Folklor-Halk Kültürü-Türkiye'de Folklor Araştırmaları

Yazılmadan kuşaktan kuşağa aktarılan töreler, masallar, boş inançlar ve gelenekleri içerir "Folklor" sözcüğünü ilk kez İngiliz araştırmacı William Thoms, halk kültürü anlamında kullanmıştı Eskiden folklorun bütünüyle geçmişe ait olduğu düşünülürdü Oysa çağdaş kültürlerde de varlığını sürdürdüğü artık bilinen bir gerçektir Folklor öğelerine kırsal kesimde daha sık rastlanır Kentlerde de gözlenen bu öğeler, değişik özelliklerle dünyanın hemen her yerinde vardır Yazılı kültürün henüz gelişmediği toplumlarda folklor alanındaki incelemeler antropolojinin kapsamına girer (bak ANTROPOLOJİ)

19 yüzyılda, düşünce tarihinin gelişimini izleyebilmek amacıyla, eğitim görmemiş insan topluluklarını incelemekle çalışmalarına başlayan folklor araştırmacıları, eski inançların kökenini bulmak istediler Bu çalışmalar zamanla büyük bir birikime ulaştı Halk masalları, destanlar, türküler, halk oyunları, bilmeceler, atasözleri ve tekerlemeler (bak ATASÖZLERİ; Destan; TÜRKÜ) yazıya geçirilerek yayımlandı Masallar ve destanlar derlendikleri yere ve tarihe göre değerlendirilerek, gelenek

ve göreneklerin araştırılması derinleştirildi Müzik, dans (bak Halk Danslari; Halk MÜZİĞİ) ve geleneksel el sanatları da bu incelemelere ışık tuttu Kırsal alanlardan kentlere göçenler ya da bir başka ülkede göçmen olarak yaşamlarını sürdüren topluluklarla ilgili folklor araştırmaları bu grupların kendilerine özgü sanatlarının ve geleneklerinin varlığını ortaya çıkardı

Folklora yansıyan sevgi, yaradılış, ölüm, başarı, özveri gibi insanların çağlar boyunca ilgi duyduğu konular, ninniler, adaklar, destanlar, fıkralar ve törelerde bugün de sürmektedir Bir halk masalının konusu aynı kalmakla birlikte, tekrarlanırken günün koşullarına uygun yeni bir içerik kazanır Eski ezgiler yeni sözcüklerle tarlalarda, maden ocaklarında çalışanların acılarını, umutlarını, direnişlerini dile getirir İnsanlığın bilgi dağarcığı yalnızca okullarda öğretilen ya da kitaplarda yazılı olan bilgilerden değil, binlerce yıldan beri korumayı başardıkları folklorlarından da beslenir

Türkiye'de Folklor Araştırmaları

Halkbilimi olarak da nitelendirilen folklor araştırmaları Türkiye'de 20 yüzyılın başlarında başlamış, Meşrutiye ve Cumhuriyet dönemlerinde aydınların ilg si ve Macar türkologlarından Ignâcz Künos gibi yabancı araştırmacıların katkılarıyla gelişerek saygınlık kazanmıştır Şinasi ve Ahmed Vefik Paşa atasözlerini, Mehmed Tevfik ve Ahmed Midhat ise halk fıkralarını ve öykülerini derlediler Ziya Gökalp, 1923'te derlediği halk masallarını Altın Işık adıyla yayımladı

Cumhuriyet döneminde Halkevleri'nin kurulması folklor araştırmalarına yeni bir ivme kazandırdı Sayıları 4()0'ü bulan Halkevleri ve Halkodaları, araştırmalar yapmaya ve çalışmalarını dergiler aracılığıyla yaymaya başladılar 1927'de ilk kez bir Türk Halkbilgisi Derneği kuruldu Türk Dil Kurumu'nun araştırmalarının da bu çalışmalara büyük katkısı oldu

Daha önce İstanbul Üniversitesi'nde Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu ve Fuad Köprülü'nün halk edebiyatı konusunda başlattıkları çalışmalar, ilk kez 1946'da Pertev Naili Boratav'ın çabasıyla Ankara'da Dil ve TarihCoğrafya
Fakültesi'nde bir halkbilim arşivinin kurulmasıyla somutlaştı ve halk edebiyatı dersleri ders programlarına alındı

Daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak Türk Folklor Enstitüsü ve Milli Folklor Araştırma Dairesi kuruldu Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin kurdukları halkbilim kulüpleri de bu konuda özgün çalışmalarıyla önemli katkılar sağladılar