Humphry Davy

Humphry Davy,1778 yılında Cornwall’da doğduBabası orta sınıfa mensup ve arazi sahibi bir kişiydiOrta dereceli üniversite hazırlık okulunu bitirince Truro’da öğrenim gördüBabasının ölümünden sonra 1795 yılında bir cerrahın yanına çırak olarak girdi ve kendisini tıp alanında yetiştirmeye başladıDiğer taraftan şiir yazıyor,taslaklar çiziyor,avlanıyor ve mineral topluyordu1797 yılından sonra bilimsel çalışmalara ağırlık verdiDaha sonra Royal Society’da başkanlık yapacak olan Davies Giddy, Humphry Davy’e kendi kütüphanesini açtıAyrıca çok iyi donatılmış olan bir kimya laboratuvarında çalışmasını sağladı Davy buradaki çalışmalarında ısının,ışığın ve elektriğin yapısı ile ilgili kendine ait görüşler geliştirdi

*

1800’lü yılların başında İngiltere’de güldürücü gaz olarak bilinen diazot monoksit kullanımı oldukça yaygınlaşmıştıİnsanlara son derece keyifli bir sarhoşluk duygusu verdiğinden herkes bu gazı solumak için fırsat kolluyorduNitekim 50 yıl boyunca özellikle gençler,uyuşturucu olarak diazot monoksit kullandı Tiyatrolarda gönüllüler sıkı nefesler çekip neşeleniyorlar ve komik sendeleyişlerle izleyenleri eğlendiriyorlardıBu gaz ancak 1846 yılından sonra anestezik olarak kullanılmaya başlandıİşte diazot monoksit gazının neşe veren sarhoşluğuna kendini kaptıranlardan birisi de Humphry Davy olduAma aynı zamanda bu gazın herhangi bir hastalığa neden olup olmadığını da sınıyordu

*

Humphry Davy,1798 yılında Clifton’daki Pnömatik Enstitüsü’nde gazların tedavi amacıyla kullanımını araştırmak gayesi ile kurulan kimya bölümünün yöneticiliğine getirildiOlağanüstü bir konuşmacı özelliği vardıDeney çalışmaları üretkendi
Amonyak ile azotun asit ve oksit bileşiklerinin bileşimini incelediBilim ve edebiyat çevresindeki dostlarını, diazot monoksitin solunum etkilerini bilim dünyasına açıklamaları için ikna ettiBu arada hidrojen ve karbon monoksitten oluşan ve çoğu kez yakıt olarak ta kullanılan su gazını deneme amacıyla solurken neredeyse yaşamını yitiriyordu

1800 yılında ‘Kimyasal ve Felsefi Araştırmalar’ başlığı ile yayınladığı çalışmaları ününü arttırdıAynı yıl Londra’da kurulmuş olan Kraliyet Enstitüsü’nde kimya dersleri vermeye başladı

*

Humphry Davy’in özenle hazırlayıp verdiği dersler ilgiyle izleniyordu1802 yılında kimya profesörü olduGörevlerinden birisi sepileme yani tabaklama konusunda araştırma yapmaktıKısa sürede tropik bir bitkiden elde edilen bir maddenin meşe özleri kadar etkili olduğunu üstelik daha ucuza mal edildiğini bulduBu konuda yazdığı makale uzun yıllar sepicilerin rehberi olarak kaldı

1803 yılında Royal Society üyeliğine seçildiDublin’de bulunan bir tarım kuruluşu için her yıl bir konferans dizisi başlattıBu konuşmalarından derlediği eserini 1813 yılında ‘Tarım Kimyasının Öğeleri’ başlığında yayınladıBu yapıt yıllarca bu alandaki tek kaynak olarak kaldı

1805 yılında Volta pilleri,sepileme ve mineral çözümlemeleri üzerine yaptığı çalışmalarla Copley Madalyası aldı

*

Humphry Davy,1800’lerin başında basit elektroliz kaplarıyla deneyler yapmış,bu kaplarda oluşan elektriğin,kimyasal tepkimelerin etkisiyle oluştuğunu ve kimyasal birleşmenin zıt yüklü maddeler arasında gerçekleştiğini anlamıştıBu bulgusundan hareket ederek,elektrik akımlarının kimyasal bileşiklerle etkileşime girme süreci olan elektrolizin,tüm maddeleri bileşenlerine ayırmanın en etkili yolu olacağını düşündüBu görüşlerini 1806 yılında bilim dünyasına duyurduO yıllarda İngiltere ile Fransa savaşı olmasına rağmen Fransız Enstitüsü’nün Napoleon Ödülü’nü aldı
1807 yılında sodyum ile potasyumu,1808 yılında toprak alkali metallerini bileşiklerinden ayırmayı başardıBoraksı potasyumla ısıtarak bor elementini, hidrojen tellürü ve fosfini buldu

*

Humphry Davy Kraliyet Enstitüsü’ndeki görevine başladığından kısa bir süre sonra ayrıca magnezyum,kalsiyum,stronsiyum ve alüminyum gibi elementleri de keşfetmiştiKeşfettiği element sayısı 12 tanedir ve o zamanlar bilinen element toplamının beşte birini oluşturur Alüminyum,Amerika’da aluminum,İngiltere’de aluminium olarak yazılırBu yazım farklılığını Humphry Davy yaratmıştır1808 yılında bu elementi ilk kez izole ettiğinde ona alumium adını verdi4 yıl sonra fikrini değiştirdi ve aluminum dediBu yeni terim Amerika’da kabul edildiAncak birçok İngiliz bilimci sodium,calcium ve strontium terimlerindeki ‘ium’ kalıbını bozduğu gerekçesi ile aluminum’u kabul etmediBir sesli harf ve bir hece ekleyerek aluminium haline getirdiler

*

Humphry Davy,1811 yılında klorun,sudan oksijen açığa çıkartma yoluyla ağartıcı etkisini keşfettiAma bu elementin yapısına ilişkin görüşleri kabul görmedi Aslında klorun kimyasal bir element olduğunun farkına varamamıştıBu nedenle oksijenli bileşik sandığı bu maddeden oksijen açığa çıkarmaya yönelik deneyleri başarılı olmadı
1812 yılında sir ünvanı aldıktan sonra Kraliyet Enstitüsü’ndeki görevinden ayrıldıKültür ve edebiyat dünyasının tanınmış kişilerinden olan zengin ve dul bayan Jane Apreece ile evlendiYaşamının sonuna kadar onursal profesör olarak kalacağı Kraliyet Enstitüsü’ndeki önemli bir girişimi,Michael Faraday’ı bilim dünyasına tanıtmak oldu Faraday 1813 yılında kurumun laboratuvar asistanı oldu ve karı-koca Davy’lerin 1813-1815 Avrupa gezisine katıldı

*

Humphry Davy Fransa’da birçok bilim adamı ile tanıştıYanında küçük ve portatif bir laboratuvar taşıyorduDaha sonra iyot adı verilecek olan maddeyi incelediBilinen çeşitli pigmentleri araştırdı ve elmasın bir karbon türü olduğunu kanıtladı
İngiltere’ye döndükten sonra hava ile metan gazı karışımlarının hangi koşullar altında patladığını araştırdı Madencilerin kullandığı güvenlik lambasını da icat etmiştiBu başarıları sonucunda Royal Society’nin altın ve gümüş Rumford madalyaları,maden sahiplerinin hizmet plaketi ile ödüllendirildi1818 yılında kendisine baronet ünvanı verildikten sonra İtalya’ya giderek yanardağ etkinliklerini inceledi
1820 yılında Royal Society’nin başkanlığına seçildi ve bu görevini 7 yıl sürdürdü

*

Humphry Davy,Zooloji Derneği’nin kurulması ve hayvanat bahçeleri açılması gibi konulara da yardımcı oluyordu1823 yılından sonra elektrik etkisiyle ortaya çıkan magnetik olgulara eğildiAyrıca gemilerdeki bakır malzemeler ile tuzlu suyun ilişkisini incelediElektrokimya konusundaki son görüşlerini bir konferansta açıkladıktan sonra Royal Society’nin Kraliyet Madalyası ile ödüllendirildi

Sağlığı gittikçe bozuluyordu1827 yılında Avrupa’da geziye çıktıÇalışmayı bırakmasına rağmen balıkçılık üzerine bir kitap yazdıBu kitapta kendi çizimlerini kabartmalarla göstermişti1829 yılında İtalya’ya yerleştiYarı felçli olarak yaşadığı son aylarında ‘Yolculukla Avunma ya da Bir Düşünürün Son Günleri’ adlı yaşam öyküsünü yazdı
Aynı yıl içinde öldü

KAYNAKLAR:
A Short History of Nearly Everything
AnaBritannica