Borges, Jorge Luis-Arjantinli şair

Borges, Jorge Luis-Arjantinli şair

Jorge Luis Borges (18991986) Arjantinli şair, öykü ve deneme yazarı Jorge Luis Borges, İngiliz kökenli seçkin bir ailenin çocuğu olarak Buenos Aires'te doğdu Babasının bir İngiliz okulunda öğretmen olmasının ve aile ortamının etkisiyle küçük yaşta İngilizce öğrendi ve çeviriler yaptı Çocukluğundan beri kitap okumaya aşırı meraklı olan Borges, özellikle düşsel yapıtlara düşkündü Bu düşkünlük yaratma ve yazma biçimini derinden etkilemiştir

1914'te i Dünya Savaşı başladığı sırada Borges ailesi ile birlikte Cenevre'deydi 1919'a kadar Cenevre'de kaldı, öğrenimini tamamladı; Fransızca ve Almanca öğrendi 1919'da gittiği İspanya'dan 1921'de Arjantin'e döndü Bu arada İspanyol edebiyatında Sembolist Akım olarak bilinen "Ultraist" hareketine katıldı {bak Sembolizm) 1923'te yayımladığı ilk şiir kitabı Fervor de Buenos Aires'te ("Buenos Aires Tutkusu") tangolan, çocukluk döneminin afacanlıklarını, kavgalan ve özgünlüğüyle kenar mahalle yaşamını konu aldı 1929'a kadar yazdığı öbür şiirlerinde de konular aynıdır

1930'dan sonra Borges edebiyat alanında yeni bir denemeye girişti Şiir, eleştiri, deneme ve öykü türlerinin karışımından oluşan kısa yazılar yazmaya başladı Bu özgün çalışmanın ilk ürünü Historia universal de la infamia dır (1935; "Rezilliğin Evrensel Tarihi")

1938 Borges için acılı bir yıl oldu Babasının ölümü ve başındaki bir yaranın iltihaplarıması sonucu geçirdiği ağır hastalıktan sonra bir süre konuşma yetisini yitirmesi bu yıla rastlar Aynı yıl Buenos Aires'teki Ulusal Kitaplık'ta çalışmaya başladı 1946'da kitaplıktaki görevinden alındı 1955'e kadar yayıncılık yaptı 1955'te kitaplıktaki görevine yeniden atanan Borges, aynı yıl, soyaçekimden kaynakların bir hastalıkla görme yetisini yitirdi Daha sonra kendisini tümüyle edebiyat uğraşına veren yazar, okuma ve yazmayı annesi ile arkadaşlarının yardımıyla sürdürebildi

1961'de Uluslararası Yayıncılık Ödülü'nü Samuel Beckett ile paylaşana kadar Borges tanınmış bir yazar değildi Bu ödülden sonra ünü önce Avrupa'ya, sonra tüm dünyaya yayıldı Yapıtları birçok dile çevrildi

El hacedor (1960; "Düş Kaplarilan"), El libro de los seres imaginarios (1967; "Düşsel Varlıklar Kitabı") ve öteki yapıtlarının birçoğunun adlarından da anlaşılacağı gibi, Borges yapıtlarını düşsel bir dünya ve düşünce oyunları üzerine kurar Okuyucusunun bilgili, kültürlü ve hazırlıklı olmasını ister Onu tarihin derinliklerinde kalmış gerçeklere götürür, birtakım varsayımlara dayanarak yarattığı dolambaçlı yollarda gezdirir

Öykülerini bilinen gerçeklerle kaynaştırarak büyülü, düşlerle dolu bir evren yaratır Bildiği çok sayıda dilin olanaklarından da yararlanarak, eski kitaplara, adı unutulmuş şair ve yazarlara göndermeler yapar Felsefe terimleri, edebi alıntılar, matematik ve dille ilgili bilmeceler aracılığıyla anlattığı rüyalanyla, sihirli aynalarda, düşsel yaratıklarla dolu gizemli bir dünya yaratır

Yolları Çatalların Bahçe {El jardin de senderos que se bifurcan; 1942), Ölüm ve Pusula {La muerte y la brûfula; 1951), Kum Kitabı {El libro de arena; 1955) ve şiirlerinden yapilan seçmelerden oluşturuları Tılsımlar adlı yapıtları Türkçe'ye çevrilen Borges 1986'da Cenevre'de ölmüştür