK CEPHESİ
Bu cephe İngiltere tarafından açılmıştır İngiltere'nin amaçları şunlardır
1 Abadan petrollerini elinde tutmak
2 Türklerin İran üzerinden Hindistan'ı tehdit etmesini önlemek
3 İran üzerinden geçip Rusya ile birleşmek
İngiltere Kasım 1914'de Basra'ya asker çıkardı Bağdat yakınlarındaki Kut–el–Amara'da Osmanlı kuvvetlerine yenildi İngiltere buna rağmen yapılan diğer savaşları kazanarak, Bağdat'ı aldı Yenilgiye uğrayan Osmanlı birlikleri geri çekildi
GALİÇYA CEPHESİ
Balkanlar'daki bu cephede Rus ve Bulgar orduları arasında savaşlar olmaktaydı Rusya'nın Bulgaristan'ı almasına karşı buraya gönderilen Osmanlı birlikleri başarılı çalışmalarda bulundu Alman ve Avusturya birlikleri yaptıkları taarruzla Galiçya'daki Rus orduları bozguna uğrattılar
MAKEDONYA CEPHESİ
Sırbistan'ın Makedonya'yı almasını önlemek için açılan cephedir Osmanlı Bulgaristanla birlikte bu cephede savaştı Sırplar yenilgiye uğradı
ABD'NİN SAVAŞA GİRMESİ
Rusya'da Bolşeviklerin Çarlık rejimini yıkmak için başlattıkları ihtilâl çalışmaları, Rusya'nın savaş gücünü azalttı İtilâf devletleri Rusya'dan meydana gelebilecek boşluğu doldurmak için ABD'nin kendi yanlarında savaşa girmesini istiyorlardı
Almanya'nın İngiliz ve Fransız yolcu gemilerine denizaltıları ile saldırması çok sayıda ABD vatandaşının ölmesine ve ABD ticaretinin aksamasına neden oldu Bunun üzerine ABD harekete geçti ABD başkanı Wilson savaş sonunda uygulanması amacıyla hazırladığı ilkeleri İtilâf devletlerine kabul ettirdi ABD'nin savaşa girmesi ve Avrupa'ya asker göndermesi savaşın itilâf devletleri lehinde sonuçlanmasına neden oldu

WİLSON İLKELERİ (8 Ocak 1918)
1 Savaş sonunda yenenler, yenilenlerden toprak almayacak
2 Devletler arasında gizli antlaşmalara son verilecek, açık diplomasi usulleri uygulanacak
3Yenilenlerden savaş tazminatı istenmeyecek
4 Devletler arasındaki sorunlar barış yoluyla çözümlenecek ve bu amaçla Milletler Cemiyeti kurulacak
5 Osmanlı İmparatorluğunun Türk olan bölgelerindeki Türklere egemenlik verilecek, Osmanlı yönetiminde bulunan diğer milletlere tam bir güvenlik içinde varlıklarını geliştirme olanakları tanınacak
6 Boğazlar bütün devletlere açık tutulacak, bu durum uluslararası bir garanti altında olacak
7 Milletlerin silâhlanmaları sınırlandırılacak, bu konuda yeterli garanti sağlanacak
Not: İtilaf Devletleri kendi gizli paylaşma planlarına uymayan Wilson ilkelerini ABD'ni kısa sürede savaşa katmak için kabul ettiler İtilaf Devletleri savaş sonunda ilkeleri dikkate almayarak gizli paylaşma planlarını uyguladılar

BREST–LİTOWSK ANTLAŞMASI (3 Mart 1918)
Rusya'da Bolşevikler ihtilâl yaptılar Çarlık rejimi yerine Sosyalist bir rejim kurdular (1917) Bolşevikler, Çarlık rejiminin İtilaf Devletleriyle yaptığı gizli anlaşmaları açıkladılar Böylece Osmanlı topraklarının paylaşılmasıyla ilgili gizli planlar öğrenildi Bolşevik yönetim İttifak devletlerine barış taraftarı olduğunu açıkladı Bunun sonunda Sosyalistler Almanya, Avusturya – Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devletiyle barış imzaladı Ruslar, Kars, Ardahan ve Batum'u geri verdi
Not: Kars, Ardahan ve Batum 1877 - 1878 Osmanlı - Rus savaşı sonunda yapılan Berlin antlaşmasıyla Rusyanın eline geçmişti Bu yerler Brest - Litowsk antlaşmasıyla tekrar Osmanlı toprağı oldu


Not: İtilaf Devletleri Brest–Litowsk antlaşmasını tanımadıklarını açıkladılar Çarlık rejiminin yeniden kurulmasına çalıştılar

I DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ
ABD'nin savaşa girmesi İtilâf devletlerine büyük güç kattı Almanya Avrupa'da batı cephesinde geri çekilmeye başladı Bulgaristan barış istedi, savaştan çekildi Almanya Kasım 1918 ateşkes kabul etti ve savaştan ayrıldı Avusturya – Macaristan İmparatorluğu İtalyanlar ile ateşkes imzaladı Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi sonucu Almanya ile ilişkisi kopan Osmanlı Devleti Ekim 1918'de savaştan çekildi

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI(30 Ekim 1918)Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi Osmanlı yönetiminin savaştan çekilme kararı almasında çok etkili oldu İttihat ve Terakki Partisinin hükümeti olan Talât Paşa kabinesi istifa etti Yeni kabineyi Ahmet İzzet Paşa kurdu Bu hükümet İtilâf (Anlaşma) devletlerinden barış istedi Anlaşma Limni Adası'nın Mondros limanında imzalandı Anlaşmayı Osmanlı Devleti adına Rauf Orbay, Anlaşma devletleri adına da İngiliz amirali Kaltrop imzaladı

ANTLAŞMA HÜKÜMLERİ
1Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz'e serbestçe geçişin sağlanacak ve Çanakkale ve Karadeniz'deki silah mevzilerinin İtilâf Devletlerine teslim edilecek
2Osmanlı karasularındaki bütün torpil tarlaları ile torpito ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunlar kaldırılacak
3İtilâf devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız şartsız İstanbul'da İtilâf Devletlerine teslim edilecektir
4Hudutların korunması ve iç asayişin sağlanması dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir
5Osmanlı savaş gemileri teslim olacak ve gösterilecek limanlarda gözaltında bulundurulacaktır
6Karadeniz'deki torpiller hakkında bilgi verilecektir
7 İtilâf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde, herhangi bir stratejik yer işgal edilecektir
8 Osmanlı demiryolları İtilâf Devletlerinin kontrolünde olacak ve Osmanlı ticaret gemileri İtilâf devletlerinin hizmetinde bulundurulacaktır
9 İtilâf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki araçlardan yararlanacaktır
10 Toros tünelleri, İtilâf Devletleri tarafından işgal edilecektir
11 Kuzeybatı İran'da ve Kafkasya'da bulunan Osmanlı kuvvetleri işgal ettikleri yerlerden geri çekilecektir
12 Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve haberleşme araçlarının tümü itilâf devletlerinin kontrolünde olacaktır
13 Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahrip edilmesi önlenecektir
14 Alman ve Avusturya vatandaşları olan asker ve sivil görevliler Osmanlı topraklarını bir ay içinde terkedeceklerdir
15 Osmanlı savaş esirleri, itilâf devletlerinin elinde kalacak
16 Osmanlı hükümeti, İttifak (Bağlaşma) Devletleriyle bütün ilişkilerini kesecektir
17 Altı ilde (vilayet–i Sitte – Erzurum, Van, Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) karışıklık ortaya çıktığında bu yerleri İtilâf Devletleri işgal edecektir
Görünürdeki adı ateşkes olan bu anlaşma, ateşkes antlaşması değil Osmanlı devletinin ortadan kaldırılması planıdır



MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASININ
UYGULANMASI SONUCU YAPILAN İŞGALLER:


1 3 Kasım 1918'de Musul İngilizler tarafından işgal edilmiştir
2 13 Kasım 1918'de İtilâf Devletleri Donanması İstanbul'a gemiştir
3 İngiliz birlikleri İzmit, Samsun, Merzifon ve Batum'a yerleşmişler, Urfa, Antep ve Maraş'ı işgal etmişlerdir
4 Fransızlar Adana ve çevresine asker yerleştirmişlerdir
5 İtalyanlar Antalya ve Konya'yı işgal etmişlerdir
6 Tüm haberleşme ve ulaşım İtilâf devletlerince dedenetlenmiştir
Padişah Vahdettin antlaşma koşullarını ve ortaya çıkan bu gelişmeleri ağır bulmasına karşın ileride İngiltere' nin hoşgörüsüyle işlerin düzeleceği görüşünü savunmuştur Böylece Padişah ve çevresi tahtın ve saltanatın devamında başka bir şeyi düşünmeyen bir tutuma girmişlerdir Bu durum karşısında Ahmet İzzet Paşa hükümeti ve yerine kurulan Tevfik Paşa hükümeti istifa etmiştir
Not: Ruslar Brest–Litowsk antlaşması nedeniyle savaştan çekildikleri için Mondros'la başlayan işgallere katılmamışlardır
__________________

IDÜNYA SAVAŞI'NDA CEPHELER

Seyit Çavuş Çanakkale Cephesi 215 okkalık top güllesi ile Topraklarımızda Savaştığımız

Cepheler

1 Kafkas Cephesi
2 Kanal Cephesi
3 Filistin-Suriye Cephesi
4 Irak Cephesi
5 Çanakkale Cephesi
6 Hicaz-Yemen Cephesi
Topraklarımız Dışında Savaştığımız Cepheler

1Makedonya
2Galiçya Cephesi
3Romanya
Kafkas Cephesi

Cephenin Açılma Nedenleri :

1 İttihatçıların Orta Asya'daki Türkler'i birleştirme ve Hindistan'a kadar toprakları genişletme isteği
2 Almanlar'ın Bakû petrollerini ele geçirmek için Osmanlı'yı kışkırtması
3 Ruslar'ın Doğu Anadolu'ya saldırmasıyla mücadele başlamıştır (1 Kasım 1914)
4 Enver Paşa Sarıkamış'ta Ruslar'a karşı cephe açmıştır
5 90000 asker Allahuekber Dağları'nda soğuktan donarak şehit olmuştur (Sarıkamış Faciası)
6 Ruslar, Doğu Anadolu'yu işgal etmiştir
7 MKemal Muş ve Bitlis'i Ruslar'dan geri almıştır (1914)
8 Rusya'da Bolşevik İhtilali çıkmıştır (1917)
9 Rusya Brest Litowsk Antlaşması ile IDünya Savaşı'ndan çekilmiş Kars, Ardahan ve Batum'u Osmanlı Devleti'ne bırakmıştır (3 Mart 1918)

Kanal Cephesi

Cephenin Açılma Nedenleri :

1 Osmanlı Devleti'nin Mısır'ı İngilizler'den geri alma düşüncesi
2 Osmanlı Devleti'nin, İngilizler'in Uzak Doğu sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmek ve Süveyş Kanalı'nı ele geçirmek istemesi
3 Cephede mücadele 3 Şubat 1915'te başlamıştır
4 Almanya'nın desteği ile iki kez harekat düzenlenmiştir
5 Osmanlı Devleti başarılı olamamıştır (1916)
Suriye ve Filistin Cephesi

Cephenin Açılma Nedeni :

1 Osmanlı Devleti'nin İngilizler'in Süveyş'ten kuzeye doğru ilerleyişini durdurmak istemesi
2 İngilizler Halep'e kadar ilerlemiştir (1918)
3 Yıldırım Orduları Komutanı MKemal Paşa, İngilizler'i Halep'in kuzeyinde durdurmuştur
4 Misak-ı Milli'nin Suriye sınırı çizilmiştir
Irak Cephesi

Cephenin Açılma Nedenleri :

1 İngilizler'in Rusya'ya yardım ulaştırmak istemesi
2 İngilizler'in Musul-Kerkük petrollerine sahip olmak istemesi
3 İngilizler'in Hint deniz yolunun güvenliğini sağlamak istemesi
4 İngilizler'in Basra'ya çıkarma yapmasıyla başlamıştır
5 Türk ordusu Kut-ül Amare'de başarılı olmuş ise de, İngilizler Bağdat'ı ele geçirmiştir (11 Mart 1917)
Çanakkale Cephesi

Cephenin Açılma Nedenleri :

1 İtilaf Devletleri'nin Rusya'ya yardım göndermek istemesi
2 İtilaf Devletleri'nin Boğazlar'ı ele geçirerek, Osmanlı'nın İttifak Devletleri ile bağlantısını kesmek ve Osmanlı'yı saf dışı etmek istemesi
3 İtilaf Devletleri'nin Balkan devletlerini yanlarına çekmek istemesi
4 Osmanlı'nın Kafkas ve Kanal cephelerinden çekilmesinin sağlanmak istenmesi
5 İngiliz ve Fransız donanmaları Çanakkale Boğazı'na saldırmış, savaş başlamıştır (19 Şubat 1915)
6 Mayınlı boğazlardan İtilaf Devletleri geçememiştir
7 İtilaf Devletleri Gelibolu Yarımadası'na ve boğazın iki yakasına asker çıkarmıştır
8 Türk askeri Gelibolu, Conkbayırı, Anafartalar'da başarı elde etmiştir MKemal bu cephede başarılar kazanmıştır
9 Düşman askerleri sekiz ay sonra savaştan çekilmek zorunda kalmıştır (9 Ocak 1916)

Çanakkale Savaşı'nın Sonuçları :

1 IDünya Savaşı'nda Osmanlı, yalnız bu cephede başarılı olmuştur
2 Çanakkale Savaşı, IDünya Savaşı'nın uzamasına neden olmuştur
3 500000 insan ölmüştür
4 MKemal önce albay, daha sonra da general olmuş, yurt içinde ve dışında tanınmıştır
5 Bulgaristan İttifak Devletleri yanında savaşa katılmıştır
6 Rusya'da Bolşevik İhtilali olmuş, SSCB kurulmuştur
7 Kafkas Cephesi kapanmıştır
8 Zafer, tutsak milletlere bağımsızlık mücadelesinde bir örnek oluşturmuştur

Hicaz-Yemen Cephesi

Cephenin Açılma Nedeni :

1 Osmanlı Devleti'nin kutsal yerleri İngilizler'den korumak istemesi
2 İngilizler Araplar'ı Osmanlı aleyhine kışkırtmıştır
3 Fahrettin Paşa İngilizler'le ve Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile mücadele etmiş, başarılı olunamamıştır

Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephesi

Cephenin Açılma Nedeni :

1 Osmanlı Devleti'nin müttefiklerine (özellikle Almanlar'a) yardım etmek istemesi
2 Osmanlı Rusya, Romanya ve Fransa ile mücadele etmiş, fakat başarılı olamamıştır
Not 1: MKemal Kafkas, Çanakkale ve Suriye-Filistin cephelerine katılmıştır
Not 2: Kafkas ve Kanal cepheleri taarruz cepheleridir ve bu cephelerin açılmasında Almanya'nın isteği etkili olmuştur Kanal cephesinde Almanlar cephane yardımı da yapmışlardır
Not 3: Osmanlı Devleti Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephesi'nde kendi sınırları dışında savaşmıştır
Not 4: Brest-Litowsk Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Berlin Antlaşması ile Rusya'ya verdiği Kars, Ardahan ve Batum'u geri almıştır
Not 5: Osmanlı'nın kazandığı tek cephe Çanakkale'dir
Not 6: Başta kazanılmaya çalışılıp kaybedilen cephe Irak'tır