Et-çağdaş Et Sanayisit

Et-çağdaş Et Sanayisit


ET, genellikle sığır, koyun, kuzu, domuz ve kümes hayvanları gibi çeşitli evcil hayvanlardan ve balıktan elde edilen değerli bir besindir Fransa'da at eti, Türkiye, Yunanistan ve Jamaika gibi başka bazı ülkelerde keçi eti de yenir Çin'de köpek eti yemek çok yaygındır Bazı ülkelerde ise gelenekler ve din bir ya da birkaç çeşit etin yenmesini yasaklar Hindistan'da Hindu dininin yaygın olduğu birçok bölgede inek kutsaldır ve eti yenmez Müslümanlık ve Musevilik domuz etinin yenmesini yasaklar

İnsanların yabanıl hayvan ve kuşları yemek için yakalamalarına "av" denir Geyik, yaban domuzu, tavşan, sülün ve ormantavuğu av hayvanlanndandır Av hayvanlarından bazıları günümüzde özel çiftliklerde yetiştirilmektedir Etin besin olarak kullanılmaya başlandığı insanlığın ilkçağlarında, tüm etler yabanıl hayvanlardan elde edilirdi Tarihöncesi insanları avcılık ve toplayıcılıkla geçinirlerdi Daha sonra, toprağı ekerek ekin yetiştirmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi öğrendiler Hayvanları evcilleştirme Avrupa'da İÖ 8000 yıllarında başladı Arkeolojik buluntular, domuz etinin Mısır'da İÖ 3400, Çin'de ise İÖ 2900'de yendiğini gösteriyor

Çağdaş Et Sanayisi

Dünya nüfusunun hızla artışı ye kentlerde yoğunlaşması sonucu besin üretimi dünyanın önde gelen, sanayileri arasına girmiştir Et tüketimi de giderek artış gösteriyor En çok et tüketen ülkeler Avustralya, ABD, Yeni Zelanda ve Arjantin'dir
Et, vücudun gelişmesi için gerekli protein ve bazı vitaminler bakımından zengin bir besindir Ne var ki, belli bir yaşın üzerindeki kişiler için fazla et yemenin zararlı olabileceği de anlaşılmıştır

Dünyada artan et talebini karşılamak için besi hayvancılığı ve et işleme sanayisi geliştirilmiştir En yaygın olarak sığır, koyun ve domuz besiciliği yapılır
Türkiye'de en çok koyun, kuzu, sığır, dana, keçi, tavuk ve balık eti üretilir 1984'te 2 milyon 834 bin baş sığır ve dana; 6 milyon 241 bin baş koyun ve kuzu, 1 milyon 643 bin baş keçi ve oğlak kesilmiştir Bunlardan, 165 bin tonu sığır ve dana, 159 bin tonu koyun ve
kuzu, 25 bin tonu keçi ve oğlak, 15 bin tonu da manda, deve gibi öbür hayvanlardan olmak üzere, toplam 364 bin ton et elde edilmiştir

Ayrıca, Türkiye'de aynı yıl kesilen tavuk ve hindi sayısı 64 milyonu bulur Balık üretimi de 1987 verilerine göre 606 bin tondur Böylece, balık ve kümes hayvanlarını dışarıda tutarsak, Türkiye'de kentsel yerleşim birimlerinde kişi başına düşen et tüketimi yılda 14 kg dolayındadır Bu miktar sanayileşmiş ülkelerdeki et tüketiminin oldukça gerisindedir

Günümüzde modern çiftliklerde yetiştirilen hayvanlar çeşitli yöntemlerle geliştirilmişlerdir Bugünün evcil sığırı, ortaçağda Avrupa' da yaygın olan yaban öküzünün soyundan gelir Yıllar boyunca tür içi ve ırklar arası çiftleştirme yöntemleri kullanılarak bu sığırda istenen özellikler yaratılmıştır Bazı sığır türleri eti, bazıları ise sütü için yetiştirildi Bir bölümü de hem etinden, hem sütünden yararlanmak üzere geliştirildi (bak SlGIR)

İlk önceleri yabanıl koyunlar yalnızca Orta Asya ve Kuzey Afrika'da yaşarlardı Bugün ise daha çok, her iki yarıkürede ılıman bölgelerde bulunurlar Sığırda olduğu gibi koyun türleri de insanlarca geliştirilmiş, özel iklim ve çevre koşullarına uyabilmelerinin yanı sıra özel nitelikler kazanmaları sağlanmıştır Bazı koyun türleri, yünlerinin nitelik ve miktarı, öbürleri ise etlerinin özelliği nedeniyle değerlidir (bak Koyun)

Domuzlar Asya, Avrupa ve Afrika kökenlidir Ortaçağ boyunca Avrupa'da yaşamış olan, bildiğimiz yaban domuzunun soyundan üretilmişlerdir Domuzların önemli bir bölümü domuz pastırması ve jambonu yapılmak üzere beslenir ve kesilir (bak Domuz)

Hayvanların mezhabaya getirilmeleriyle birlikte besi hayvancılığının işlevi sona erer ve et işleme sanayisi devreye girer Etin işlenmesi iki aşamaya ayrılabilir İlki, hayvanın kesilmesi ve yüzülmesidir Kesilen et satılmak üzere hemen kasap dükkânına ya da et pazarına gönderilmeyecekse, ikinci aşama etin saklanması için gerekli olur

Günümüzde mezbahalar, başka birçok sanayide olduğu gibi toplu üretim ilkelerine göre kurulmuş geniş, çağdaş fabrikalar biçimindedir Bir montaj hattı gibi çalışan mezbahada, bir yandan giren canlı hayvan kesilir, yüzülür, parçalanır, dondurulmaya ya da satılmaya hazır olarak öbür yandan çıkar Bazı büyük et işleme kuruluşları kesim ve parçalama, dondurma, paketleme gibi bölümlerin yanı sıra salam, sosis, sucuk tütsülenmiş et gibi et ürünlerini de üretebilecek makinelerle donatılmıştır Kesim işlemi, dinsel inanışlar ve

geleneklerin yanı sıra kullanılan teknolojiye göre de ülkeden ülkeye değişir Kesilen hayvanların yenebilecek bölümleri uygun biçimde parçalanır Sığırlar genellikle dörde bölünürken, koyun ve kuzular bütün olarak bırakılır Etler kasap dükkânlarında ya da süpermarketlerin et satan bölümlerinde alıcının isteğine göre daha küçük parçalara bölünerek satılır

Kesilen hayvanların dil karaciğer, böbrek, yürek, beyin gibi yenebilen iç organları da ayrıca satılır Öteki işe yarar bölümler de sucuk ve sosis yapımında kullanılır