Batağan-su Kuşları

Batağan-su kuşları



Batağanlar, adlarından da anlaşıldığı gibi, çok iyi birer yüzücü ve dalıcı olan su kuşlarıdır Ama sudaki bu ustalıklarına karşılık karada çok beceriksizdirler Bacakları gövdelerinin ağırlığını dengeleyemeyecek kadar arkada olduğu için iki yana yalpalayarak güçlükle yürürler Kovalandıkları zaman da uçmak yerine suya dalmayı seçer ve bir denizaltı gibi suyun altında yüzerek büyük bir hızla yol alırlar
Batağanların, Podicipedidae familyasını oluşturan 19 türü vardır Bu türlerin hemen hepsi, yaz aylarına rastlayan üreme mevsiminde başlarını süsleyen renkli tüylerden kulak püskülleri ve sorguçlarıyla çok gösterişli kuşlardır Kışın bu süs tüyleri dökülür


ve renkleri donuklaşır Eskidünya, Avustralya ve Türkiye'deki göllerde sık sık rastların bayağı batağanın {Podiceps cristatus) kulaklarının üzerinde siyah ve kabarık birer tüy kümesi vardır Yazın, yanaklarından çıkan kızıl kestane rengindeki tüyler bu kulak püskülleanne karışarak hayvanın başını bir taç gibi çevreler Bazı yörelerde bahri de denen bu kuşun uzunluğu, suda dimdik tuttuğu uzun boynu ve sivri gagasıyla birlikte 50 santimetreyi bulur Sırtı ve boynunun arkası koyu kahverengidir

Tüylerini düzeltmek ya da temizlemek için suyun içinde döndüğünde bembeyaz karnı ortaya çıkar Küçük ve dar kanatlarını hızla çırparak uçan batağan bir tehlike sezdiğinde hemen dalar ve iyice uzaklaştıktan sonra yeniden su yüzüne çıkar
Batağanlar, eşlerini çiftleşmeye çağırmak için çok ilginç bir dans gösterisi yaparlar Bazen dişi ile erkek karşı karşıya geçer ve kulak püsküllerini dikleştirip yanak tüylerini kabartarak başlarını törensel bir havayla iki yana sallar, bazen de suda

göğüs göğüse vererek öylece dururlar Bu davranışlar bütün yıl boyu görülebilir; ama yuva kurma mevsimi ilkbahardır Kopmuş kamış ve ot parçalanndan yaptıkları bu yuva su bitkilerinin arasında yüzer Dişi batağan yuvaya 3 ile 5 arasında beyaz yumurta bırakır ve erkek ile dişi kuş yumurtalann üzerinde sırayla kuluçkaya yatarlar Yuvadan ayrılacakları zaman üzerini otlarla örterek gizledikleri için, yumurtalann beyaz kabuğu bir süre sonra kararır

Eskidünya'da çok yaygın bir tür olan küçük batağan {Tachybaptus ruficollis) da Türkiye' nin bütün durgun ve yavaş akışlı sularında görülebilir Yazın gövdesinin üst bölümündeki tüyler koyu kahverengi, yanakları, boğazı ve boynunun önü kestane rengidir Yaklaşık 27 cm uzunluğundaki bu küçük tür, çevreye uyum sağlayan

renkleri nedeniyle pek göze çarpmaz Tehlike anında suyu dalgalandırmadan dalar ve başını kamışların arasına sokarak tehlike geçene kadar bekler Titrek bir ötüşü vardır; yaşayışı ve yuvası da öbür batağanlarınkinden pek farklı değildir Böcekler, böcek larvalan, bazen de kabuklular, yumuşakçalar ve küçük balıklarla beslenir
Kızılboyun batağan {Podiceps grisegena) daha çok omurgasız hayvanlarla beslenen, 43 cm uzunluğunda bir kuştur Adını, üreme döneminde kahverengimsi kızıl renge dönüşen boynundan alır Türkiye'de kuluçkaya yattığı başlıca yerler Kızılırmak deltası, Manyas, Van ve Çıldır gölleridir

Kışın Türkiye'deki birçok gölde ve deniz kıyılarında sık sık görülen karaboyun batağanın (Podiceps nigricollis) uzunluğu 30 cm kadardır Van ve Manyas göllerinde üreyen bu kuşun yazın beliren turuncu renkteki kulak püskülleri boynunun ve başının siyahlığıyla güzel bir karşıtlık yaratır

Kışın boz renkli tüyleriyle gösterişsiz bir kuş olan kulaklı batağan da (Podiceps auritus) üreme döneminde göz alıcı renklere bürünür

Bu mevsimde başı kara, boynu pas kızılı, kulak püskülleri parlak turuncu renktedir Uzunluğu 33 santimetreyi buları bu tür Türkiye'de pek yaygın değildir; kışın Türkiye'nin kuzey bölgelerindeki deniz ve göl kıyılarında seyrek olarak görülür


Amerika'da yaşayan altı türden biri olan batı batağanı (Aechmophorus occidentalis), avını gagasıyla şişleyerek avlayan tek batağan türüdür Çiftleşme öncesinde, erkek kuş avladığı balık ve solucanlarla dişiyi besler Bu kıtada yaşayan batağanların, yavrularını sırtına alıp suda gezdirmek gibi ilginç bir davranışı vardır En küçük bir tehlike sezdiğinde kanatlarını sıkıca kapayarak yavrularıyla birlikte suyun altına dalabilir Bütün batağanların ilginç davranışlarından biri de, yeni tüylenmeye başlayan yavrularına tüy yedirmeleridir


Batağanların yalnızca Orta ve Güney Amerika'da dağılmış, uçamayan üç türü vardır Bunlardan biri olan ve bugün yalnız Guatemala'daki Atitları Gölü'nde yaşayan Atitları batağanının (Podilymbus gigas) soyu tükenmek üzeredir