Kocaeli

KocaeliMarmara bölgesinde, İzmit Körfezinin güney ve kuzeyinde yer alan il Kuzeyinde Karadeniz, batıda İstanbul, doğuda Sakarya, güneyde Bursa ile çevrilidir Toprakları 29°22’ ve 30°21’ doğu boylamları ile 40°30’ ve 41°13’ kuzey enlemleri arasında yer alır Trafik numarası 41’dir

İsminin kökeni

Osmanlı Devleti İzmit ve civârını Orhan Gazi zamanında 1337 yılı

Kocaeli'nin konumu


KocaeliMarmara bölgesinde, İzmit Körfezinin güney ve kuzeyinde yer alan il Kuzeyinde Karadeniz, batıda İstanbul, doğuda Sakarya, güneyde Bursa ile çevrilidir Toprakları 29°22’ ve 30°21’ doğu boylamları ile 40°30’ ve 41°13’ kuzey enlemleri arasında yer alır Trafik numarası 41’dir İsminin kökeni

Osmanlı Devleti İzmit ve civârını Orhan Gazi1337 yılında fethetmiştir Bölgeyi fetheden Türk ordusunun komutanı Akça Koca idi Bu komutana duyulan zamanında sevgi ve hürmetin bir ifâdesi olarak “Koca ili” denmiştir Zamanla bu ad “Kocaeli” şekline dönüşmüştür

Kocaeli-Tarihi-Ekonomisi-Doğal Yapısı-Toplum Ve Kültürü

Sanayi kuruluşlarının yoğun olduğu illerimizden biridir Ekonomik açıdan ülkemizin en gelişmiş illeri arasında yer alır Kuzeyde Karadeniz kıyısından güneyde Samanlı Dağları'nın en yüksek kesimlerine kadar uzanan il topraklarına doğuda Sapanca Gölü, batıda da İzmit Körfezi birer sivri girintiyle sokulur
Eskiden denizci halkların yerleştiği Kocaeli yöresi, sanayinin gelişmeye başlamasına kadar ticaret ve ulaşım açısından büyük önem taşıdı


KOCAELİ İLİNE İLİŞKİN BİLGİLER

YÜZÖLÇÜMÜ: 3626 km2 NÜFUSU (1990): 936163

İL MERKEZİ: İzmit

İLÇELER VE NÜFUSLARI (1990): Merkez ilçe (377377), Gebze (257076), Gölcük (111418), Kandıra (49975), Karamürsel (55835), Körfez (84492)

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): İzmit (256882), Gebze (159116), Körfez (65786), Gölcük (64911)

BAŞLICA YÜKSELTİLER: Keltepe (1602 metre), Naldöken Dağı (1127 metre)

SICAKLIK: İzmit kentinde en düşük 8,7°C (421960), en yüksek 41,6°C (1181970), ortalama 14,8°C

YAĞiŞ MİKTARI: İzmit kentinde yıllık ortalama 784,6 mm

İL TRAFİK NO: 41

İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Kuzuyayla ve Fındıklıtepe orman içi dinlenme yerleri; Bayramoğlu, Karamürsel, Ketken ve Kerpe kıyıları; Ballıkayalar; Eskihisar Kalesi; Hannibal Mezarı; Pertev Mehmed Paşa ve Çoban Mustafa Paşa külliyeleri; Orhan Gazi, Mehmed Bey (Fevziye) ve İmaret camileri, Sultan Süleyman Köprüsü; Yalı ve Mehmed Bey hamamları ile Yenihamam ve Küçükhamam; Canfeda Kethüda Kadın ve Mısırlıoğlu çeşmeleri; Hünkâr Kasrı; İzmit Saat Kulesi; izmit, Yarımca ve Osman Hamdi Bey müzeleri

Sanayi kuruluşları demiryolu ve karayolunun iki yanında bir çizgi üzerinde uzanır Kocaeli ilinin batı kesiminde yer alan Gebze, bu çizginin başlangıç noktasıdır ve İstanbul'un kent alanı içinde kalır Bu nedenle bağlantısı İzmit'ten çok İstanbul'la olur İstanbul'un Anadolu yakasında banliyö trenleriyle ulaşılan son istasyon Gebze'dir
Kocaeli ilinin merkezi olan ve başlıca sanayi kuruluşlarının yer aldığı İzmit kenti ayrıca "pişmaniye" adı verilen kendine özgü şekerli yiyeceği ile de tanınır

Doğal Yapı

İlin yüzey şekilleri Sapanca Gölüİzmit Körfezi doğrultusunun kuzey ve güney kesimleri olmak üzere iki bölümde incelenebilir Buna göre İstanbul Boğazı, Karadeniz ve İzmit Körfezi arasında kalan yarımadaya, Kocaeli Yarımadası adı verilir Yarımadanın yarıya yakın bölümü Kocaeli il sınırları içinde kalır

Bu bölüm küçük akarsu vadileriyle parçalanmış dalgalı düzlüklerden oluşur Gebze ilçesinin Mollafenari bucağına bağlı Demirciler köyü yakınında yer alan ve Ballıkayalar olarak bilinen kanyon biçimli vadi, dağcılığa yeni başlayan gençler için ilginç bir çalışma alanıdır Bu kesimin en yüksek noktası, Derince' nin kuzeyinde 645 metreye ulaşan Çene Dağı'dır Bu dağın güneyinden İzmit'in ünlü Çene Suyu kaynaklanır İlin bu kesiminden doğan akarsulardan başlıcaları olan Sarısu Kandıra'nın kuzeyinde, Gökdere (Göksu) il sınırları dışında Karadeniz'e; Dil (Tavşanlı) Deresi ise Gebze ile Hereke arasında İzmit Körfezi'ne ulaşır

Kocaeli ilinin güney kesimini Samanlı Dağları engebelendirir Bolu Dağlan'nın batı uzantısı görünümündeki bu dağların ve ilin en yüksek noktası, Sapanca Gölü'nün güneybatısında 1602 metreye ulaşan Keltepe'dir Samanlı Dağları'ndan kaynaklanıp kuzeye doğru akarak İzmit Körfezi'ne dökülen başlıca akarsular Kazıklı Deresi ve Yalakdere'dir Yalakdere'nin taşıdığı alüvyonlann birikmesiyle oluşan delta ovası Hersek Ovası adıyla anılır Bu ovadaki sığ göle de Hersek Gölü adı verilir


Sapanca Gölü'nün batı ucu il sınırları içindedir Eskiden İzmit Körfezi'nin doğu uzantısı olan Sapanca Gölü, akarsuların getirdiği alüvyonlann birikmesi sonucunda denizden koparak oluşmuştur Kenarlarında yer alan kırık (fay) çizgileri boyunca çökerek oluştuğu anlaşılan İzmit Körfezi, yaklaşık 50 km uzunluğundadır Genişliği batıdaki ağız kesiminde 5 km kadar olan körfezin en dar yeri Derince ile Gölcük arasında 2 kilometredir İzmit Körfezi'nin en derin yeri ise iç kesimdeki çukurluklarda 204 metreyi bulur

İlin oldukça düz olan Karadeniz kıyısı açığında bazı kaya parçalarından oluşan adacıklar vardır Bunlann başlıcası Kefken Adası'dır
Kocaeli ilinin hem Karadeniz'e, hem de Marmara Denizi'ne kıyısı olması iklimi ile bitki örtüsünde farklılaşmalara yol açar Kocaeli Yanmadası'nın kuzey kesimleri, Karadeniz Bölgesi'nin en çok sonbaharda yağış alan nemli ikliminin etkisinde kalırken, İzmit Körfezi'nin çevresindeki alanlar hemen hemen tüm Marmara Bölgesi'nin en çok kışın yağış alan daha kurak ikliminin etkisindedir

Kocaeli Yanmadası'nın kuzey kesiminde nemcil ormanlar yer alır Bu ormanlar meşe, kestane ve daha çok kayınlardan oluşur İzmit Körfezi kıyılarındaki yamaçlar boyunca geniş alanlar kaplayan Akdeniz Bölgesi'ne özgü makiler ile zeytinliklere rastlanır Samanlı Dağlan'nın kuzeye bakan yüksek kesimlerinde de genellikle kayınlardan oluşan ormanlar vardır

Tarih

İÖ 13 yüzyılda Frigler'in bir kolu olan Bebrikler'in yerleştiği Kocaeli yöresine, Bitinya adını almadan önce, Bebrikya deniliyordu İÖ 8 yüzyılda Yunanistan'dan ayrılan Megaralılar bugünkü İzmit kentinin 6 km güneydoğusunda Astakos kentini kurdular Halkın geçimini deniz ticaretiyle sağladığı Astakos'a daha sonra Bitinler de yerleşti İÖ 6 yüzyılda kent önce Lidyalılar'ın, sonra da Persler'in eline geçti Büyük İskender'in egemenliği altına aldığı topraklar içinde yer almayan yöre, İÖ 326'da kurulan Bitinya Krallığı'na bağlandı Yöre İÖ 3 yüzyılda Galatlar'ın saldırısına uğrayarak yağmalandı İÖ 3 yüzyılın ortalarında Bitinya Kralı I Nikomedes Astakos kentinin kuzeybatısında Nikomedeia (İzmit) adını verdiği yeni bir kent ile bir tersane kurdu İÖ 74'te son Bitinya Kralı III Nikomedes'in vasiyeti uyarınca tüm Bitinya ile birlikte Roma İmparatorluğu'nun topraklarına katıldı

Kocaeli yöresi, İS 3 yüzyılda Gotlar tarafından yağmalandı Bu yüzyılın sonlarında yöredeki en önemli kent olan Nikomedeia, Roma İmparatorluğu'nun doğu kesimindeki eyaletlerin merkeziydi Bizans döneminde Optimaton Theması'nın sınırları içinde olan yöre, birkaç kez Araplar'ın saldırısına uğradı 11 yüzyıl sonlarında Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından ele geçirilen kent daha sonra Haçlılar'ın, 13 yüzyılın başında da kısa bir süre Latinler'in egemenliğine girdi Yörenin büyük bölümü 1327'de Akçakoca Bey tarafından, İzmit ise birkaç yıl sonra Orhan Bey (Gazi) tarafından Osmanlı topraklarına katıldı Tarihi boyunca birçok deprem sonucunda yıkılan Nikomedeia, Osmanlı yönetimi sırasında da yeniden kuruldu ve buradaki tersanede donanma için gemiler yapıldı

Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra 20 Kasım 1918'de İzmit Körfezi'ne de savaş gemileriyle giren İngilizler, İzmit ile çevresini işgal ettiler İşgale karşı örgütlenen Karakol Cemiyeti'nin Kocaeli Grubu bir yandan yöredeki Rum çetelerine karşı mücadele ederken, bir yandan da İstanbul'dan Anadolu'ya geçmek isteyenlere yardımcı oluyor ve
Anadolu'ya silah ve cephane kaçırılmasını sağlıyordu İngilizler, 27 Ekim 1920'de boşalttıkları Kocaeli yöresini Yunanlılar'a bıraktılar Yunan işgali sırasında Kuvayı Milliye güçleri yörede önemli başarılar elde etti Kent 27 Haziran 1921'de kurtarıldı

Ekonomi

Halkının yarısından çoğu il ve ilçe merkezi kentler ile kasabalarda yaşayan Kocaeli'nin ekonomisi sanayiye dayanır Kocaeli, ülkemizdeki sanayi kuruluşlarının İstanbul'dan sonra en çok yoğunlaştığı ilimizdir Eskiden ticaret limanı olan Kocaeli'de, Osmanlı dönemi sonlarında sarayın gereksinmesi için kurulmuş olan bir halı fabrikası ile orduya yönelik üretim yapan çuhahane ve feshane vardı Demiryolu bağlantısı sağlanınca bu yörede 20 yüzyıl başlarında bir de çimento fabrikası kuruldu Önemli sanayi kuruluşları için cumhuriyetin ilk yıllarında İzmit Körfezi kıyılarının seçilmesi, yörenin kalkınmasındaki başlıca etkenlerdendir Bu dönemden kalma kuruluşlar İzmit'teki kâğıt fabrikası ile Gölcük'te kurulan askeri tersanedir
1960'lardan sonra körfez kıyılarında birçok fabrika kuruldu Gelişmiş bir küçük sanayisi de olan Kocaeli ilindeki başlıca sanayi kuruluşlarında nişasta, glikoz, ev, mutfak araçları, taşıt araçları, yedek parça, elektrik motorları, petrol ürünleri, ilaç, gübre, lastik, plastik, boru, kablo, cam, asit, seramik, kireç ve çimento üretilir Türkiye'nin başlıca petrol arıtım tesislerinden olan İPRAŞ Rafinerisi, Kocaeli ilindeki en önemli sanayi kuruluşlarından biridir
Çevresinde böylesine yoğunlaşan sanayi tesisleri ile bunun doğurduğu plansız kentleşme sonucu hızlı kirlenme eskiden Marmara Denizi balıkçılığında önemli bir yeri olan İzmit Körfezi'ni, günümüzde balık yaşamayan ölü bir deniz durumuna getirmiştir
Kocaeli yöresinin tanınmış bitkisel ürünleri Yarımca kirazı ile Değirmendere fındığıdır Yetiştirilen başlıca bitkisel ürünler buğday, mısır, elma, yulaf, şekerpancarı, domates, ayçiçeği, lahana ve arpadır İstanbul'un gereksinmesine yönelik olarak Karamürsel yakınlarında kurulan seralarda çiçekçilik yapılır
Kocaeli ilinde hayvancılık, sığır besiciliği ve tavukçulukla sınırlıdır Karadeniz kıyısında balıkçılık, Sapanca ve Hersek göllerinde de tatlı su balıkçılığı yapılır
Yeraltı kaynakları açısından zengin olmayan Kocaeli ilinde mermer ve cıva yatakları vardır
Toplum ve Kültür
Oldukça eski bir yerleşme alanı olduğu bilinen Kocaeli yöresinde önemli tarihsel yapı kalıntılarına rastlanmaz 19 yüzyılda yöreye Kırım'dan gelen Tatarlar, Kafkasya'dan gelen Çerkezler, Rumeli ve Karadeniz'in doğu kıyısından gelen göçmenler yerleştirildi
Bu topraklara Kocaeli denmesinin nedeni, Orhan Bey'in komutanlarından Akçakoca Bey tarafından Osmanlı topraklarına katılmasıdır 1924'te il yapılırken yöreye Koca Bey olarak da anılan Akçakoca Bey'in anısına Kocaeli adı verilmiştir Kocaeli ilinin başlıca geleneksel el sanatı dokumacılıktır Yörenin en ünlü dokuma ürünü ise Hereke halisidir Günümüzde çeşitli yünlü kumaşlar ile halılar üreten fabrika 1843'te kuruldu ve 1933'te de Sümerbank'a bağlanarak Hereke Yünlü Sanayii Müessesesi adını aldı İpek halı üretimi de yapılan bu fabrikanın yöre halıcılığının uluslararası düzeye ulaşmasında önemli bir yeri vardır
19 yüzyıl sonlarında Kocaeli yöresinde yüksekokul olarak dört medrese ile birer Amerikan ve Cizvit okulu vardı Günümüzde ildeki başlıca eğitim ve kültür kurumları
Yıldız Üniversitesi'ne bağlı Kocaeli Mühendislik Fakültesi ile Kocaeli Meslek Yüksekokulu'dur TÜBİTAK Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü de Gebze ilçesindedir Önemli bir sanayi merkezi olan İzmit'te her yıl Kocaeli Sanayi Fuarı açılır Gebze kenti yakınındaki bir tepeye Hannibal'in mezarının burada olduğunu belirten bir anıt dikilmiştir Hannibal'in İÖ 2 yüzyılda Romalılar'dan kaçarak Bitinler'e sığındığı ve bu yörede intihar ettiği sanılmaktadır Yapılan kazı ve araştırmalarda İS 9 yüzyıldan kaldığı anlaşılan bazı manastır kalıntılarına rastlanan bu tepede Hannibal'in mezarı olamayacağı ileri sürülmekteyse de gene buraya bir mezar anıtı dikilmiştir Ünlü ressamlardan Osman Hamdi Bey'in Eskihisar'daki evi müze olarak düzenlenip ziyarete açılmıştır Demiryolunun açılışı için İzmit'e gelen padişah Abdülaziz'in kalması amacıyla yapılan Hünkâr Kasrı'nda açılan İzmit Müzesi'nde çeşitli arkeolojik ve etnografik yapıtlar sergilenmektedir

İl Merkezi: İzmit

Bitinya Krallığı döneminde İÖ 264'te kurulan kente, kurucusu olan Kral I Nikomedes'in adı verilerek Nikomedeia dendi Daha sonra Araplar'ın Nikumidiya dedikleri kent, Anadolu Selçukluları tarafından da bu adla anıldı Osmanlı döneminde İznikomid, sonra da İznikmid adıyla anılan kente, 17 yüzyıldan sonra İzmit denmeye başlandı
Cumhuriyet döneminde önemli bir sanayi merkezi haline gelince kent sanayi alanlarının çevresinde yüzey şekillerinin elverişli olduğu tüm kesimlere doğru genişledi Giderek E5 Karayolu boyunca uzanan bir kent görünümü kazandı

Hızla gelişen tüm kentlerde görüldüğü gibi yeterli altyapıdan yoksun olan ve sağlıksız kentleşme aşamalarından geçen İzmit, İstanbul ve Bursa'dan sonra Marmara Bölgesi'nin üçüncü büyük kentidir Kuzey kesimdeki tepelik ve eğimli alanları gecekondu mahallelerinden oluşan kentin alçak kesimlerinde fabrika lojmanları, blok apartmanlar ve işyerleri yer alır
İzmit kentinin ülke ulaşımında da önemli bir yeri vardır İzmit Körfezi'ni dolaşarak Bursa, Gemlik, Yalova, Karamürsel ve Gölcük'ü İstanbul'a bağlayan yol ile E5 Karayolu kentte kesişir HaydarpaşaAnkara Demiryolu da kent merkezinden geçer