Kızılırmak

Kızılırmak

Kapıkaya civarında Kızılırmak

Kolay Beldesi - Bafra/SAMSUN



Türkiye topraklarından kaynaklanıp gene Türkiye'den denize dökülen en uzun akarsudur İç Anadolu Bölgesi'nin doğu kesiminde 3025 metreye yükselen Kızıldağ'ın güney yamaçlarından kaynaklanan akarsula
rın birleşmesiyle oluşan Kızılırmak'ın uzunluğu 1353 kilometredir
Doğduğu yöreden batıya doğru yönelen akarsu, İmranlı ile Hafik arasında Sedille, Zara, Tödürge ve Yarhisar boğazlarından geçer Hafik'ten sonra kuzeydoğugüneybatı doğrultusunda akmaya başlayan akarsu, bu kesimde doğudan gelen Acı Irmak kolunu alır ve Sivas Boğazı'na girer Sivas kentinin güneyinden geçerken Tecer Suyu'nu alan Kızılırmak'a daha sonra kuzeyden gelen Cebin ve Kalın sulan katılır Kayseri yakınlarından geçerken bu yörenin sularını toplayan Karasu kolunu alan Kızılırmak'ın akış yönü Avanos' ta değişir

Burada tekrar batıya yönelen akarsu, Gülşehir önlerinden geçtikten sonra güneydoğukuzeybatı doğrultusunda akmaya başlar Kırşehir'in güneyinden geçerken kuzeyden gelen ve Kırşehir Çayı olarak da bilinen Kıiıçözü Deresi kolunu alır Kesikköprü'den sonra kuzeye yönelen Kızılırmak'a, Kırıkkale'nin batısından geçerken önce doğudan Çoraközü Deresi, sonra da güneybatıdan gelen Balaban Deresi katılır Kalecik yakınlarından geçerken kuzeydoğuya doğru akmaya başlar ve daha sonra doğuya döner Bu sırada en büyük kolu olan Delice Irmağı ile birleşen Kızılırmak, Karadeniz ile arasındaki en büyük engel olan Kuzey Anadolu Dağlan'm dar boğazlardan geçerek aşar

Bu boğazlann ilki SalurDutludere Boğazı'dır Karadeniz Bölgesi'nin sınırları içine giren Kızılırmak, önce kuzeye, Osmancık'tan geçerken de kuzeybatıya yönelir Akarsu, Devrez Çayı kolunu aldığı yörede keskin bir dirsek yaparak doğuya döner Bir süre sonra gene kuzeydoğuya doğru akmaya başlayan ve Kepez Boğazı'ndan geçen Kızılırmak, batıdan gelen Gökırmak ile birleştiği noktada ikinci keskin dirseğini çizerek güneydoğuya yönelir Daha sonra önce doğuya sonra da kuzeydoğuya dönen akarsu, Şahinkaya ve Asar boğazlarını aşarak Bafra Ovası'na ulaşır Bu ovada güneykuzey doğrultusunda akan Kızılırmak, Bafra Burnu'nda Karadeniz'e dökülür
Tüm çığırının önemli bir bölümünde jipsli arazi içinde akan ve bu arazilerden gelen kollarla beslenen Kızılırmak'ın suları acı ve tuzludur

Sularının bu niteliği nedeniyle Kızılırmak ilkçağda "tuzlu akarsu" anlamında Halys adıyla anılırdı Kızılırmak yatağının İmranlı ile Zara arasında 1500 metreden çok olan yüksekliği, Kayseri yakınlarındaki Beydeğirmeni'nde 1000 metrenin, Çorum yakınlarında ise 500 metrenin altına düşer
Kızılırmak vadisinde yer alan en Önemli kentler Sivas, Kırıkkale, Osmancık ve Bafra' dır Karadeniz'e ulaştığı Bafra Ovası, Kızılırmak'ın taşıdığı alüvyonları aşağı çığırına yığması sonucunda oluşmuş bir delta ovasıdır Bu ovanın denize yakın kesimlerinde yer alan kıyı gölleri balıkçılık açısından önem taşır {bak Samsun)


Kızılırmak, ilkçağda Anadolu'yu egemenlikleri altına alan bazı devlet ya da yönetimler arasında doğal sınır oluştururdu Eskiden suyolu ulaşımı açısından aşağı çığınndaki bazı kesimlerinden yararlanılan ırmağın iki yakasını birleştirmek için de birçok köprü yapıldı Bu tarihsel yapılardan başlıcaları Kayseri yakınlarında Çokgöz Köprüsü ile Tekgöz Köprüsü, Sivas'taki Kesikköprü ile Osmancık'taki Koyun Baba Köprüsü'dür Anadolu' nun birçok kesimini birbirine bağlayan bazı karayolları ve demiryolları Kızılırmak vadisi
ile Delice Irmağı, Devrez Çayı ve Gökırmak vadilerinin ulaşıma elverişli bölümlerini izler
Kızılırmak'ın sularından yararlanmak amacıyla bazı barajlar kurulmuştur Bunlardan Hirfanlı, Kesikköprü ve Kapulukaya barajları enerji üretimi amacıyla; Altınkaya Barajı taşkın önleme ve enerji üretimi amacıyla; Derbent Barajı ise taşkın önleme, sulama ve enerji üretimi amacıyla yapılmıştır Kızılırmak'ın akışı, bu barajların ardında suların birikmesiyle oluşan yapay göller nedeniyle kesintiye uğrar


Rejimi oldukça düzensiz olan Kızılırmak'ın ortalama debisi 184 mVs'dir Akarsuyun yukarı ve orta çığırları İç Anadolu Bölgesi'nin en çok ilkbaharda yağış alan kara ikliminin etkisi altındadır Sıcak ve kurak geçen yaz aylarında buharlaşmanın artmasıyla azalan suları, temmuzda en düşük düzeye iner Kar ve yağmur sularıyla beslenen ırmağın şubat ve martta yükselmeye başlayan suları nisanda iyice kabarır