İasos

İasos

Kalıntılar, Milas’a 18 kilometre uzaklıkta yer alan Kıyıkışlacık Köyü’nde bulunmaktadır 1929 yılında Asın Kuren adıyla kurulan köyün adı 1960′lı yıllarda Kıyıkışlacık olarak değiştirilmiştir Yaklaşık 2000 kişinin yaşadığı köyün en büyük geçim kaynağı balıkçılık ve zeytinciliktir

Güllük Körfezi’nin kenarında yer alan köy, karşı sahildeki komşularının aksine sakin bir yerleşim yeri Mitolojiye göre, İasos, Mandalya Körfezi’nde Güllük’ün karşısında Kıyıkışlacık Köyü’nde bir yarımada üzerinde Yunanistan’dan gelen Argoslu Kolonistler tarafından kurulmuştur Sonraki dönemlerde Milet’ten gelen göçmenler gelip buraya yerleşmişlerdir Kentin tarihi, MÖ 3 binin sonuna kadar uzanmaktadır

Batı Anadolu kıyılarındaki en başarılı arkeolojik çalışmalardan biri olan Iasos araştırmaları Charles Texier ile başlamış, Profesör Doro Levi’nin ardından Profesör Clelia Laviosa tarafından sürdürülmüştür İtalyan kazı ekibinin başkanlığını günümüzde Profesör Fede Berti yapmaktadır

Dış Surlar

İlk çağ kentinin biraz dışından başlayan ve yaklaşık 1,5 kilometre devam eden surlar, tamamlanamamış bir ön savunma düzenine aittir
Bouleuterion
Agoranın güneyinde dikdörtgen biçiminde bir yapıdır Yapımı, İasos’un Miletlilerin kontrolü olduğu dönem olan MS 1 yüzyıla dayanmaktadır Birisi binanın kuzey tarafında, diğeri de binanın ön duvarında bulunan iki girişle toplantı odasına ulaşılabilmektedir Bu bölümden dar bir geçit kullanılarak Agora stoasının doğusunda bulunan arşive ulaşılmaktadır Binanın Roma döneminden kalan son hali Milet Bouleuterionu’na benzemektedir Günümüzde bina duvarının kalıntıları, oturma bölümünün bazı parçaları ve kapalı koridor görülebilmektedir



Tiyatro

Çevresi büyük boy taşlarla harçsız olarak yapılan tiyatro çok eğimli bir bölüm üzerine yapılmıştır Yirmi bir sıra olan merdivenler hepsi beyaz mermerden yapılmıştır ve epeyce sağlam olarak günümüze kadar ulaşmıştır
Balık Pazarı

İlk kazı çalışmaları sırasında kentin biraz dışında yer alan bu yapının, eski dönemde balık ticareti için yapılan bir Pazar olduğu düşünülmüştü Ancak daha sonra ele geçirilen bulgularla buranın Roma döneminden kalma bir anıt mezar olduğu anlaşıldı Ancak belki daha romantik geldiğinden dolayı hala bu adla anılmaktadır Son dönemlere kadar kazı deposu olarak ta kullanılan yapı, burada kazı yapan İtalyan heyetinin desteği ile bir açık hava müzesine dönüştürüldü Bir bekçi bulunamadığından dolayı çoğu zaman kapalı olan yapı köyün girişinde, kalıntılardan uzak olmasına rağmen önemli ilgi alanlarından birisi



YUNUSLU ÇOCUK

Tarihçi George Bean’in ”Karia” adlı kitabında yazdığı; ”Büyük İskender’in ilgisini çeken bir başka İasoslu da, yunus tarafından sevilmek gibi bir şansa sahip olan erkek çocuktu” satırları, İasos halkının denizle ve balıkçılıkla nasıl bütünleştiğini daha iyi anlatıyor Hem yerli hem yabancı turistlerin büyük ilgisini çeken ”Yunuslu Çocuk” öyküsü, İasos’ta asırlardır dilden dile, kulaktan kulağa aktarılıyor

Olay, İasos’ta ki erkek çocukların gimnazyumda çalıştıktan sonra denizde yıkanmaları geleneğinin sürdüğü günlerde yaşanıyor Çocuklar denizde yıkanırlarken, kıyıya yaklaşan bir yunus çocuklardan birini sırtına alıyor Çocukla birlikte açıklara giden yunus, bir süre sonra çocuğu yeniden kıyıya bırakıyor Bunu duyan İskender, çocuğu Babil’e getirtiyor ve deniz tanrısı Poseidon’un rahibi yapıyor

Bununla ilgili anlatılan bir efsanede şöyledir: Bir yunus balığı, annesinin kucağında dolaşan Hermiyas’ı denize çağırır Çocukta bu çağrıya uyarak denize atlar Denize açılan bütün balıkçılar annesine Hermiyas’ı gördüklerini söylerler, ancak kadın hala deniz kıyısında çocuğunu beklemektedir

Milas‘a 28 km uzaklıktaki Kıyıkışlacık Köyü içerisindeki üç tarafı denizle çevrili bir yarımada üzerine kurulmuştur Mandalya körfezinde, Güllük’ün karşı kıyısında bulunan İasos, Kıyıkışlacık (Asınkurin) köyünün bulunduğu yarımada ve çevresinde kurulmuş küçük bir yerleşim bölgesi Efsaneye göre Milen döneminde Argos’tan gelen topluluklar tarafından kurulan İasos, önceleri bir adaymış Zamanla alüvyonların dolmasıyla yarımada haline gelen kente en eski yerleşimin, MÖ 3binin sonuna kadar uzandığı saptanmış Antik kente ait önemli yapılar bu yarımada üzerinde yer almaktadır Büyük sur, su kemerleri, mezarlar ile balık pazarı olarak adlandırılan yapı ise sur dısında yer almaktadır


Yıllar önce tarım arazisi az olduğu için balıkçılık ve ticaretle uğraşan İasoslular, bugün de eski geleneklerini sürdürüyorlar Ancak bu saydıklarıma balıkçılık ve ticarete şimdi bir de turizm, emlakçılık çiftlik balıkçılığı da eklenmiş Güllük havaalanının tamamlanmasıyla, ulaşımın daha da kolaylaştığı İassos, tarihi özellikleriyle bir açıkhava müzesi, balık çiftlikleriyle de bir balık cenneti görünümündeMenderes nehri koluyla beslenen sulak alanlara da sahip olan İasos‘un en önemli özelliği, sınırları içinde koruma altına alınan bir ”Kuş Cenneti” ni barındırması İasos‘daki Güllük sazlığı ve kuş cennetinin sakarmeke, angıt, yaban ördeği, pelikan ve balıkçıl kuşlardan oluşan ziyaretçileri; bölgeye yüzlerce yerli ve yabancı turistin akın etmesini sağlıyor Kıyıkışlacık sahili sakin ve huzurlu bir tatilin yanısıra meraklılarına zıpkınla balık avı fırsatı da veriyor

Aynı zamanda Ege’deki en önemli yat duraklarından biri olan İasos, hem kara, hem deniz yoluyla ulaşılan bir tatil yöresi olduğu için Bodrum ve Güllük bölgelerinin en büyük rakibi olarak kabul ediliyor Gerek İassos, gerekse Zeytinli süratle yapılaşıyor Bunca güzelliği bünyesinde toplayan şirin ve tarihi yerleşim bölgesinde hızla başlayıp gelişen sitelerde 2000 konut bitmiş durumda Bir kısmı ise inşaatları sürüyor Bazı yapılar ise terk edilmiş görünümler sergiliyor Bitmiş yapıların % 40′ı yazlıkçılar tarafından doldurulmuş Konut fiyatları 2007 Temmuz ayı itibarıyla 80-150 milyar arası değişiyor


Yunuslu Çocuk

Balıkçılık ve denizcilik İasoslular için çok önemli İasos‘un simgesi olan ”Yunuslu Çocuk” heykeli de bunun en büyük kanıtı Tarihçi George Bean’in ”Karia” adlı kitabında yazdığı; ”Büyük İskender’in ilgisini çeken bir başka İasoslu da, yunus tarafından sevilmek gibi bir şansa sahip olan erkek çocuktu” satırları, İasos halkının denizle ve balıkçılıkla nasıl bütünleştiğini daha iyi anlatıyor Hem yerli hem yabancı turistlerin büyük ilgisini çeken ”Yunuslu Çocuk” öyküsü, İasos‘ta asırlardır dilden dile, kulaktan kulağa aktarılıyor Olay, İasos‘taki erkek çocukların gimnazyumda çalıştıktan sonra denizde yıkanmaları geleneğinin sürdüğü günlerde yaşanıyor Çocuklar denizde yıkanırlarken, kıyıya yaklaşan bir yunus çocuklardan birini sırtına alıyor Çocukla birlikte açıklara giden yunus, bir süre sonra çocuğu yeniden kıyıya bırakıyor Bunu duyan İskender, çocuğu Babil’e getirtiyor ve deniz tanrısı Poseidon’un rahibi yapıyor Öykü burada bitiyor ama İasoslular bu olayı kolay kolay unutamıyorlar Hatta MÖ 3yyde çıkarılan madeni paralarında, koluyla yunusun sırtını tutmuş biçimde yüzen çocuk tasvirlerine yer veriyorlar İasos‘un en değerli hazinelerinden biri olan ”Yunuslu Çocuk” heykeli, Selçuk’daki Efes Müzesi’nde bulunuyor


Gezilecek Yerler

İasos antik kentinin bulunduğu Kıyıkışlacık köyü, tam anlamıyla bir açık hava müzesi görünümünde Köyün girişinde, restorasyonu geçtiğimiz yıllarda Türk-İtalyan arkeologlarının ortaklaşa çalışmasıyla bitirilen ve görkemli bir törenle ziyarete açılan ”Balık hali” bulunuyor Yerli ve yabancı ziyaretçilerin gezdikleri ören yerinde, çağdaş bir sergileme dikkati çekiyor Sahile inip soldaki girişten sapanlar, kemerli kapıdan geçip Roma çağında inşa edilmiş dört tarafı revnaklarla çevrili agorayı, kent meclisi binası olarak kullanılan Bovleterian’I, Hellenistik çağda yapılıp Roma çağında onarılan tiyatroyu ve doğu bazilikasını görebilirler


Yukarı tırmananlar ise kentin ortasında ve en yüksek kesiminde yer alan yamuk, dikdörtgen planlı ve duvarları iki metre kalınlığındaki orta çağ kalesiyle karşılaşacaklar Bu kaleden köyün tamamını görebilir, hafif esen rüzgarda tüm yorgunluğunuzu atabilirsiniz Kenti koruyan surların ve mezarların dışında, liman bölümünde de Ortaçağ yapısı mendirek kalıntıları bulunuyor Sahil yoluyla yürüyerek ulaşabileceğiniz küçük kumsal, plaj olarakta kullanılıyor Günümüzde gençler bu kalıntılar arasında yüzmeyi, yüksek duvarlara tırmanmayı seviyorlar


Kent meclisi olarak kullanılan yapı daire biçimli orkestra ve onun arkasında yer alan dört merdivenle üç bölüme ayrılmıştır Oturma sıralarının altı tonozlarla desteklenmiştir Agoranın doğu köşesinde 17 x 13 m boyutlarındaki önü sütunlu dikdörtgen planlı yapı Caesareon olarak tanımlanır Agora içinde yapılan kazılarda elde edilen buluntular Orta Bronz Çagı’na kadar gitmektedir Agoranın etrafını saran stoalar bulunan yazıtlara göre MS 130 yıllarında yapılmıştır Agoranın güney batı köşesindeki geniş düzlükte Artemis Astias Tapınaği yer almaktadır Tiyatro, kentin ortasında yer alan yükseltinin kuzey doğu yamacında kurulmustur


Tiyatronun skene binası cephesi yaklaşık 61 m dolayındadır
Hellenistik Çağ orijinli tiyatronun günümüzde Roma Dönemi’nde yapılan tadilat ve eklentileri görülebilir Orta Çağ kalesi kentin en yüksek kesiminde ve tam ortasında yer alır Yaklaşık kareye yakın bir plana sahip kalenin, kalınlığı 2 m’yi bulan duvarları vardır Oldukça sağlam yapı içinde bir de sarnıç bulunmaktadır Liman, yarımada ile kara arasında yaklasik 850 m uzunluğundadır Liman ağzında yer alan kule mendirek kulesi olup, bir Orta Çağ yapısıdır Bunun karşısındaki diğer kule yıkılmıştır Kullanıldıkları çağlarda her iki kule arasına zincir gerilmek suretiyle istenmeyen tekneler limana alınmazdı


İasos‘ta biri kenti koruyan, diğeri de büyük sur olarak bilinen ve kentin kuzey batısında yer alan ikinci bir sur vardır İkinci sur, kent savunmasından çok bölge savunması için yapılmıştır Yaklasik 35 km uzunluğunda ve mahalli blok taşlarla yapılmıştır Yüksekliği yer yer değişiklik göstermektedir Ortalama 350 m yükseklikte olan sur muntazam kulelerle desteklenmiştir Kentte her tür gömme yapılmıştır Kent içinde agora, Arkaik Çağ mezarlığı olarak kullanılmıştır Roma Devri mezarlığının batısındaki yamaçlarda kayaya oyulmus kaya mezarları ile bina şeklinde yapılmış mezarlar yer alır


Kentteki en ünlü mezar ise halk arasında Balık Pazarı olarak bilinen Roma Dönemi’ne ait anıt mezardır Portiklerle çevrilmiş dörtgen bir avlunun ortasında yüksek bir podyum önünde ön cephesi dört sütunlu bir Korinth tapınak yükselir Önünde geniş bir pronaosu, dışta üçüz yivlerle süslü duvarları ve plasterli anteleri olan çok az derinlikteki sellaya dogudan bir basamak çıkılarak giriliyordu Alçak sütunlarla taşınan mezar odası podyumdan kazanılmıştır Kemiklerin korundugu yer işlevini üstlenmiş olmaları gereken küçük seki ve nişler duvarlara bindirilmiştir


Uzun portik : plasterler üzerinde taşınan kemerlerden oluşur Batı bölümündeki özgün tonozlu çatı halen korunmaktadır Balık Pazarı anıt mezarı Kültür Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü’nce saglanan ödenekle 1993 yılı sonunda restore edilmeye başlanmış ve restorasyon çalışmaları sonucunda İtalyan kazı ekibince İasos kazılarında bulunan mimari parçalar ve diğer eserlerle galeriler içeresindeki teşhir tamamlanarak anıt mezar, Balık Pazarı Açıkhava Müzesi olarak 11 Ağustos 1995 tarihinde ziyarete açılmiştır İasos kazıları 1960 yılında Prof Dr Doro LEVI başkanlığındaki İtalyan Arkeoloji Heyeti tarafından başlatılmış olup, halen Dr Fede BERTI tarafından devam ettirilmektedir


Agora:Roma çağında inşa edilen agoranın dört tarafı revaklarla çevrilidir

Balık Pazarı: İlk kazı çalışmaları sırasında kentin biraz dışında yer alan bu yapının, eski dönemde balık ticareti için yapılan bir Pazar olduğu düşünülmüştü Ancak daha sonra ele geçirilen bulgularla buranın Roma döneminden kalma bir anıt mezar olduğu anlaşıldı Ancak belki daha romantik geldiğinden dolayı hala bu adla anılmaktadır Son dönemlere kadar kazı deposu olarak ta kullanılan yapı, burada kazı yapan İtalyan heyetinin desteği ile bir açık hava müzesine dönüştürüldü Bir bekçi bulunamadığından dolayı çoğu zaman kapalı olan yapı köyün girişinde, kalıntılardan uzak olmasına rağmen önemli ilgi alanlarından birisi


Bouleterion: Agoranın güneyinde dikdörtgen biçiminde bir yapıdır Yapımı, İasos‘un Miletlilerin kontrolü olduğu dönem olan MS 1 yüzyıla dayanmaktadır Birisi binanın kuzey tarafında, diğeri de binanın ön duvarında bulunan iki girişle toplantı odasına ulaşılabilmektedir Bu bölümden dar bir geçit kullanılarak Agora stoasının doğusunda bulunan arşive ulaşılmaktadır Binanın Roma döneminden kalan son hali Milet Bouleuterionu’na benzemektedir Günümüzde bina duvarının kalıntıları, oturma bölümünün bazı parçaları ve kapalı koridor görülebilmektedir
Dış Surlar:İlk çağ kentinin biraz dışından başlayan ve yaklaşık 1,5 kilometre devam eden surlar, tamamlanamamış bir ön savunma düzenine aittir

Doğu Bazilikası: Kentin kuzey doğusunda yer alırTemelleri ve sütunları görülebilirMS5yy’ın sonunda yapılmıştırBazilikanın kuzeyinde şehrin kemerli doğu giriş kapısı yer alır



Liman: Liman ağzında yer alan kule mendirek kulesi olup bir ortaçağ yapısıdır Karşıtı olan kule Yıkılmıştır Kullandıkları çağlarda her iki kule arasına zincir gerilmek suretiyle istenmeyen tekneler limana alınmazdı



Mezarlar: Kentte her tür gömme yapılmıştır Kent içinde agora Arkaik çağ mezarlığı olarak bilinmektedir Roma çağı mezarlığının batısındaki kayaya oyulmuş mezarları ile oda mezarlar yer alır kentteki en Unlu mezar ise, halk arasında balık pazarı olarak bilinen dört yanı revaklarla çevrili, Roma dönemine ait mezardır Mezarın tüm mimari konutları İtalyan restorasyon uzmanlarınca restore edilerek gösterilmiştirYapı 1995 yılında “Balık Pazarı Açık Hava Müzesi” olarak ziyarete açılmıştır
Orta Çağı Kalesi:Kentin en yüksek kesiminde ve tam ortasında yer alır
Surlar:Kentte ,kenti koruyan ve Büyük sur olarak bilinen iki sur vardırİkinci sur yaklaşık 3500 m Uzunluğunda yöresel blok taşlarla kent savunmasından çok bölge savunması için yapılmıştır


Tiyatro:Kentin ortasında yer alan yükseltinin kuzey doğu yamaçlarında kurulmuşturHelenistik çağ tiyatrosunun günümüzde Roma çağında yapılan tadilat ve eklentileri görülebilir Çevresi büyük boy taşlarla harçsız olarak yapılan tiyatro çok eğimli bir bölüm üzerine yapılmıştır Yirmi bir sıra olan merdivenler hepsi beyaz mermerden yapılmıştır ve epeyce sağlam olarak günümüze kadar ulaşmıştır