Antalya

Antalya

ili Akdeniz Bölgesi'nin batısında yer alan Antalya Körfezi kıyıları ile Toros Dağları arasında uzanır Doğa güzellikleri, uzun süren deniz mevsimi ve tarihsel zenginlikleriyle gelişmiş bir turizm yöresidir Mandalina, portakal ve muz gibi meyveler,


kış aylarında da yetiştirilen yaz sebzeleri Antalya ilinin ürünlerindendir İl ilkçağlardan beri, kerestesinden en dayanıklı yelkenli gemilerin yapıldığı Lübnan sediri ormanlarıyla ünlüdür Bütün dünya çocuklarının sevgilisi, Noel Baba olarak bilinen Aya Nikola da Kale (Demre) ilçesinde yaşamıştır ve mezarını her yıl binlerce Hıristiyan ziyaret eder
Doğal Yapı

İl topraklarının dörtte üçünü Batı Toros Dağlan kaplar Batıda denize dik yamaçlarla inerek girintili çıkıntılı bir kıyı oluşturan bu dağlar doğuda denize paralel uzanır Antalya kentinin batısı Tekeli Yaylası, doğusu Taşeli Yaylası olarak adlandırılır İki yaylanın kesiştiği körfezin kuzeyinde Antalya Ovası yer alır


Muğla il sınınna paralel uzanan Akdağ, sivri tepeler, küçük göller ve sulak çayırlarla bezenmiştir En yüksek noktası 3024 metreye ulaşan At Kuyruk Sallamaz Tepesi'dir Tepenin adı yörenin iklim özelliklerinden kaynaklanır Söylentiye göre, burası yazın bile öylesine serindir ki sinek yaşamaz Bu nedenle de atlar sinekleri kovmak için kuyruk sallama gereği duymazlar İlin en yüksek tepesi (3069 metre) Tekeli Yaylası'nın doğusunda yer alan ve güneykuzey doğrultusunda uzanan Bey Dağları üzerindedir Deniz kıyısında birdenbire yükselen bu dağlar birbirine paralel iki sıradağ

görünümündedir Sedir ormanlarıyla kaplı Bey Dağlan üzerinde 2500 metreyi bulan doruklar bulunur Kıyı sıradağlarının en yükseği, kıyıya dik yamaçlarla inen Tahtalı Dağı'dır İlin doğusunda, kuzeybatıgüneydoğu doğrultusunda Geyik Dağlan uzanır Kıyıya paralel uzanan bu dağlar Konya ile Antalya arasında doğal sınır oluşturur


Antalya ilinin dörtte birini kaplayan ovalar daha çok kıyı kesiminde ve akarsu boylannda toplanmıştır İlin en geniş ovası Antalya Körfezi'nin bitiminde yer alan ve doğuda Serik ve Manavgat ovalarıyla birleşen Antalya Ovası'dır Aynca Antalya Körfezi'nin batısında Finike ve Demre, doğusunda Alara, Alanya alüvyon ovaları vardır Tekeli Yaylasındaki Bozova, Korkuteli ve Elmalı ovaları yüksek dağlar arasında yer alan çöküntü ovalandır

ANTALYA İLİNE İLİŞKİN BİLGİLER YÜZÖLÇÜMÜ: 20815 km2 NÜFUS: 891149 (1985) İL TRAFİK NO: 07 İLÇELER: Antalya (merkez), Akseki, Alanya, Elmalı, Finike, Gazipaşa, Gündoğmuş, Kale, Kaş, Korkuteli, Kumluca, Manavgat, Serik

İLGİÇEKİCİ YERLER

: Lâra, Karpuzkaldıran, Side, Konyaaltı, İncekum ve Kaş plajları; Çıralı mesire; Düden ve Manavgat çağlayanları; Antalya kıyıçağlayanları; Düzler Çamlığı, Demre İçmesi; Damlataş, Kadıini ve Karain mağaraları; Köprülü Kanyon, Sahil ve Termessos ulusal parkları; Aspendos, Perge, Side, Olympos, Ksantos, Termessos ve Myra antik kentleri; Athena Tapınağı; Yivli Minare, Korkud, Murad Paşa ve Kale camileri; Karatay Medresesi; Evdür, Alara Şarapsa hanları; Antalya ve Alanya kaleleri; Antalya Bölge Müzesi; Kalkan, Kaş ve Demre yöresindeki Likya kaya mezarları

İlin dağlık bölgelerinden doğan akarsular, ormanlar arasındaki dar ve derin boğazlarda köpürerek, çağıltılarla akar Bunların suları ilkbaharda Toroslar'daki karlann erimesiyle artar, yaz ortalarında ise azalır Manavgat Çayı Türkiye'nin akışı en düzenli akarsuyudur Çağlayanlanyla ünlü Manavgat ve Düden çayları kimi yerde yeraltında akarlar


Söğüt Gölü, Karagöl Sazlığı ve Avlan Gölü ilin başlıca gölleridir Sazlıklarla kaplı Karagöl yaz aylannda bataklığa dönüşür Bu doğal göllerin yanı sıra Oymapınar, Alakır ve Korkuteli baraj gölleri vardır Manavgat Çayı üzerinde kurulu Oymapınar Barajı'ndaki hidroelektrik santral ilin elektrik gereksinimini karşılar Alakır ve Korkuteli barajları taşkınları önler ve tarım alanlarının sulanmasını sağlar


Antalya ilinin kıyılarında tipik Akdeniz iklimi yaşanır Kışlar ılık ve yağmurlu, yazlar ise uzun, çok sıcak ve kurak geçer Denizden uzak ve yüksek yerlerde kışlar soğuk ve kar yağışlıdır İlin yaylaları yazın serin olur Antalya ilinde doğal bitki örtüsü, Akdeniz bitkileri olan makilerden ve ormanlardan oluşur Otsu bitkiler, kekik, adaçayı, funda gibi


çalılar, kocayemiş, defne, mersin, yabani zeytin gibi bodur ağaçlardan oluşan makiler kıyılardan başlar, seyrelerek ormanların içine kadar sokulur Antalya orman yönünden Türkiye'nin en zengin illerinden biridir İl topraklarının yandan çoğunu kaplayan ormanlar, Türkiye'nin tüm orman varlığının yüzde 12'sini oluşturur Meşe, çınar, ıhlamur, sançam, servi, kayın, karaçam, dişbudak, yükseklerdeki köknar ve kerestesi ünlü Lübnan sediri başlıca ağaç türleridir

Tarih

Antalya'nın tarihi ilk insanın Anadolu'da görüldüğü çağlara kadar uzanır Antalya kenti yakınındaki Karain, Beldibi ve Alanya'daki Kadıini başta olmak üzere yöredeki birçok mağarada Yontma Taş Devri'nden (Paleolitik Çağ) Bakır Çağı'na (Kalkolitik Çağ) kadar uzanan kalıntılar bulunmuştur Antalya ili, eskiçağlardaki Pamfilya'nın tümü ile Pisidya, İzorya, Kilikya ve Likya'nın bazı bölümlerini kaplar İÖ 19001400 arasında Hitit


İmparatorluğu'na bağlı olan yöre daha sonra Lidyalılar'ın ve Persler'in egemenliği altına girdi İÖ 4 yüzyılda, Büyük İskender'in kurduğu Makedonya İmparatorluğu'na bağlanan bölgeye daha sonra Bergama Krallığı egemen oldu Yöre İÖ 67'de Roma topraklarına katıldı Yapılan kazılarda bölgede bu uygarlıklardan kalan 100'e yakın kent kalıntısı ortaya çıkarılmıştır Başta Korakesion (Alanya), Side, Ksantos (Kınık), Perge, Aspendos, Myra (Demre) ve Olympos (Çıralı) olmak üzere bu antik kentler hemen her dönemde Anadolu'nun ticaret merkezleri olmuştur


7 yüzyılın başlannda Müslüman Araplar'ın düzenlediği saldırılar birçok kentin boşaltılmasına neden oldu Ticari ve askeri açıdan son derece önemli olan bu yöre 1085'te Anadolu Selçuklularının eline geçti Antalya ve Alanya Selçuklular'ın önemli deniz üsleri ve limanları haline geldi Selçuklular'dan sonra bir süre Tekeoğullan'nın egemenliğine giren yöre 1426'da Osmanlı Devleti'ne bağlandı Mondros Mütarekesi uyarınca Nisan 1919Temmuz 1921 arasında İtalyanlar'ın işgali altında kaldı; Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla il oldu

Ekonomi

Antalya ilinde halkın en önemli gelir kaynağı tarımsal üretimdir İlin kıyı ovalarında mandalina, greyfurt, limon, portakal gibi turunçgiller, muz ve malta eriği, çeşitli sebzeler ve pamuk, susam, yerfıstığı gibi sanayi bitkileri yetiştirilir İlin kıyı yörelerindeki seralarda yürütülen turfanda sebze üretimi çok gelişmiştir Başta Elmalı Ovası olmak üzere, bölgenin batısındaki ovalarda yetiştirilen başlıca ürünler buğday, yulaf, şekerpancarı,


ayçiçeği, elma, armut, üzümdür Deniz, hava ve karayolu taşımacılığının gelişmesi, ürünlerin bölge dışında pazarlanmasını kolaylaştırarak tarımsal üretimi artırıcı bir etki yaratmıştır Buna karşılık, büyük ölçüde kıl keçisi ve koyun yetiştiriciliğine dayanan hayvancılık gelişmemiştir Öte yandan, Toroslar'ın zengin bitki örtüsü arıcılığın gelişmesine olanak sağlamıştır


Tarımdan sonra en önemli ekonomik etkinlik turizmdir Akdeniz kıyıları boyunca uzanan doğal plaj lan, uzun süren deniz mevsimi, deniz kıyısına kadar sokulan ormanlarla kaplı dağlan ve zengin tarihsel kalıntılanyla Antalya turistlerin ilgisini çeken bir yöredir Her yıl yüz binlerce turistin geldiği yörede Antalya kenti, Alanya, Manavgat, Side, Kaş, Kemer, Finike, Kalkan ve Kekova başlıca turizm merkezleridir

Uygulanmakta olan turizmi geliştirme projeleri kapsamında konaklama olanakları hızlı bir artış göstermektedir
Önem bakımından tarım ve turizmi izleyen sanayinin temel özelliği tarıma dayalı olmasıdır Un, yağ, çırçır, konserve, kereste, iplik ve dokuma fabrikalarının yanında ambalaj malzemesi, beton kanal, oto camı, metal eşya üreten işletmeler de vardır Sanayi kuruluşları Antalya kenti çevresinde yoğunlaşmıştır

Toplum ve Kültür

Antalya yöresinin yaşam biçimini özgün kılan etkenler arasında Yörükler'in gelenek ve görenekleri önemli yer tutar Göçer aşiretler, yerleşik yaşama geçtikten sonra bile geleneklerini, törelerini ve el sanatlarını büyük ölçüde korumuşlardır Renkli giyimleri ve düğün gelenekleriyle ilgi çeken Yörükler'in dokumaları yurtiçinde ve dışında ün kazanmıştır {bak Yörükler) Antalya halk oyunlarının en tanınmışı Teke zortlamasıdır Türkmen asıllı dağ köylerinde görülen semah oyunu


Orta Asya'daki Şamanizm'in izlerini taşır Noel Baba olarak bilinen Aya Nikola'nın Myra (Demre) antik kentinde yaşamış olması Antalya'nın önemli bir özelliğidir Bir söylenceye göre Aya Nikola her yıl 26 Aralık günü çevredeki çok yoksul üç kız kardeşe bir kese altın armağan ederdi Günümüzde Noel Baba'nın yeni yıl öncesinde çocuklara armağanlar getirdiği inanışı bu söylenceye dayanır

İl Merkezi: Antalya

Kent, Antalya Körfezi'nin en iç noktasında, doğal limanın çevresinde kurulmuştur Kentin adı, burayı bir süre üs olarak kullanan Bergama Kralı II Attalos'un (İÖ 220138) adıyla bağlantılı olan Attaleia'dan gelir

Bir söylenceye göre, yeni bir kent kurmak için yer arayan II Attalos adamlarına yeryüzündeki cenneti bulmalarını buyurur Onlar da uzun aramalardan sonra yeryüzündeki cennetin Antalya'nın bulunduğu yer olduğuna karar verirler ve böylece Attaleia kenti kurulur Daha sonra korsanların eline geçen kent, Romalılar döneminde büyüyüp gelişti; Bizans döneminde önemli bir liman haline geldi


Bugünkü kent antik yerleşmenin üzerine kurulduğu için, eskiçağlardan günümüze kalan tek yapı Hadrianus Kapısı'dır (İS 130) Antalya kenti Selçuklular ve Osmanlılar döneminden kalma tarihsel yapılar açısından çok zengindir Bunlardan en ünlüsü, Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubad döneminde yapılmış olan Yivli Minare'dir: Eski limana bakan, çevresi surlarla çevrili eski kent (Kaleiçi Mahallesi) son yıllarda onarılarak bir dinlence merkezine dönüştürülmüştür


Kentin ekonomik yaşamında turizm ve ticaretin önemi gittikçe artmaktadır Kentte ve çevresinde tarıma dayalı sanayi kuruluşları yaygındır Çeliğin direncini artıran ve paslanmasını önleyen ferrokromun Türkiye'de ilk kez üretildiği Antalya Ferrokrom Sanayii İşletmesi 1957'de kurulmuştur Ulaşım karayolu ağırlıklıdır Deniz ulaşımının giderek önem kazandığı kentte bir de havalimanı vardır


1982'de Antalya kentinde Akdeniz Üniversitesi kurulmuştur 12 salon ile bir açık hava bölümünden oluşan Antalya Bölge Müzesi'nde yöredeki kazılardan çıkarılan eski yapıtlar sergilenir İlk kez 1964'te gerçekleştirilen Antalya Altın Portakal Film Şenliği ülkemizdeki ilk yerel film şenliğidir ve 1975'ten bu yana başka sanat etkinliklerini de kapsamaktadır

Kentin nüfusu 261114'tür (1985)