İklimler-Dünyadaki çeşitli İklim Tipleri

İklimler-Dünyadaki çeşitli İklim Tipleri

saatinde tam dik olarak gelir Ama dönencelerden kuzeye ya da güneye doğru uzaklaştıkça güneş ışınları giderek eğikleştigi için yeryüzüne ulaşan ısı da o ölçüde azalır Örneğin ekvatorun çok kuzeyinde bulunan Türkiye, Güneş'in ısısını hiçbir zaman Sri Lanka kadar alamaz

İklim farklılıklarının ikinci nedeni, bir yerin okyanuslara ve kıtalara göre konum'udur Örneğin, kuzey yarıküredeki kıtaların batı kıyıları ile güney yarıküredeki kıtaların doğu kıyıları, karaların iç kesimlerinden ve karşı konumdaki kıyılardan daha ılıman iklimlidir Çünkü bu kıyılar, görece daha sıcak olan geniş okyanusların üzerinden geçerken ısınan rüzgârlara açıktır

Okyanusların yalnızca rüzgârlar aracılığıyla değil dolaysız olarak da iklimi yumuşatıcı etkisi vardır Geç ısınıp geç soğuyan bu büyük su kütlesi nedeniyle okyanusların kıyılarında, hatta kıyıdan yüzlerce kilometre içerilere kadar uzanan bölgelerde kışlar daha sıcak, yazlar daha serin geçer
Bazı ülkelerde, sıcak okyanus akıntılarının etkisiyle kışlar beklenmedik biçimde ılık geçer; örneğin Gulf Stream ile Kuzey Atlas Okyanusu Akıntısı'nın Avrupa'nın kuzeybatısındaki iklim koşulları üzerinde böyle bir etkisi vardır Buna karşılık bazı kıyı bölgelerinde yazların oldukça serin geçmesinin nedeni soğuk okyanus akıntılarıdır; örneğin Güney Amerika'daki Şili ve Peru kıyılarını yalayan Peru (Humboldt) Akıntısı bu etkiyi yaratır


Bir bölgenin denize yakın ya da uzak oluşu yalnız sıcaklığı değil yağış miktarını da etkiler Çünkü bulutlardaki su buharının, dolayısıyla yeryüzüne düşen yağmurun ana kaynağı okyanus sularının buharlaşmasıdır (bak BULUT) Eğer bir ülkede rüzgârlar genellikle denizden karaya doğru esiyorsa yağışlar büyük olasılıkla kıyı kesimlerinde yoğunlaşacak ve iç bölgelere gidildikçe azalacaktır Ama bu, denize yakın olan her yerin nemli"ve yağışlı olacağı anlamına gelmez Örneğin, başta Sahra olmak üzere bazı çöller deniz kıyısına kadar uzanır Öte yandan, bütün nemli ve yağışlı yerlerin denize yakın olduğu da söylenemez Amazon havzası denizden 1600 km içeride bulunduğu halde yoğun yağış alır
İklim farklılıklarının üçüncü nedeni yüksekliktir Yükseklik de hem sıcaklığı, hem yağışı etkiler Güneş ışınları Dünya'mn yüzeyini ısıtır, ama içinden geçtiği havayı fazla ısıtamaz; havayı asıl ısıtan Güneş'in ısısını emmiş olan yeryüzüdür Bu yüzden atmosferin alt katmanları üst katmanlarından her zaman daha sıcak olur ve hava sıcaklığı her 200 metrede 1°C kadar düşer Ayrıca, yükseltisi fazla olan dağlık bölgeler çevrelerine oranla daha çok yağış alır (bak Yağmur) ve tepeleri genellikle karla örtülüdür

Nedeni tam olarak açıklanamasa bile, yeryüzündeki iklim koşullarının başlangıçtan bugüne kadar hep aynı olmadığı kesin olarak biliniyor Örneğin bundan yalnızca 25 bin yıl önce Kuzey Avrupa ile Amerika'nın kuzey enlemleri kalın bir buz örtüsüyle kaplıydı Ama bu Buzul Çağı'ndan milyonlarca yıl önce aynı bölgelerde çok daha sıcak ve nemli hava koşullarının egemen olduğu da kesindir; nite

kim Kuzey Avrupa'daki kömür yatakları bu sıcak ve nemli iklimde oluşmuştur Yeryüzündeki bitki örtüsünün bu olağanüstü çeşitliliği de her şeyden önce iklim farklılıklarından kaynaklanır İklim, bir bölgede hangi tarım bitkilerinin ekileceğini ve hangi hayvanların yetiştirileceğini belirleyen en önemli etkendir İklim koşulları ayrıca insanların yaşadıkları evleri, yiyeceklerini, giyim ve yaşam biçimlerini de etkiler Değişik ırklar değişik iklim koşullarına uyum sağlamıştır Kuzeyin açık tenli insanları kızgın güneşten çok çabuk etkilendikleri halde, koyu tenli insanlar güneş ışınlarına çok daha dayanıklıdır Üstelik çok sıcakta aşırı hareket etmek terleme yoluyla vücuttan su kaybına yol açtığı için, çölde ya da öbür sıcak bölgelerde yaşayan insanlar bütün işlerini sabah ve akşam serinliğinde yapıp günün sıcak saatlerini dinlenerek geçirirler