Halı-Türkler'de Halı Ve Kilim

Halı-Türkler'de Halı Ve Kilim

Halı ve kilim Anadolu'nun en eski dokumacılık sanatı ürünlerindendir Türkler daha Orta Asya'dayken halı ve kilim dokumayı biliyorlardı Hayvan postunu örnek alarak yün iplikleri uçları serbest kalacak biçimde düğümleyip yaptıkları örtü ve yaygılar zamanla, üzerinde yüzlerce motifin bir renk uyumu içinde ince ince işlendiği el sanatlarına dönüştü Türkler'in İÖ 5 yüzyıldan bu yana düğümlü dokuma tekniğini bildiklerini gösteren buluntulara Altay Dağları'ndaki Pazırık Höyüğü'nde rastlanmıştır


Selçuklular 11 yüzyıldan sonra halı sanatını Anadolu'ya yaydılar Onlardan günümüze kalan halılar başta İstanbul'daki Türkİslam Eserleri Müzesi olmak üzere birçok müzemizde sergilenmektedir Bu halıların renk ve motif zenginliği insanı şaşırtacak düzeydedir Aynı rengin çeşitli tonlarıyla elde edilmiş renk uyumu, geometrik desenler, bitki motifleri bezeme açısından halıcılığın Türkler'de ne denli geliştiğini göstermektedir

Selçuklu hah dokumacılığı ticaret yolları üzerinde gelişti Günümüze kadar bu sanatı sürdüren kentlerin en önemlileri Konya, Kayseri, Sivas ve Aksaray'dır Ayrıca Uşak, Kula, Demirci, Gördes, Bergama ve Milas da dünyaca ün kazanmış halılarıyla önemli dokuma merkezleriydi Bu yörelerde halı dokumacılığını daha çok Türkmen oymakları sürdürürdü Kınık, Teke, Yanut, Kaçar, Avşar, Karakeçi, Kayı gibi Türkmen oymakları, dokudukları halı ve kilimlere oymaklarının armalarını da işlerlerdi Bazı yerlerde kilim dokunurken içine mavi boncuk yerleştirilir, bazen de dokuyanın saçından bir parça katılırdı Boncuk ve saçın uğur getireceğine inanılırdı Bu halı ve kilimlerde kullanılan renk ve motifler bölgelere göre değişirdi Bitkilerden, bitki köklerinden özel yöntemlerle elde edilen boyalar kullanılırdı Böylece doğanın canlı renkleri halı ve kilimler üzerine nakışlanırdı

Osmanlı halı ve kilimlerinde Selçuklu halı sanatı geleneğinin sürdürülmesine karşın, bitki ve hayvan motiflerinin yerini geometrik desenlerin ve dinsel motiflerin aldığı görülmektedir Osmanlı döneminde özellikle Gördes, Kula, Lâdik, Bergama, Milas, Uşak, İzmir, Kayseri, Sivas, Kütahya ve Hereke halı ve kilim dokumacılığında önemini korumuş merkezlerdi

Anadolu'da gelişen halı dokumacılığının yanı sıra 15 yüzyıldan sonra Osmanlı saray halıları denen, teknik ve motif bakımından farklı bir halı türü ortaya çıktı Bu halıları lale, karanfil, sümbül, gül, yaprak ve çeşitli çiçek motifleri süslerdi İran düğümü denen bir teknikle dokunan Osmanlı saray halıları kadifeyi andıran yumuşaklıktaydı ve çok sık dokunurdu