Protestan Kilisesi

Protestan Kilisesi

Katolik ve Ortodoks kiliseleriyle birlikte Hıristiyanlık'ın üç ana kolundan biridir 16 yüzyıla kadar Batı Avrupa'da tek egemen kilise Katolik Kilisesi idi Reform hareketi Katolik öğretisine ve uygulamasına karşı çıkan Protestanlık'ın kurulmasıyla sonuçlandı {bak REFORM) 16 yüzyılda Protestan Kilisesi yalnızca Martin Luther ile Jean Calvin'in izleyicilerince kurulan Lutherci ve Kalvenci (bugün Presbiteryen ve Reform) kiliseleri kapsarken, daha sonra kendi içinde birçok mezhebe bölünmüştür
18 yüzyıla gelindiğinde Katolik Kilisesi, Ortodokslar dışındaki hemen bütün reform yanlılarını Protestan olarak niteleyince, tüm bu mezhepler Protestan adıyla anılmaya başlandı


Protestanlık, iman ve kilise düzeni konularında Kutsal Kitap'ı Tanrı'nın gerçek sözü olarak kabul eder Protestanlar papa kavramına karşı çıkarak her Hıristiyan'ın Kutsal Kitap'ın öğretilerini izleyip gerçek ibadet yolunu bulabileceğini ve bir Hıristiyan yaşamı sürebileceğini savunur Protestan kiliselerin hemen tümü, İncirde yer aldığı gerekçesiyle vaftiz ve komünyon (şükran ayini) ayinlerini sürdürür

Lutherciler, dünyada 70 milyona varan üye sayılarıyla Protestan Kilisesi'nin en kalabalık mezhebini oluştururlar 16 yüzyıl din reformcusu Martin Luther'in izleyicisi olan bu mez-heptekiler, aynı zamanda Evanjelik olarak da adlandırılır Reform döneminde kurulmuş tüm Protestan kiliseleri için, Kutsal Kitap'ı izleyenler anlamındaki Evanjelik terimi kullanılır Daha dar anlamda, dine kişisel olarak bağlanılacağını, kilise törenlerinde İneiV'm vaaz edilmesini ve Kutsal Kitap'ın tek yetki kaynağı sayılmasını savunan kiliselerdir

Augsburg'da 1530'da yazılan ve Luther ile yandaşlarının görüşlerinin yer aldığı Augsburg İti-katnamesi bugünkü Lutherci inanışın temelini oluşturur
19 yüzyılda Alman hükümetinin reformcu bütün mezhepleri bir devlet kilisesi içinde toplama kararı, birçok Lutherci'nin Almanya'yı terk etmesine yol açtı Avustralya'ya giden bu gruplar Lutherci Kilise'yi kurdu Almanya'da kalan, ama birleşik kiliseye girmek istemeyenler ise "Hür Kiliseler"i oluşturdu

Günümüzde toplam 70 milyon Lutherci' nin yüzde 40'ı Almanya'da yaşamaktadır Norveç, İsveç, Danimarka ve İzlanda'nın resmi devlet kilisesi olan Lutherci Kilise'ye burada yaşayanların yüzde 90'ı bağlıdır

ABD'de de 8,5 milyonun üzerinde üyesi vardır Hemen tüm Lutherci Kiliseler 1947'de kurulan Lutherci Dünya Federasyonu'na üyedir
Presbiteryenler Presbiteryen Kilise'de insanların kendi temsilcilerini seçerek oluşturdukları bir temsili yönetim vardır Bu yöneticiler genellikle daha yaşlı ve deneyimlidir Bu nedenle bu kilise, "yaşlı" anlamında Yunanca bir sözcükten türetilen "presbiteryen" olarak adlandırılmıştır

Presbiteryenler'in ibadetleri arasında Kutsal Kitap ve ilahiler okuma, dua etme, vaaz verme vardır Aralarındaki işbölümüne göre kilisenin dinsel etkinliklerini düzenler ve denetler, yoksullara yardım eder ve kilisenin mali işleriyle ilgilenirler 16 yüzyılda Reform hareketiyle birlikte oluşan Presbiteryen Kilise, Jean Calvin'in öğretisi üzerine kuruldu Martin Luther'den etkilenen Calvin, İsviçre'de yalnız dinsel inançlarını ve düşüncelerini açıklamakla kalmadı, yaşlılar ya da presbiterlerin önderliğinde bir kilise örgütleme tasanmını da gerçekleştirdi Kalvenci düşünce Avrupa'da, özellikle de Fransa, İskoçya, Hollanda ve İsviçre'de hızla yayıldı Fransa'da Huguenotlar, Hollanda'da Hollanda Reform Kilisesi ortaya çıktı İskoçya'da Presbiteryen Kilise resmi devlet kilisesi olarak tanındı Amerika'ya göç eden Fransız Huguenotlar, İskoçlar ve İngilizler Presbiter-yenlik'i bu yeni kıtaya da taşıdılar

Anglikan Kiliseler Topluluğu, kökenleri İngiltere Kilisesi'ne dayanan ulusal ve özerk kiliselerin oluşturduğu bir topluluktur Anglikanlık hem Protestanlık, hem de Katoliklik özelliklerini barındırır Bir orta yol olarak, ibadet ve kilise örgütlenmesinde daha esnek ve özerk bir yapısı vardır 17, 18 ve 19 yüzyıllarda İngiltere'den dünyanın çeşitli bölgelerine gidenler, buralarda İngiltere Kilisesi' nin inanç ve ibadet biçimlerine bağlı kalarak kendi kiliselerini kurdular Bu kiliseler sonunda Anglikan Kiliseler Topluluğu'nu oluşturdu

Reform hareketiyle papalıktan ayrılan İngiltere Kilisesi, bu ayrılışa önderlik eden VIII Henry'nin ölümünden sonra yeniden Katoliklik'e döndü 17 yüzyılda Reform'dan yana olanlar kilise içinde ağırlık kazandıysa da, bu yüzyılın sonunda İngiltere Kilisesi kralın otoritesinin ağır bastığı ulusal bir yapıya kavuştu

Reform'dan sonra, değişik zamanlarda ve nedenlerle İngiltere Kilisesi'nden kopan kiliseler "Hür Kiliseler" olarak adlandırılır Ayrılma nedenleri arasında kendi inançlarını dile getirme özgürlüğü, kilise yaşamını özellikle de Tanrı'ya tapınma biçimini düzenleme hakkı ve kilise yönetimine ilişkin görüş farklılıkları sayılabilir En büyük "Hür Kiliseler" Babtist Kilise, Birleşik Reform Kilisesi (Pres-biteryenler ve Kongregasyonaller) ve Metodist Kilise'dir Quaker'lar gibi başka bazı kiliseler de Hür Kiliseler kapsamındadır
Püritenler Püriten sözcüğü gerçekte "kiliseyi saflaştırmak isteyen kişi" anlamına gelir İlk Püritenler'in genellikle katı ve yalın bir yaşamları vardı Süssüz giysiler giyer, saçlarını kısa kestirir, neşelenmeyi ve eğlenmeyi hoş karşılamazlardı


16 yüzyılda papalıktan ayrılan İngiltere Kilisesi, Katolik öğretinin önemli bir bölümünü korumuştu İngiltere Kilisesi içinde kalarak bu kiliseyi dönüştürme uğraşı veren Püritenler, ibadetin yalınlaştırılmasını ve kilisede daha fazla reform yapılmasını istediler Aynlan bir bölüm Püriten İngiltere' de Presbiteryen Kilise'yi kurarken, başka bir bölümü de bugün Kongregasyonal olarak adlandırılan Bağımsız Kilise'yi oluşturdu Kongregasyonaller her Hıristiyan topluluğun kendi içinde bir kilise olduğunu, kendi rahiplerini seçerken kimsenin karışmaması gerektiğini savunuyorlardı 17 yüzyılın ikinci yarısında, İngiltere'de bütün din adamlarının İngiltere Kilisesi'nin kurallarına uyması istenince, Püritenler kilisenin dışında kalmayı seçtiler Baskıya uğradıkları bu dönemlerde İngiltere'yi terk eden birçoğu Amerika'ya göç etti


Babtistler Dünyadaki 30 milyondan fazla Babtist'in büyük bölümü Kuzey Amerika'da yaşar Babtist Kiliseler Avrupa'da da oldukça yaygındır Babtist Kiliseler evanjeliktir Kutsal Kitap'ın, özellikle de Yeni Ahit bölümünün kilise törenlerinden çok daha önemli olduğunu savunurlar Reform döneminde ortaya çıkan Babtist hareket, bütün vücudun suyun içine sokularak vaftiz edilmesini öngörür Babtistler küçük çocukları vaftiz etmezler, çünkü ancak yetişkinlerin bu inancı kavrayabileceğine inanırlar Bu kilise insanlara tam ve kesin olarak neye inanmaları gerektiğini söylemez Onlara inanç özgürlüğü tanır; neyin doğru, neyin yanlış olduğuna kendilerinin karar vereceklerini belirtir Bütün Baptist Kiliseler birbirleriyle sıkı ilişkiler içindedir Babtistler'in çoğu Dünya Babtistler Birliği'ne bağlıdır


Metodistler, 18 yüzyılda İngiltere Kilisesi içinden doğan bir dinsel akımın izleyicileridir John ve Charles Wesley adlı iki din adamının öğretileri doğrultusunda İngiltere Kilisesi'nde reform yapmak isteyen bu dinsel topluluk kilise dışına itilince, Metodist adını alarak özerk bir kiliseye dönüşmüştür İlk Hıristiyanlık öğretilerine bağlı olan Metodistler bu Öğretilere uygun olarak yaşamayı önerirler 18 yüzyılda Amerikan kolonilerinde çalışmaya başlayan Metodist vaizler, 19 yüzyılda inançlarını tüm dünyaya yaydılar İngiltere'de Hür Kiliseler'in en büyüğü olan Metodist Kilise'nin Avrupa'nın başka ülkelerindeki yeri daha önemsizdir