Kolombiya- Tarihi-Ekonomisi

Kolombiya- Tarihi-Ekonomisi

Güney Amerika'nın kuzeybatı ucunda yer alan bir cumhuriyettir Kuzeyinde Karayib Denizi, batısında Büyük Okyanus vardır Bu iki denizi birbirinden ayıran Panama, Kolombiya'yı Orta Amerika'ya bağlar Kolombiya'nın Venezuela, Brezilya, Peru ve Ekvador'la sının vardır

Ülkenin iklimi bölgelere göre değişir Vadilerde tropik, yüksek kesimlerde ise ılıman iklim özelliklerine rastlanır Sıcak iklim kuşağında yer alan Kolombiya'da dağların doruklarında her zaman kar vardır

And dağ sisteminin üç büyük sıradağı olan Batı, Orta ve Doğu Cordilleralar ülkenin batı yansı boyunca uzanarak Ekvador sınırında birleşirler Alçak doğu düzlüğü boyunca Amazon ve Orinoko ırmaklarının kolları uzanır 1600 km uzunluğundaki Magdalena Irmağı, kuzeye doğru akarak Karayib Denizi' ne dökülür
Kolombiya'daki Amazon ormanlarında maymun, puma, jaguar, karıncayiyen, timsah, tapir, tembel hayvan ve armadillolar yaşar

KOLOMBİYA'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Kolombiya Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, iki meclisli cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 1141748 km2

NÜFUS (1992): 33392000

BAŞKENT: Bogota

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1992): Bogota (4921642), Cali (1624401), Medellîn (1581364), Barranguilla (1018763), Cartagena (688306)

DOĞAL YAPI: And Dağları'nın birbirine paralel üç sırası nüfusun beşte dördünü barındıran kuzeybatı yaylalarını keser Ülkenin toplam yüzölçümünün yarısından fazlasını kaplayan doğu kesimindeki sıcak ve kuru ovaların bazı bölümleri hâlâ keşfedilmemiştir

DIŞARIYA SATILAN BAŞLICA ÜRÜNLER: Kahve, petrol, petrol ürünleri, pamuk, dokuma, meyve, çiçek, değerli madenler

EĞİTİM: ilköğretim zorunlu ve parasızdır

Ayrıca papağan ve kolibri gibi tropik kuşlarla Kuzey Amerika'dan göç ederek burada kışlayan pek çok göçmen kuş da görülebilir Yüksek dağlık bölgelerde And kondoru denen büyük Güney Amerika akbabaları yuva yapar Pek çok kelebek, örümcek ve böcek türlerinin yanı sıra Magdalena Irmağı'nda da timsah ve kay manlar yaşar
Kolombiya topraklarının yarıya yakını sık ormanlarla kaplıdır Maun ve balsam dışında boya ve ilaç elde edilen bazı bitkiler de yetiştirilir Doğal olarak yetişen kauçukağacı son zamanlarda insan eliyle de üretilmeye başlanmıştır


t Nüfusun yaklaşık yüzde 60'ını İspanyol ve Yerli karışımı mestizolar, yüzde 20'sini İspanyol kökenli beyazlar, yüzde 14'ünü AvrupalıAfrikalı karışımı mulattolar oluşturur Kıyı kesimlerinde kölelerin soyundan gelen Siyahlar yoğundur Keşfedilmemiş iç kesimlerdeyse, 16 yüzyılda İspanyollar gelmeden önce ataları nasıl yaşıyorsa öyle yaşayan, 300 bin dolayında Yerli'nin bulunduğu sanılmaktadır Nüfusun yüzde 80'i ülkenin dağlık batı bölgesinde yaşar Resmi dili İspanyolca olan ülkede halkın çoğu Katolik'tir Kolombiya'daki en eski üniversite 1572'de kurulan Bogota Üniversitesi'dir
Dışarıya satılan başlıca ürün, toplam ticaretin yaklaşık yarısını oluşturan kahvedir Kolombiya, Brezilya'dan sonra dünyada kahve üretiminde ikinci gelir

Uyuşturucu yapımında kullanılan ve yasadışı ekilen kenevir ve kokadan elde edilen ve gene yasadışı yollardan satılan kokain ise kahvenin iki katı gelir getirmektedir Ülke topraklarının çok azı işlenmiş durumdadır Toprakları verimli olan Kolombiya'da ulaşım geliştikçe tarım için yeni alanlar açılmaktadır Ülkede limon, portakal, muz, mango ve guava gibi meyveler yetiştirilir Sık ormanlardan kereste, kâğıt ve kontrplak gibi ürünler elde edilir
Dünyanın en değerli zümrütleri Kolombiya'da çıkarılır Zengin platin, altın, gümüş, bakır, kömür, demir, tuz, nikel, fosfat, manganez, mika ve kuvars yatakları vardır Venezuela ile Ekvador sınırları yakınlarında çıkarılan petrolün bir bölümü dış ülkelere satılır Modern dokuma ve giyim sanayisinin yanı sıra kimyasal madde, ilaç hammaddeleri, madeni eşya, çimento ve motorlu araç sanayileri de gelişmektedir

Ulaşım güçlüğü, ülkenin gelişimini kısıtlayan önemli bir engeldir Örneğin, deniz düzeyinden 2640 metre yükseklikte bulunan başkent Bogota'ya gidebilmek için, hava ulaşımı yokken, bir haftalık bir tren yolculuğu yapmak gerekiyordu Atlantik Demiryolu işletmeye açılmadan önce, havayoluyla taşınamayan eşyalar, Bogota ve Karayib kıyıları arasında en az 11 kez yüklenip boşaltılmak zorundaydı Karayolu ve demiryolu yapımı, dağlar yüzünden zor ve masraflı olmakla birlikte, gene de hızla ilerledi Demiryolu döşenmeden önce, sığ Magdalena Irmağı ülkenin temel taşıma yoluydu Kolombiya ırmaklarındaki toplam suyolu 4000 kilometreye yaklaşır Ülkede altı tane uluslararası havaalanı vardır

İşsizliğin, yoksulluğun ve toplumsl huzursuzluğun yoğun olduğu Kolombiya'da son yılların en önemli konusu uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadeleydi Hükümetin uyuşturucu kaçakçılarına karşı daha sıkı önlemler alması kaçakçıları iyice hırçınlaştırdı ve misilleme olarak dizi cinayetlere giriştiler İktidardaki Liberal Parti'nin (LP) 1990 başkanlık seçimlerindeki umudu Luis Carlos Galan Ağustos 1989'da böyle bir cinayete kurban gitti Bunun üzerine olağanüstü hal ilan edildi Daha önce askıya alınmış olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile suçluların karşılıklı iadesini öngören antlaşma yeniden uygulamaya kondu Uyuşturucu kaçakçıları hükümetin bu kararlarına hemen yeni cinayetler ve bombalama eylemleriyle yanıt verdi

Binlerce kişinin tutuklanmasına karşın, ABD'ye iade edilecek 12 uyuşturucu kralının hiçbiri yakalanamadı Uyuşturucu kaçakçılarına karşı mücadeleyi desteklemek için ABD Kolombiya hükümetine büyük mali yardım sağladı Büyük bir uyuşturucu kartelinin önderi için tutuklama emri veren bir yargıcın öldürülmesi üzerine, ülkedeki yargıçlar bir hafta süreyle işi bıraktı

Yönetime karşı mücadele eden solcu gerilla grupları da saldırılarını sürdürüyordu Başkan Virgilio Barco Vargas'ın çağrısıyla 1988'de başlayan barış görüşmeleri, arabuluculuk eden Yurtsever Birlik önderinin öldürülmesi üzerine kesildi Birçok çevrede bu cinayeti sağcı ölüm mangalarının işlediği kanısı yaygındı


Adaylardan üçünün öldürülmesinin ardından, Mayıs 1990'da yapılan başkanlık seçimlerini LP adayı Cesar Gaviria Trujillo kazandı Mart 1990'da suçluların ABD'ye gönderilmeye başlanmasından sonra şiddet olayları tırmanışa geçti OcakAğustos 1990 arasında uyuşturucu kaçakçısı 22 Kolombiyalı yargılanmak üzere ABD'ye gönderildi
Medellin karteli olarak adlandırılan başlıca uyuşturucu kaçakçıları Başkan Gaviria'nın Ağustos 1990'da göreve başlamasından önce tek yanlı ateşkes ilan etmişti Yeni başkan buna, savaşın uyuşturucu kaçakçılığından çok, uyuşturucu terörüne karşı yürütüleceğini duyurarak karşılık verdi Daha sonra da, yetkililere teslim olmaları durumunda, kaçakçıların ABD'ye gönderilmeyeceğini ve hapis cezalarında indirime gidileceğini açıkladı

Başkan Gaviria kurduğu koalisyon hükümetine LP içindeki muhalifler ile Muhafazakârlardan ve silahlarını bırakan solcu gerilla örgütü M19'dan da üye aldı Seçimle oluşturulan anayasa meclisi Temmuz 1991'de yeni anayasa üzerindeki çalışmalarını tamamladı Yeni anayasaya göre parlamento dağıtıldı Ekimde yapılan seçimler iktidardaki LP'nin zaferiyle sonuçlandı
Yeni anayasa Kolombiya yurttaşlarının yargılanmak üzere ülke dışına gönderilmesi uygulamasını kaldırdı Bazı önemli uyuşturucu kaçakçıları güvenlik kuvvetlerine teslim oldu

Siyasal terör gruplarından bazıları da silah bırakarak siyasal düzeyde mücadeleye başladılar
1990'ın sonunda parlamentoda onaylanan ekonomik program 1991'de uygulamaya kondu Ekonominin modernleşmesini amaçlayan program, serbest ticaret bölgelerinin oluşturulması yoluyla ticaretin liberalleştirilmesi, döviz alım satımının serbest bırakılması, kamu işletmelerinin özelleştirilmesi gibi bir dizi uygulamayı içeriyordu Bu önlemler yardımıyla 1991'de ithalatta yüzde 20'lik bir artış görüldü Ekonomik büyüme hızı da yükselirken, enflasyon yüzde 20'de tutulabildi

Nisan 1992'de ülkeye gelen ABD'li insan hakları grubu, daha önceki dört yıllık süre içinde yılda ortalama 3500 olan "siyasal cinayet" sayısının 1991'de 3760'a tırmandığını ortaya koydu Grup bu durumun sorumlusu olarak orduyu ve polisi eleştirdi 1992'de Medellîn kartelinin önderi Pablo Escobar bir cezaevinden öbürüne götürülürken yolda kaçtı Hükümetle gerilla Örgütleri arasında Meksika'da yürütülen görüşmeler de Mart 1992'de kesintiye uğradı

Tarih

Kristof Kolomb'un adıyla anılan Kolombiya topraklarına Kolomb hiç ayak basmamıştı Bu toprakları ilk gören Avrupalı, İspanya kralının buyruğuyla Kolomb'un ikinci seferine katılan ve Yenidünya'nın bu bölümünü keşfetme hakkını elde eden Alonso de Ojeda' dır 1499'da Venezuela kıyıları boyunca ilerleyerek, Kolombiya'nın doğu ucundaki La Vela Burnu'nu dolaştı Kılavuzu sonradan Amerika kıtalarına adı verilen Amerigo Vespucci'ydi 1525'te Rodrigo de Bastidas bölgenin kuzey kıyısında Santa Marta kentini kurdu Bunun ardından Cartagena kenti kuruldu İspanyollar başlangıçta bu bölgeye Yeni Granada adını verdiler İç kesimlerde zengin altın yataklarının bulunduğuna ilişkin söylentiler yayılmayı hızlandırdı Dağlarda boşuna altın arayan Gonzalo Jimenez de Quesada 1538'de Yerliler'in Bacatâ adlı yerleşmesini ele geçirerek Bogota'yı kurdu


1808'de Napolyon İspanya'yı işgal edince Amerika'daki İspanyol sömürgeleri bağımsızlıklarını elde etmek için savaşa başladı Yeni Granada Simön Bolîvar önderliğinde bağımsızlığına kavuştu ve 1821'de Büyük Kolombiya ya da Kolombiya Cumhuriyeti adıyla bugünkü Kolombiya, Ekvador, Venezuela ve Panama topraklarını kapsayan bir federasyon kuruldu {bak Bolîvar, SİMÖN) 1829'da Venezuela, 1830'da da Ekvador federasyondan ayrıldı Böylece Kolombiya Cumhuriyeti ortadan kalktı Panama ve Kolombiya'dan oluşan yeni devlette 18401903 arasında zaman zaman kanlı çatışmalar baş gösterdi Bunların sonuncusu olan Bin Gün Savaşı 1899'dan 1903'e kadar sürdü ve yüz binlerce insanın ölümüne yol açtı ABD'nin desteklediği bir ayaklanma sonucu 1903'te Kolombiya'dan ayrılan Panama, aynı yıl Panama Kanalı'nın kullanım hakkını ABD'ye verdi {bak Panama Kanali)

20 yüzyılın başlangıcında oldukça büyük bir gelişme gösteren Kolombiya ekonomisi, Büyük Dünya Bunahmı'yla birlikte 1930' larda gerilemeye başladı 194862 yıllarında süren şiddet olaylarında yaklaşık 200 bin kişi öldü İşsizlik oranının yüksek olduğu, yasadışı uyuşturucu ticaretinin ve toplumsal huzursuzluğun sürdüğü Kolombiya'da bugün de iç çatışmalar sürmektedir