Levni- Lale Devri'nin En Büyük Minyatürcüsü

Levni- Lale Devri'nin En Büyük Minyatürcüsü


Levni(ölümü 1732 ya da 1733), Türk minyatür sanatının ikinci klasik dönemi sayılan Lale Devri'nin en büyük minyatürcüsüdür
17 yüzyılın sonuna doğru Edirne'de doğduğu sanılan Levni'nin asıl adı Abdülcelil Çelebi'dir Genç yaşta İstanbul'a gelerek Topkapı Sarayı'nın nakkaşhanesine çırak olarak girdi Burada tezhip denen süsleme sanatını öğrendi ve icazet (başarı ya da izin belgesi) aldı Daha sonra kendini minyatüre verdi Kısa sürede büyük ilerleme göstererek başnakkaşlığa yükseldi

Levni'nin minyatürlerinin hemen hemen hepsi de bir kitap sayfasının tümünü ya da tümüne yakınını kapsayan resimlerden oluşan kitap levhası biçimindedir Bunlar başlıca üç kitapta toplanır Bugün Levni Albümü adlı derlemedeki minyatürleri 171020 arasında yaptı Bunlar arasında tek bir kadın ya da erkeği, çalgı çalarken, dinlenirken, çiçek toplarken betimlediği minyatürler olduğu gibi iki ya da üç kişinin çeşitli durumlarda canlandırıldığı minyatürler de vardır

Bu resimler, dönemin yaşamını ve giyim kuşamını yansıttığı için de ayrıca önem taşırLevni'nin, I Osman'dan III Ahmed'e kadar tüm Osmanlı padişahlarının portrelerini içeren Silsilename adlı albümde 43 portresi vardır Albümde, Levni'nin olmayan yalnızca üç minyatür yer alır

Levni'nin minyatürleri bakımından en zengin kitap, şair Seyyid Vehbi'nin Surname'sidir (Surnameler padişah çocuklarının doğumunu, sünnet düğününü, kızlarının ya da kız kardeşlerinin düğünlerini anlatan Divan edebiyatı yapıtlarıdır) III Ahmed'in şehzadelerinin 1720'de yapılan sünnet düğünlerine ilişkin bu surname için Levni, 37x26 boyutlarında 137 minyatür yapmıştır Bu minyatürler, esnaf loncalarının geçit törenlerini, gece ve gündüz eğlencelerini, çeşitli gösterileri, şölenleri ve Haliç kıyısındaki yapıları oldukça gerçekçi bir biçimde yansıtır
Minyatürlerinde, yaşadığı dönenini de bir gereği olarak eğlence sahneleri önemli bir yer tutar

Levni, kendinden önceki ustaların pek çok üslup özelliğine bağlı kalırken, kişilerin ve nesnelerin yakınlık ve uzaklığına göre yerlerini belli etmeye çalışan doğulu ilk minyatürcü olmuş; minyatür sanatında gene ilk kez, portrelerinde, yüz anlatımını yansıtmaya önem vermiştir Onun minyatürlerinde, kişilerin vücut hareketleri, şiirsel bir kıvraklık kazanmıştır Levni, kişileri ve nesneleri, hiçbir noktanın daha çok göze çarpmayacağı biçimde çerçeve içine yerleştirmiştir Renklerden en çok sarıyı kullanan Levni, minyatürlerinde bütünsel bir renk uyumunu gözetmiştir

Tezhip ve minyatür dışında âşık tarzı şiirlerle de uğraşan Levni'nin günümüze ulaşabilen şiirleri arasında, "Atasözleri" diye bilinen, "demişler" redifli destanı ile Selanikİstanbul yolculuğunu anlattığı uzun destanı vardır Sözü edilen ilk destanında, sanatçı Türk atasözlerini, ölçülü ve uyaklı olarak yeniden dile getirmiştir