Charles Lyell

Charles Lyell,1797 tarihinde İskoçya’da doğduAncak çocukluğu İngiltere’nin en güneyinde olan New Forest bölgesinde geçtiAilenin ekonomik durumu çok iyi olduğu için herhangi bir zorluk görmeden büyüdüBabası şair Dante konusunda olduğu gibi karayosunları konusunda da otorite idiHukuk öğrenimi gördüğü yıllarda tatil zamanlarında açık alan çalışmaları ve jeoloji incelemeleri yapıyorduBu çalışmalarını İngiltere ve Fransa’da sürdürdü1825 yılında baroya girdiBabasının mali desteği sayesinde avukatlık yapmaktan vazgeçip jeoloji ile ilgilenmeye devam ettiBütün jeolojik olayların temelinde doğal süreçlerin yattığını kabul etmiştiGünümüzdeki doğal süreçlerin ve bunların sonuçlarının da geçmiş olaylardan farkı bulunmadığını ileri sürüyorduEtna Yanardağı’nın çevresinde,yüzey şekillerinin doğal süreçler sonunda oluştuğu ve bu süreçlerin Etna dahil,tahmin edilenden çok daha eskilerde gerçekleştiğini öne sürdüÜstelik bu görüşlerini kanıtlayacak olan bulgular elde etmişti

*

1830 yılında İtalya gezisinden dönünce ‘Jeolojinin İlkeleri’ adlı kitabının ilk cildini yayımladıİspanya’da yaptığı incelemeler sonucunda kitabının ikinci cildini 1831 yılında,nihayet üçüncü cildini 1833 yılında yayımladıBu kitaplarla,ilk kez bir kuşak önce James Hutton tarafından ileri sürülen düşünceleri pekiştiriyor ve detaylandırıyordu
Charles Lyell aşırı miyoptuHemen hemen tüm yaşamı boyunca gözlerini kısmaktan ötürü baş ağrıları çektiZaten son yıllarında görme duyusunu tamamen kaybettiDiğer bir huyu da düşüncelerine odaklanmayı başaramadığı zaman eşyalar üzerinde garip pozisyonlara girmesiydiÖrneğin iki koltuğa birden uzanıyordu,veya başını koltuğun minderine yaslayıp ayağa kalkıyorduDüşüncelere daldığı zaman ise oturduğu koltukta öyle aşağılara kayardı ki kaba etleri neredeyse yere değerdi

*

Charles Lyell ‘den bir kuşak önce James Hutton zamanında merak edilen bir konu insanların kafalarını oldukça meşgul ediyordu:İlk çağlardan kaldıkları kanıtlanan midye kabukları ve diğer deniz fosilleri nasıl oluyordu da dağların tepelerinde bulunuyordu?O kadar yüksek yerlere nasıl çıkmışlardı?

Bu konuya çözüm getirdiklerini söyleyenler iki ayrı gruba ayrılmıştıNeptüncüler olarak adlandırılan gruba mensup olanlar,yüksek yerlerde bulunan deniz kabukları ve yeryüzündeki her şeyi yükselip alçalan deniz seviyeleri ile açıklıyorlardı Dağların,tepelerin ve diğer yüzey şekillerinin Yerküre’nin kendisi kadar yaşlı olduğuna ve ancak küresel sellerin oluştuğu dönemlerde,sular altında kalınca değişime uğradığına inanıyorlardıBu grubun karşısında olan Plütonculara göre,yanardağ ve depremler yeryüzünü durmadan değiştirmiştiAma denizlerin bu değişime hiçbir katkısı yoktuPlütoncular’ın rakiplerine sorduğu en önemli soru,sellerin oluşmadığı dönemlerde onca suyun nereye gittiği ile ilgiliydiEğer bir zamanlar Alp Dağları’nı kaplayacak kadar su olduysa,bu su şimdi neredeydi?Ama gene de midye kabuklarının dağ tepelerine nasıl çıktığını ikna edici şekilde açıklayamıyorlardı

*

Charles Lyell döneminde ise yeni bir tartışma konusu gündeme geldiYapılan fikir mücadelesi tümyıkımcılık yani katastrofizm ile tekdüzecilik yani üniformitaryanizm arasındaydıTümyıkımcılar,Yerküre’nin beklenmedik afetler,öncelikle de seller tarafından şekillendirildiğini ileri sürüyorlardıBu görüşleri nedeniyle rakiplerince Neptüncüler ile aynı paralelde oldukları ileri sürülüyorduAslında tümyıkımcılık din adamlarına daha uygunduZira Kutsal Kitap’ta anlatılan Nuh tufanı bilimsel tartışmalara girebiliyorduKarşı görüş olan tekdüzecilik ise Yerküre’deki değişimlerin kademeli olduğunu ve her Yerküre sürecinin çok uzun zaman dilimleri içinde yavaş yavaş ilerlediğini savunuyordu

*

Charles Lyell, Yerküre’deki değişimlerin tekdüze ve kararlı olduğuna inanmıştıGeçmişte meydana gelmiş herşey,bugün süren olaylarla açıklanabilirdi
1838 yılında kaleme aldığı ‘Jeolojinin Öğeleri’ adlı yapıtı ile Avrupa’da bulunan en yaşlısından en gencine kadar bütün kayaç ve fosil türlerine açıklama getirdiÇok sayıda çizim eklediği bu eserini zaman zaman güncelleştirdi,yeni bulgularıyla destekledi1841 yılında Kuzey Amerika’ya gittiBir yıl boyunca hem ders verdi hem de araştırma gezilerine çıktı1845 ile 1850 yıllarındaki gezilerinde Mississippi ırmağının doğusunda kalan bölgeler ile Kanada’nın bir bölümünü dolaştı
1848 yılında ‘sir’ünvanını aldı

1844 yılında Michael Faraday ile birlikte maden ocaklarında kazaların önlenmesine yönelik çalışmalarda bulunduBirçok ödülün peşinden Londra’daki Royal Society’in en büyük ödülünü de aldıCDarwin’in 1859 yılında yayımladığı ‘Türlerin Kökeni’ yapıtı Lyell’in çalışmalarına yeni bir hız kazandırdı1863 yılında doğal seçime dayalı evrimci görüşü açıkça kabul ettiği ‘İnsanın En Eski Geçmişine İlişkin Jeolojik Bulgular’ adlı kitabını yayımladı

*

Charles Lyell sıradağların nasıl oluştuğuna dair bir açıklama getirememiştiBuzulların dönüştürücü etkisine gereken önemi vermediCDarwin’in görüşlerini benimsemeden önce memelilerin en eski fosil yataklarında bile bulunduğunu ileri sürüyorduHayvan ve bitki nesillerinin aniden tükendiği görüşünü kabul etmiyorduAma yukarıda da belirttiğim gibi CDarwin’in kitabını okuyunca evrim teorisini kabul etti
1875 yılında öldü

KAYNAKLAR:
A Short History of Nearly Everything
AnaBritannica