Kırgızlar

KIRGIZLAR

'1* 840 Yılında Ötügen'i alarak Uygur Devletine son verdiler
2* 1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmıştır
3* Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir
4* 1916'da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Çarı tarafından ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır
5* 1936'da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991'de Sovyet Rusya'nın dağılmasıyla Bağımsız KIRGIZISTAN DEVLETİ kurulmuştur Başkenti BİŞKEK'dir

NOT: Kırgızlar, Orhun Bölgesinden Uygurları kovarak, buradaki Türk nüfusunun azalmasına sebep olmuşlardır Bu yüzden bu en eski Türk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline geçerek kolayca Moğollaşacak ve MOĞOLİSTAN olarak anılacaktır
NOT: Kırgızlar, Cengiz Han'a bağlanan ilk Türk Kavmidir


KIRGIZLAR

Adlarının menşei ve manası hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüş olan Kırgızlar Çin kaynaklarında K'i-ku, Kie-kıı, Kie-ka-sse vb adları ile zikredilmekte ve Han'lardan (MÖ 206 - MS 220) beri mevcudiyetleri bildirilmektedir Asya Hunları zamanında Baykal'ın batısında îrtiş nehri havalisinde, bir Türk kavmi olan Ting-ling'ler ile bir arada oturmuşlardır Fakat Kırgızlar kaynaklarda Türk asıllı gösterilmemekte ve buna göre tahminen 5-6 asırlarda Türkleşmiş kavimlerden sayılmaktadır

6 asır sonlarında Çin kaynaklarında Hia-kia-sseu diye zikredilen Kırgızlann Gök-Türk hakanı Mu-kan zamanında, 560'a doğru, hakanlığa bağlandıktan sonra, 630-680 arasındaki fetret devrinde müstakil bir hüviyet kazandıkları, T'ang'larla siyasî münasebet kurmalarından ve bir kagan''a sahip olmalarından anlaşılıyor II Gök-Türk hakanlığı devrinde tekrar Gök-Türk idaresine alınan Kırgızlar, Moyençor Kagan tarafından Uygur hakanlığına bağlanmış (758), fakat 840 yılında şiddetli bir hücumla Uygur devletini yıkarak Ötüken'de kendi devletlerini kurmuşlardır Ancak orada fazla kalamadılar 920'de bütün Moğolistan'ı ele geçiren K'i-tan'lar (Çin'de Liao sülalesi) Kırgızları Ötüken bölgesinden çıkanp, eski yurtlarına sürdüler K'i-tan'lar ve devamları olan Kara Hitayların Yenisey havalisine kadar sokulamadıkları anlaşılıyor


Cengiz Han önce Moğolistan'ı idaresi altında birleştirmek istediği için, Merkit ve Naymanlarla olan savaşları sırasında Kırgızlan da itaate almıştır (1207) ki bu suretle Kırgızlar Cengiz Han Moğollarına itaat eden ''ilk Türk kavmi'' olmaktadır 1217'de Moğollar'a karşı direnmek istedikleri için, ertesi kış, ordusunu Yenisey buzu üzerinden geçiren, Cengiz'in oğlu Çoçi tarafından tenkil edilen Kırgızlann artık ''hakan''ları olmamış, Tolui ulus'u (Cengiz Han'ın oğlu Tolui'nin hissesine düşen arazi ve halkına dahil edilen ülkelerinde sadece birer reis tarafından idare edilen iki kısım halinde yaşamağa devam etmişlerdir Kırgız kavminin, Uygur Hakanlığını yıkarak işgal ettiği Ötüken'de tutunamayıp, buranın Moğol K'i-tan'lara geçmesine ve tam idrak ve intibak edemediği anlaşılan ''Orhun kültürü''nün ortadan kalkmasına sebep olmak, dolayısıyla eski Türk hakanlar yurdunu, bir daha geri gelmemek üzere, Moğollara kaptırmak suretiyle Türk tarihinde oynadığı menfi rol dikkatten kaçmamıştır Durumun o devir Türk çevresinde de böyle değerlendirildiği, Karlukların, Ötüken'de Kırgız hakimiyetini reddetmelerinden bellidir
'''

kırgızlar

Adlarının menşei ve manası hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüş olan Kırgızlar Çin kaynaklarında K’i-ku, Kien-kun adları ile zikredilmekte ve Hanlardan (MÖ206-MS220) beri mevcudiyetleri bildirilmektedir Asya Hunları zamanında kuzey-batıda Baykal’ın batısında İrtiş Nehri havalisinde bir Türk kavmi olan Ting-lingler’le karışık olarak oturmuşlardır

Fakat Kırgızlar kaynaklarda Türk asıllı gösterilmekte ve tahminen 5-6 asırlarda, Türkleşmiş kavimlerden sayılmaktadır 6 asır sonlarında Çin kaynaklarında Hia-kia-sseu diye zikredilen Kırgızların Gök-Türk hakanı Mu-kan zamanında, 560’a doğru, hakanlığa bağlandıktan sonra (630-680) arasındaki fetret devrinde müstakil bir “kagan”a sahip olmalarından anlaşılıyor II Gök-Türk hakanlığı devrinde tekrar Gök-Türk idaresine alınan Kırgızlar, Mo-yen-çur Kağan tarafından Uygur hakanlığına bağlanmış (758), fakat 840 yılında şiddetli bir hücumla Uygur devletini yıkarak Ötüken’de kendi devletlerini kurmuşlardı

Ancak orada fazla kalamadılar 920’de bütün Moğolistan’ı ele geçiren K’i-tanlar (Çin’de Liao sülalesi) Kırgızları Ötüken bölgesinden çıkartıp, eski yurtlarına sürdüler K’i-tanlar ve devamları olan Kara-Hitayların Yenisey havalisine kadar sokulamadıkları anlaşılıyor Cengiz Han Moğolistan’ı idaresi altında birleştirmek istediği için, Merkit ve Naymanlar’la olan savaşları sırasında Kırgızları da itaate almıştır (1207) ki bu suretle Kırgızlar Cengiz Han Moğolları’na itaat eden “ilk Türk kavmi” oluyorlar 1217’de Moğollar’a karşı direnmek istedikleri için, ertesi yıl, Yenisey’i buz üzerinden geçen, Cengiz’in oğlu, Coçi tarafından tenkil edilen Kırgızların artık “hakan”ları olmamıştır

Tolui ulusuna dahi edilen iki kısım halinde yaşamaya devam ettiler Kırgız kavminin, Uygur Hakanlığı’nı, yıkarak işgal ettiği Ötüken’de tutunamayıp, buranın Moğol K’i-tanlara geçmesine ve tam idrak ve intibak edemediği “Orhun kültüründen ortadan kalkmasına” sebep olmak, dolayısı ile eski Türk Hakanlar yurdunu, bir daha geri gelmemek üzere Moğollar’a intibak ettirmek suretiyle Türk tarihinde oynadığı menfi rol dikkatten kaçmamıştır Nitekim Karluklar Ötüken’de Kırgız hakimiyetini reddetmişlerdir