Fabl Nedir?

**Şengül Şirin** · 07-05-2009

Fabl Nedir?

Genellikle öğüt vermek ve ders çıkarmak için anlatılan kısa bir öyküdür

Fabl sözcüğü Latince öykü anlamına gelen fabuto'dan türemiştir

Fabllerin kahramanları çoğunlukla insan gibi davranan ve konuşan hayvanlardır

Bu durum, öyküyü anlatanın insanların budalaca davranışlarını dolaylı olarak göstermesine olanak sağlar

Eğlenceli ve ilginç bir öykünün iz bırakacağı düşüncesiyle bu öğütlere kulak verileceği umulur

Örneğin, döğüşen iki horozu konu alan bir fabl vardır

Bu öyküde horozlardan biri yenilir ve kaçar

Öbürünün ise kazandığı zaferden başı döner, çatıya çıkar ve zaferini duyurmak için sürekli öterek böbürlenir durur

Horozu gözüne kestiren bir kartal onu kaptığı gibi kaçar

Bu öyküden, böbürlenmenin aptalca bir şey olduğu dersini çıkarmak zor değildir

Yüzyıllarca önce Ezop adlı bir Yunanlı'nın anlattığı varsayılan bu öyküler gibi Eski Hint ve Akdeniz kültürlerinde de bu türden hayvan masalları vardır (bak EZOP'UN Fabllerİ)

Hint fablleri genellikle ders vermekten çok doğadaki bir olguyu açıklamak için anlatılır

"Karga ile Tilki", "Kurt ile Kuzu", "Ağustosböceği ile Karınca" ve "Tavşan ile Kaplumbağa" gibi pek çok fabl eskiden olduğu gibi bugün de çocukların dinlemekten hoşlandıkları öykülerin başında gelir

"Tilki ile Horoz" öyküsü ingiliz şairlerinden Geoffrey Chaucer'ın Canterbury Tales'inde (1390; "Canterbury Öyküleri") yer alır

Hayvan masalları doruğuna, 17

yüzyılda yaşamış olan Fransız Jean de La Fontaine ile ulaştı (bak La Fontaine, Jean De)

Koşuk biçiminde yazılmış olan bu masallarda La Fontaine, yaşadığı dönemdeki insanlarla kıvrak bir dille, inceden inceye alay etmekte, onların zayıf yanlarını yermektedir

17

yüzyılın sonlarında ve 18

yüzyılın başlarında John Dryden ve John Gay adlı iki ingiliz yazar fabl yazma geleneğini sürdürmüşlerdir

19

yüzyılda çocuk edebiyatının gelişmesiyle birçok yazar çocuklar için fabl türünde yapıtlar verdi

Bunlar arasında Levvis Carroll, Rudyard Kipling, Joel Chandler Harris'i sayabiliriz (bak Çocuk EDEBİYATI)

George Orvvell'in Hayvan Çiftliği (Animal Farm; 1945) adlı yapıtında olduğu gibi, birçok çağdaş yazar da dünya
görüşlerini dile getirmek için fabl türünde yazmıştır

07-05-2009	#1
Şengül Şirin	Fabl Nedir? Fabl Nedir? Genellikle öğüt vermek ve ders çıkarmak için anlatılan kısa bir öyküdür Fabl sözcüğü Latince öykü anlamına gelen fabuto'dan türemiştir Fabllerin kahramanları çoğunlukla insan gibi davranan ve konuşan hayvanlardır Bu durum, öyküyü anlatanın insanların budalaca davranışlarını dolaylı olarak göstermesine olanak sağlar Eğlenceli ve ilginç bir öykünün iz bırakacağı düşüncesiyle bu öğütlere kulak verileceği umulur Örneğin, döğüşen iki horozu konu alan bir fabl vardır Bu öyküde horozlardan biri yenilir ve kaçar Öbürünün ise kazandığı zaferden başı döner, çatıya çıkar ve zaferini duyurmak için sürekli öterek böbürlenir durur Horozu gözüne kestiren bir kartal onu kaptığı gibi kaçar Bu öyküden, böbürlenmenin aptalca bir şey olduğu dersini çıkarmak zor değildir Yüzyıllarca önce Ezop adlı bir Yunanlı'nın anlattığı varsayılan bu öyküler gibi Eski Hint ve Akdeniz kültürlerinde de bu türden hayvan masalları vardır (bak EZOP'UN Fabllerİ) Hint fablleri genellikle ders vermekten çok doğadaki bir olguyu açıklamak için anlatılır "Karga ile Tilki", "Kurt ile Kuzu", "Ağustosböceği ile Karınca" ve "Tavşan ile Kaplumbağa" gibi pek çok fabl eskiden olduğu gibi bugün de çocukların dinlemekten hoşlandıkları öykülerin başında gelir "Tilki ile Horoz" öyküsü ingiliz şairlerinden Geoffrey Chaucer'ın Canterbury Tales'inde (1390; "Canterbury Öyküleri") yer alır Hayvan masalları doruğuna, 17 yüzyılda yaşamış olan Fransız Jean de La Fontaine ile ulaştı (bak La Fontaine, Jean De) Koşuk biçiminde yazılmış olan bu masallarda La Fontaine, yaşadığı dönemdeki insanlarla kıvrak bir dille, inceden inceye alay etmekte, onların zayıf yanlarını yermektedir 17 yüzyılın sonlarında ve 18 yüzyılın başlarında John Dryden ve John Gay adlı iki ingiliz yazar fabl yazma geleneğini sürdürmüşlerdir 19 yüzyılda çocuk edebiyatının gelişmesiyle birçok yazar çocuklar için fabl türünde yapıtlar verdi Bunlar arasında Levvis Carroll, Rudyard Kipling, Joel Chandler Harris'i sayabiliriz (bak Çocuk EDEBİYATI) George Orvvell'in Hayvan Çiftliği (Animal Farm; 1945) adlı yapıtında olduğu gibi, birçok çağdaş yazar da dünya görüşlerini dile getirmek için fabl türünde yazmıştır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır