Hücre Tipleri

Hücre Tipleri



Bir canlının değişik bölümlerindeki hücreler değişik görevleri yerine getirmek üzere farklı
laşıp özelleşmiştir İnsan vücudunda en az 100 değişik hücre tipi vardır Deri hücreleri damdaki kiremitler gibi üst üste dizilmiş yassı pullar biçimindedir Salgıbezlerinin hücreleri ise tuğlayı andırır ve bulunduğu yere göre tükürük, ter, mide özsuyu gibi değişik bir salgı üretir Kas hücreleri uzun birer iğ biçimindedir; genellikle birleşerek uzun lifler oluşturan bu hücrelerin kasılma yeteneği vardır Hücrelerin hepsi birden kasıldığında kas kısalıp

şişkinleşir bağlı olduğu kemiği, örneğin kol ya da bacak kemiklerini hareket ettirir Kemik hücreleri ise çevresinde örümcek ağı gibi incecik uzantıları olan yuvarlak hücrelerdir
Sinir hücreleri de, çapı milimetrenin dörtte birinden daha az olan yuvarlak bir "hücre gövdesi" ile bu gövdeden çıkan bazen 1 metre uzunluğundaki sinir liflerinden oluşur Beyinden dokulara ya da organlara, doku ve organlardan beyne saatte 320 km hızla haber taşıyan bu sinir lifleri bir anlamda vücudun telefon hatlarıdır

Belirli bir görevi yerine getirecek biçimde özelleşmiş, genellikle hepsi aynı tipte milyonlarca hücre bir araya toplanarak dokuları, dokular da kalp, mide gibi organları oluşturur Örneğin midenin iç yüzündeki dokuda çok sayıda salgı hücresi vardır; duvarları ise, kasıldıkları zaman yiyeceklerin midede çalkanarak sindirilmesine yardımcı olan kas hücrelerinin oluşturduğu kas dokusundan yapılmıştır Ayrıca çok sayıda kan damarı ve midenin çalışmasını denetleyen sinir lifi demetleri bulunur

Her canlı nasıl kendisine benzeyen başka bir canlıdan dünyaya geliyorsa, yeni hücreler de mutlaka kendisiyle aynı özellikte başka bir hücreden oluşur Bu çoğalmanın yolu hücre bölünmesidir Bir hücre normal boyutlarına ulaştıktan sonra ikiye bölünür; böylece oluşan iki yeni hücre de yeterince büyüdüğünde aynı biçimde bölünür ve bu böylece sürüp gider Hem tekhücreli canlıların çoğalmasını, hem de bitki ve hayvanların büyümesini sağlayan süreç budur Erişkin bir hayvanın vücudundaki milyarlarca hücre de aslında tek bir hücreden, döllenmiş yumurta hücresinden bu yolla oluşur (Ayrıca bak ÜREME)

Bütün canlılar gibi hücrenin de belirli bir ömrü vardır ve erişkin bir canlıda ömrünü tamamlayan yaşlı hücreler ölürken bunların yerini gene hücre bölünmesiyle ortaya çıkmış olan yeni hücreler alır Örneğin bir insanın kemik iliğinde her saniye 2 milyondan çok kan hücresi ölür ve bunların yerini aynı hızla oluşan yeni kan hücreleri alır Ama yalnızca çok özelleşmemiş olan hücreler bu biçimde çoğalabilir Eğer bir hücre ileri düzeyde farklılaşıp özelleşerek örneğin bir sinir hücresine dönüşmüşse artık bölünemez Bu nedenle her dokuda, yaşlanarak ölen özelleşmiş hücrelerin yerini alabilecek özelleşmemiş hücreler de bulunur

Bu hücre farklılaşması bitkilerde de söz konusudur Örneğin çiçekli bitkilerde taçyaprakların hücreleri renk ve koku maddeleri içerirken, yaprak hücreleri fotosentez yapacak, gövde hücreleri ise suyu ve besin maddelerini bitkinin öbür bölümlerine iletecek biçimde özelleşmiştir