Böceklerin Sınıflandırılması

Böceklerin sınıflandırılması



Bilimsel adı Insecta olan böcekler sınıfı, kanatsız böcekler ve kanatlı böcekler olarak iki altsınıfa ayrılır Kanatsız böcekler altsınıfı yalnızca başkalaşmasız böcekleri, kanatlı böcekler ise yanbaskalaşmalı ve tümbaşkalaşmalı böcekleri içerir Bu altsınıflardan her biri takım denen daha küçük gruplara, takımlar familya'lara, familyalar cms'lere, cinsler de tür'leve ayrılır Kuşkusuz 1 milyona yakın türün sınıflarıdınlması hiç kolay değildir

Nitekim uzmanların hepsi sınıflarıdırmada aynı özellikleri temel almadıkları ya da türler arasında aynı akrabalık ilişkilerini kuramadıkları için, takım düzeyine geldiği anda birbirinden aynları değişik sınıflarıdırmalar vardır Ama genel olarak bütün böcekler 30 takımda toplanır Bunların dördü kanatsızlar, geri kalanların hepsi kanatlılar altsınıfındandır Bu kalabalık altsınıf da 16 yanbaskalaşmalı ve 10 tümbaşkalaşmalı takımı kapsar

Kanatsız böceklerin en tanınmış iki üyesi, Thysanura takımından gümüşçün ile Collembola takımından yay kuyruktur 1 santimetreden daha kısa olan gövdesi gümüş gibi parlayan gümüşçün evlerde bannır Nişastayla beslendiği için duvar kâğıtlarını ve kitap ciltlerini yiyen zararlı bir böcektir Gene küçük bir böcek olan yaykuyruk da bu adı, gövdesinin altında bir kilit mekanizmasıyla yay gibi kıvrık duran kuyruğundan alır Bu kilit boşaldığında serbest kalan kuyruk yere çarpar ve böceği havaya savurur

Kanatlı böceklerin yanbaskalaşmalı grubundan düzkanatlılar (Orthoptera) takımı çekirgeleri ve cırcırböceklerini kapsar Hamamböcekleri ile peygamberdeveleri Dictyoptera, değnekçekirgeleri Phasmida takımındandır Dermaptera takımını oluşturan kulağakaçanlar, düzgünce katlarımış kanatlarını çok seyrek kullanırlar Termitler


(Isoptera) tıpkı karıncalar gibi koloni halinde yaşar ve onlara benzeyen davranış biçimleri gösterir ama karıncalarla hiçbir akrabalıkları yoktur İnsanın ve bazı memelilerin asalağı olan emici bitler ile kuşların vücudunda yaşayan ısırıcı bitler Phtiraptera takımını oluşturur Bunlar kanatlı böcekler arasında sınıflarıdınldıkları halde kanatları körelmiştir Çok zarif görünümlü böcekler olan günsineklerinin (Ephemeroptera) ömrü genellikle birkaç saati geçmez Yiyeceğe gerek duymayacak kadar az yaşadıkları için ağızları ve sindirim sistemleri körelmiştir Odonata takımını oluşturan kızböceklerinin ya da yusufçukların dar ve uzun kanatları bazı türlerde göğse kısa bir sapla bağlanır
Eşkanatlılar (Homoptera) ile yarımkanatlılar (Hemiptera) çoğu kez birlikte sınıflarıdırılacak kadar birbirine benzeyen iki takımdır

Her iki takımın bütün üyelerinde ısırıcı ağız parçalan, bitkilerden özsu emmeye yarayan bir hortuma ya da gagaya dönüşmüştür Nitekim ağustosböcekleri, şeytantükürükleri (salyahbitler), yaprakbitleri ve kabuklubitler yalnızca bitki özsularıyla beslenen birer eşkanatlıdır Dolayısıyla, "bit" adını taşıyan üyelerinin de gerçek bitlerle bir akrabalığı yoktur Eşkanathlar bitki sağlığı açısından büyük önem taşır Çünkü bu böceklerin çoğu yalnızca bitki özsularını emerek ürüne zarar vermekle kalmaz, daha ağır sonuçlar doğuran birçok bitki hastalığını da taşır Yanmkanatlılar da bitki özsuları ve kan emerek beslendikleri için bitki, hayvan ve insan sağlığına çok zararlı olan hortumlu böcekleri içerir Örneğin yatak tahtakuruları insan kanı emerek, süne ve kımıl gibi ağaç

tahtakuruları ise tarım bitkilerinin özsuyunu emerek beslenir Bu takımda, karada yaşayan tarım zararlilannın yanı sıra, suda yüzen çok ilginç böcekler de vardır Su tahtakuruları denen bu grubun bazı üyeleri, uzun arka bacaklarıyla "kürek çekerek" suların derinliklerinde sırtüstü ya da karınüstü yüzerler Hatta tuzlu suda yaşamaya uyarlarımış tek böcek cinsi de bu takımda yer alır

Kanatlı böceklerin tümbaşkalaşmalı grubu en yakından tanıdığımız böcekleri ve çok kalabalık takımları içerir Örneğin kınkanatlılar (Coleoptera) yaklaşık 250 bin türüyle en kalabalık böcek takımıdır Uğurböceği, ateşböceği, bokböceği ve karafatma birer kınkanatlıdır Bu büyük takımı, karıncalan, arilan ve yabanarilannı içeren zarkanatlılar {Hymenoptera) ile güveleri, ipekböceklerini ve kelebekleri içeren pulkanatlılar (Lepidoptera) izler Bu böceklerin iki çift kanadı genellikle çok güzel renkli, incecik yassı pullarla süslüdür Karasinek, sığırsineği, atsineği, tatarcık ve sivrisinek gibi iki kanatlı böceklerin çoğu çiftkanatlılar (Diptera) takımını, pireler de Siphonaptera takımını oluşturur

Bugün yaşayan böceklerin çoğu küçük hayvanlardır Oysa bundan milyonlarca yıl önce yaşayan bazı kızböcekleri kanatlarını açtıklarında genişliği bir uçtan öbür uca 76 santimetreyi buluyordu Fosillerinden anlaşıldığına göre bu böcekler bugün yaşayan herhangi bir türün en az üç katı büyüklüğündeydi Bugünkü hamamböcekleri, kelebekler, güveler, karıncalar, yabanarilan ve sinekler de atalan kadar iri değildir Ama Afrika'da 12 cm uzunluğunda, yani küçük bir fareden biraz daha büyük dev kınkanatlılar yaşar
Bu maddede adı geçen böceklerden çoğunu ansiklopedide ayrı bir madde olarak bulabilirsiniz