Kuzey Kutup Bölgesi-Arktika-İklimi

Kuzey Kutup Bölgesi-Arktika-İklimi

KUZEY KUTUP BÖLGESİ ya da Arktika, Kuzey Kutup Dairesi'nin (66,5° kuzey enlemi) kuzeyinde kalan tüm toprak ve sulara verilen addır Ama günümüzde Kuzey Kutbu çevresindeki, benzer hava koşulları ile bitki örtüsü olan, ağaçsız ve daha geniş bir alanı belirtmek için de kullanılır

Sularla çevrili büyük bir kara parçası olan Antarktika'nın tersine, Kuzey Kutbu kısmen karalarla çevrili bir okyanustan oluşur Akdeniz'in yaklaşık beş katı genişliğindeki Kuzey Buz Denizi, kalınlığı yer yer 30 metreyi bulan ve suyun üzerinde yüzen buzlarla kaplıdır Akıntılar ve rüzgâr bu buz kütlelerine büyük bir basınç yapar Bu basınçla, bazen, yüksekliği 15 metreyi bulan buz kütleleri yerinden fırlayabilir Başka yerlerde de buz çatlar ve birbirinden ayrılır

Suda yüzen bu buz kütleleri düz ve kaygan değildir, rüzgârların üst üste yığdığı kar tepecikleriyle kaplıdır Bankizlerin (yüzerbuzlar) kenarları yaz boyunca kırılır ve böylece sağlam gövdeli gemiler kendilerine kısa bir yol açabilir


Kuzey Kutbu'na ilk olarak 1909'da buzlar üzerinde köpekleriyle yolculuk eden ABD'li Robert Edwin Peary'nin ulaştığı sanılmaktadır Daha sonra SSCB araştırma ekipleri buz üzerindeki kamp kurarak kutup bölgesinde çalışmalar yaptı ABD'nin nükleer denizaltısı Nautilus 1958'de buzların altından Kuzey Buz Denizi'ni aşarken, yolu üzerindeki Kuzey Kutbu'ndan da geçti 1969'da Wally Herbert önderliğindeki bir İngiliz keşif heyeti, Alaska' dan Spitzberg'e (bugün Svalbard) buzlar üzerinden giden ilk ekip oldu
Kuzey Kutbu'na denizden giderek varan ilk gemi SSCB'nin nükleer buzkıranı Arktikd'ydı (1977)


Kuzey Buz Denizi'nin bir yakasında Grönland, Kanada ve Alaska, öbür yakasında Sovyetler ve İskandinavya yer alır Bu deniz, Bering Boğazı ile Bering Denizi'ne ve Büyük Okyanus'a açılır Atlas Okyanusu'na ise daha geniş bir açıklıktan geçilir Grönland ile Kanada anakarası arasında Baffin Adası ile birçok küçük ada bulunur İzlanda ise, gerçek Kuzey Kutup Bölgesi'nin hemen dışında yer alır

Kuzey Kutup Bölgesi'nin toprakları çoğunlukla, bozkır ya da tundradır Bölgede 1000'den fazla değişik bitki bulunur Burada uzun yaz günlerinde çok hızlı büyüyen yüzlerce değişik çiçek yetişir Kuzey Kutup Bölgesi'ndeki bitkilerin tümü başka soğuk dağlık bölgelerde yetişenler gibi bodur değildir Bölgenin yaklaşık beşte birini ot yetişmeyen çıplak dağlar kaplar

Binlerce yıl önce Kuzey Kutup Bölgesi'nde toprak alanlar bugünkünden daha genişti Bu, o dönemde karaların daha yüksek ya da deniz düzeyinin daha düşük oluşuna bağlanabilir İklim de daha ılımandı Bazı yerlerde

yoğun bir bitki örtüsü vardı ve bu bitkilerin bir bölümü tropik bölgelerdekileri andırıyordu Bu zengin bitki örtüsü toprakaltında kalarak zamanla kömüre dönüştü Bugün dağlar, özellikle Grönland, bütün yıl boyunca karla örtülüdür Tundra bölgeleri ise kışın ince bir kar tabakasıyla kaplanır Çoğu yerlerde toprak yüzeyinin hemen altı sürekli donmuş olarak kalır Toprağın sualtında kalmadığı, çok soğuk olmayan bölgelerde tahıl ve sebze yetiştirilebildiği gibi hayvan da otlatılabilir

Kuzey Kutup Bölgesi'nde, kömür, bakır, nikel, kalay, elmas, altın ve petrol gibi değerli madenler vardır Alaska, Sibirya ve Kanada' nın kuzeyinde zengin petrol yatakları bulunur Ama boruhatlarını çevreye zarar vermeyecek biçimde döşemek zorunlu olduğu için petrol ve gaz taşımacılığı pahalıdır

İklim

Güneşin altı ay boyunca hiç doğmadığı Kuzey Kutbu bu süre içerisinde sürekli karanlıktır Öbür altı ayda ise, güneş hiç batmaz ve yazın, gece yarısı bile kitap okunabilir Kutup bölgesinde güneşin doğuşu ve batışı çok yavaştır Alacakaranlık uzun bir süreye yayılır Sürekli karanlık ve sürekli aydınlık dönemler güneye inildikçe kısalır
Sanılanın tersine dünyanın en soğuk bölgeleri her zaman Kuzey Kutup Dairesi içinde bulunmaz Sibirya'da, kutup dairesinin güneyindeki bir yerde sıcaklık bazen � 67°C'ye kadar düşer Kuzey Kutbu'nda ortalama sıcaklık 23°C dolayındadır Oysa ABD'nin bazı yerleşim yerlerinde kış daha soğuk geçer

Kuzey Kutup Bölgesi'nde yazlar da oldukça sıcak geçebilir Sıcaklığın gölgede 38°C'ye ulaştığı görülmüştür Denizden esen soğuk rüzgârlardan korunan kuytu yerlerde sıcaklık sık sık 27°C'ye kadar çıkar, ama yaz mevsimi oldukça kısa sürer