Botanik-bitkibilim

Biyolojinin bitkileri inceleyen dalıdır Bilim adamlarının bitki tanımında henüz tam bir görüş birliğine varamamış olmalanna karşın, yalnız gerçek bitkiler değil, uzmanların bitki olarak kabul etmedikleri bütün bitkisel canlılar da bu bilim dalının kapsamına girer Örneğin suyosunları ile mantarlar çağdaş sınıflarıdırmada bitki sayılmadığı halde, suyosunlarını, yani algleri inceleyen algoloji ile mantarları inceleyen mikoloji hiç

tartışmasız botaniğin uzmanlık dalları sayılır Bu bilimin, gerçek bitkiler arasından da yalnızca belirli bir grubu, sözgelimi eğreltiotlarını konu alan pteridoloji, yaprakyosunları ile ciğeryosunlarının oluşturduğu karayosunları grubunu konu alan briyoloji ve yalnızca fosil bitkileri inceleyen paleobotanik gibi başka uzmanlık dalları da vardır Oysa botaniğin ana bölümleri böyle bir ayrım yapmaksızın bütün bitkileri ele alır; ama her biri bitkileri değişik bir açıdan inceler Bu dört ana bölüm ile kapsadıkları başlıca altbölümler aşağıda kısaca tanımlarımıştır:

1 Bitki morfolojisi bitkilerin kök, gövde, yaprak, çiçek gibi bölümlerinin bütün yapısal ve biçimsel özelliklerini inceler Bu geniş kapsamlı bölümün daha ince ayrıntılar üzerinde yoğunlaşmış birçok altbölümü vardır Örneğin yapısal morfoloji bitkilerin bütün bölümlerini dış yapilan ve görünümleriyle biçimsel açıdan ele alırken, bitki anatomisi iç yapilannı doku ve hücre düzeyinde inceler Bu inceleme de dokuların yapilanma

özelliklerini araştıran bitki histolojisi ya da dokubilimi ile hücrelerin biçim, boyut, duvar kalınlığıgibi mikroskobik yapısal özelliklerini araştıran bitki sitolojisi ya da hücrebilimi gibi uzmanlık alanlarına dayanır Kısacası çiçeklerin konumu, taçyaprak ve çanakyaprakların yerleşme düzeni, erkekorganların ve dişiorganların ayırt edici yapısal özellikleri, yaprakların biçimi ve dokusu üstüne bütün ayrıntılı bilgileri bitki morfolojisi sağlar Bu nedenle bitkilerin sınıflarıdırılması, yani benzer özellikleanne göre sınıf, takım, familya, cins ve tür düzeyinde gruplarıdınlması büyük ölçüde bitki morfolojisine dayanır

2 Bitki fizyolojisi bitkilerin üreme ve büyüme süreçlerini, yaşam çevrimini, solunum ve beslenme gibi yaşamsal işlevlerini konu alır Örneğin köklerin topraktan suyu emmesi, su ve besin maddelerinin iletimdoku sistemiyle yapraklara taşınması, yapraklarda fotosentezle besin üretimi bu inceleme alanının kapsamına girer
Bitki morfolojisi ile bitki fizyolojisi sağlıklı bitkileri konu alırken, bitki patolojisi ya da fitopatoloji de bitki hastalıklarıyla ilgilenir

3 Bitki ekolojisi ya da çevrebilimi bir yandan bitkilerin yaşadığı doğal ortamın biyolojik ve fiziksel özelliklerini, örneğin toprak, nem, hava sıcaklığı ve ışık koşullarını, bir yandan da bitkilerin çevreyle ilişkilerini, yani hem cansız doğanın, hem de aynı ortamdaki öbür bitkiler ile hayvanların bitki toplulukları üzerindeki etkilerini araştırır Ayrıca orman, çalılık, fundalık, çayır, bataklık ve turbalık gibi bitki topluluklarının incelenmesi de bu bölümün konusudur

4 Bitki sistematiği türler arasındaki farklılıkları saptayarak bütün bitkileri ortak özellikleanne göre sınıflarıdırır; bitki taksonomisi de tanımlarımış özellikleanne göre bitkileri adlandırır

Ayrıca botanik ile öbür bilim dallarının işbirliğinden doğan ortak uzmanlık alanları da vardır Örneğin bitki coğrafyası bitkilerin yeryüzündeki dağılımını, etnobotanik insan topluluklarının tarih boyunca bitkilerden nasıl yararlarıdığını, bitki genetiği ise kalıtsal özelliklerin yeni döllere nasıl aktarıldığını ve gen aktarımıyla insana daha yararlı ya da daha verimli soyların nasıl elde edileceğini araştırır Bunların dışında, botaniğin özellikle tarım, ormancılık, bahçecilik, seracılık ve eczacılıkla da çok yakın ilişkisi vardır