Arşimet-Arkhimedes (MÖ Yaklaşık 287-212)

arşimet-arkhimedes (iö yaklaşık 287-212)


Eskiçağın en büyük matematikçisi ve mucidi olan Arşimet Sicilya Adası'nda, bir Yunan kenti olan Siracusa'da doğdu Öklit'in İÖ yaklaşık 300'de, Mısır'daki İskenderiye'de kurduğu okulda öğrenim gördükten sonra Siracusa'ya dönerek geometriyle uğraştı Bilgisini günlük yaşamda

karşılaştığı sorunların çözümüne uygulayarak, mühendisliği sağlam matematiksel temellere oturtan ilk bilim adamı olmuştur Aynı zamanda astronomiyle de ilgilenen Arşimet, fizik ve matematik konularında kitaplar da yazmıştır
Araştırmalarının çoğunu,

Siracusa Kralı II Hieron'un hizmetindeyken gerçekleştiren Arşimet'in çalışmalarına ve buluşlarına ilişkin pek çok öykü anlatılır Bunlardan en ünlüsü, kralın yeni tacının saf altından olup olmadığını araştırmasıyla ilgili olandır Öyküye göre, araştırmasını tacı parçalamadan yapmak zorunda olan Arşimet bu konuda bir süre düşünmüş, ama sorunun yanıtını ancak bir

gün hamama gittiğinde bulabilmiştir Yıkanmak üzere havuza girdiğinde suyun taştığına dikkat eden Arşimet, o anda çözümü bulduğunu anlar Hamamdan dışarı fırlayıp "Evreka! Evreka!" (Yunanca "buldum") diye bağırarak caddelerde koşmaya başlar Arşimet'e göre, eğer taç saf altından yapılmışsa, mekânda aynı ağırlıktaki saf altın kadar yer kaplaması gerekiyordu

Taç ve aynı ağırlıktaki altın sırayla su dolu bir kaba konulduklarında, taşıracakları suyun miktarı ya da hacmi eşit olmalıydı Arşimet yaptığı deneyin sonunda bu miktarların eşit olmadığını belirledi; kral aldatılmıştı Bu basit deneyle Arşimet cisimlerin göreli yoğunluklarını keşfetti (bak Yoğunluk)

Ayrıca kaldıraç yasasını da ortaya koyan Arşimet, ağır bir cismin, ağırlık merkezine uygulanacak bir kuvvetle yerinden oynatılabileceğini gösterdi Onun, "Bana bir dayanak noktası gösterin, Dünya'yı yerinden oynatayım" dediği de söylentiler arasındadır Alçak bir yerden yükseğe su çıkarmaya yarayan "Arşimet burgusu" adlı aygıt, Mısır gibi sıcak ve kurak ülkelerde hâlâ sulama amacıyla kullanılır

Arşimet, Roma ve Kartaca arasındaki uzun ve acılı bir savaş döneminde yaşadı Kral Hieron'un Kartacahlar'ı desteklemesi üzerine, İÖ 214'te Claudius Marcellus komutasındaki Roma ordusu Siracusa'yı kuşattı Arşimet birçok savaş aracı yaparak kralın kuşatmaya karşı koymasında yardımcı oldu Bir söylentiye göre, Arşimet dev aynalar yardımıyla güneş ışınlarını Roma gemilerinin yelkenlerine odaklayarak onları yakmıştır Düşmana çok iri taşlar fırlatabilen büyük bir mancınık yaptığı da söylenir Sonunda İÖ 212'de Marcellus Siracusa'yı ele geçirdi; Arşimet ise Romalı bir asker tarafından öldürüldü

Bir küre ile bu küreyi çevreleyen silindirin yüzeyleri ve hacimleri arasındaki ilişkiyi ilk kez ortaya koyduğu için, Arşimet'in mezarı silindir içine yerleştirilmiş bir küreyle işaretlenmiştir En büyük yapıtını geometri alanında veren Arşimet, büyük bir zekâ ürünü olan mekanik buluşlarını önemsememiştir