Çivit- Kumaş Boyası

Çivit- kumaş boyası


Çivitçok eskiçağlardan beri kumaşların boyanmasında kullanılan koyu mavi renkli bir boyarmaddedir {bak BOYA VE Cİla) 20 yüzyılın başlarına kadar çivitağacı ve çivitotu gibi bitkilerden elde edilen bu boyarmadde bugün daha çok kimyasal bireşimle (sentezle) yapay olarak üretilmektedir

Baklagillerden olan çivitağacı gerçekte bir ağaç değil, 2 metreye kadar boylanabilen bir çalıdır Bu bitkinin Indigofera adıyla ayrı bir cins oluşturan ve sıcak iklimlerde yetişen birçok türü vardır Küçük yaprakçıklara ayrılmış bileşik yaprakları sapın iki yanında karşılıklı olarak dizilidir Salkımlar halinde açan çiçeklerin rengi türlere göre pembe, kırmızı, mor ya da sarımsı kahverengi arasında değişir Çivitağacı tanmı bir zamanlar Hindistan' in Bengal bölgesinde önemli bir gelir kaynağıydı ve bu bitkiden çıkarılan boyarmadde Hindistan sanayisinin en değerli ürünlerinden biriydi Hindistan'daki kadar yoğun olmamakla birlikte Çin'de, Cava'da, Meksika'da, Brezilya'da ve Orta Amerika'da da çivitağacı tanmı yapılırdı

Çivitotu (Jsatis tinctoria) ise daha çok Avrupa ve Asya'da yetişen, turpgillerden otsu bir bitkidir Köke yakın olan dip yaprakları uzun, mızrak biçiminde, gövde yaprakları tüylü, küçük sarı çiçekleri de salkımlar halindedir Çivit elde etmek için bu bitkilerin taze yaprakları kurutulduktan sonra suda bekletilerek mayalanmaya bırakılırdı Yapay çivit üretiminin gerçekleştirilmesi ve bir sanayi dalına dönüşmesiyle bitkilerden elde edilen doğal çivit, dolayısıyla çivitağacı ve çivitotu tanmı önemini yitirdi

İndigo adıyla da bilinen yapay çividi ilk kez 1880'lerde Alman kimyacı Adolf von Baeyer laboratuvarda bireşim yoluyla elde etti 1897'de sanayi çapında üretimine başlanan ve aynı yıl pazarlanan bu ürün 1907'den sonra hemen hemen tümüyle doğal bitkisel çividin yerini almıştı Çünkü yapay çividin hem maliyeti daha düşüktü, hem de bu boyarmaddeyle boyanan dokumalarda renk tonu değişiklikleri olmuyordu