Önromantizm-Öncüleri Arasında Pamela Adlı Yapıtıyla Richardson

• Önromantizm

Bu yeni duyarlılık XVIII yy'ın ortalarına doğru tam anlamıyla ortaya çıktı ve durumların farklılığına rağmen tüm Avrupa'ya yayıldı Öncüler arasında, Pamela adlı yapıtıyla kamuoyunu ve eleştirmenleri ikiye bölen Richardson'ı anmak gerekir Bu yapıtın yanı sıra Clarisse Harlowe'u da fransızcaya çevirmiş olan abbe Prevost, Manon Lescaut tipiyle, Richardson'ın romanlarındaki kadın kahramanların Fransa'daki örneğini verir Aynı biçimde Goethe de, Shakespeare'e olduğu kadar, Sterne ve Goldsmith'e de çok şey borçlu olduğunu kabul etmiştir Bu arada Fielding'i ve Tom Jones adlı yapıtını anmalıyız Abbe Prevost, Marivaux ve belki de Diderot ile birlikte, Yeni Heloîse'de (la Nouvelle Heloîse) haber verilen bu edebi yenilenmeyi en iyi yansıtan Rousseau'dur: duygu ve iffet, doğaya ve kır yaşamının sadeliğine duyulan sevgi gibi, daha sonra romantiklerin



benimseyeceği en önemli temalardan bazılarını bu yapıtta bulmak mümkündür Gene Rousseau' nun itiraflar'ı (les Confessions), içebakış ile şiiri kaynaştıran yepyeni bir türün habercisidir Yalnız gezerin hayalleri (Reveries du promeneur solitaire) ile birlikte, tüm bu yapıtlar dünyayı düşünme, görme ve hissetmenin yeni bir tarzını başlatırlar Kimi devrimcilere yol gösteren "rousseauculuk"un yanı sıra, Yeni Heloîse'in yazarı, geleceğin pek çok edebiyatçısına esin kaynağı oldu Sözgelimi Bernardin de Saint-Pierre duygusallık ile egzotizmi bağdaştırmayı bilmiştir Goethe'nin Werther'i de birçok bakımdan Yeni Heloîse'i anımsatır Bunların dışında Senancour'u ve Chateaubriand'ı düşünebiliriz



Romantik hareket şiiri de ihmal etmedi; ingilizler bu alanda da öncü oldular: yarattığı kahramanla Vigny'ye esin veren Chatterton'u, ayrıca Gray ve Young'ı (Geceler) saymalıyız Foscolo'nun DeiSepo-leri'si de aynı çizgidedir Bunlara koşut olarak, eski çağların unutulmuş şairlerine dönüldü Özellikle Ossian'dan, James Macpherson'ın, çevirmeni olduğunu ileri sürdüğü bu kelt şairinden (bard) söz etmek gerekir Aslında burada, bazı otantik folklor unsurlarına dayandırılmış bir edebi yutturmaca sözkonusudur Ama bu şiirlerin atmosferi kamuoyunun beklentilerine çok uygun düşmüş, böylece yeni çeviriler ve Ossian tarzında tablo ve gravürler çoğalmıştır

Aslında çok hızlı olan bu gelişmeleri açıklamak için, estetik değişimler ile siyasal değişimler, özellikle de Fransız devrimi arasında paralellik kuruldu: genellikle romantizme düşman pek çok yazar, eski düzen karşısında aynı nefreti paylaşıyordu Gerçekten, her iki olguda da iktisadi ve toplumsal dönüşümlerin etkisi (yeni sanayiler, yeni üretim tarzları, yeni sınıflar) gözlemlenebilir


>