Adlar Ve Soyadları

■ Herkesin bir aile adı (yani soyadı), bir de doğduğu zaman ana-baba-nın verdiği bir veya birkaç özadı vardır

Eskiden, tarihte ad bırakmış ve toplumları etkilemiş önemli kişilerin çoğunun tek adı vardı: İbrahim (peygamber); Eflatun (filozof); Attilâ (hükümdar); Nedim (şair) gibi Roma'-da her yurttaşın üç adı vardı: biri özadı, öbürü soyadı, üçüncüsü de lakabı; en çok bu lakap kullanılırdı Sözgelimi ünlü *Cicero'nun adı Mar-cus Tullius'du ve lakabı olan Cicero «nohut» demekti Bizde, lakaplar eskiden genellikle kişilerin doğum yerine göre söylenirdi (Karahisarî: Ka-rahisar'da doğmuş gibi)

Kuşaktan kuşağa geçen soyadı babadan oğula kalır Kız çocuklar ancak evleninceye kadar baba soyadını kullanır, evlenince kocalarının soyadını alır Eskiden, soyadı kullanmak zorunluğu yoktu Aile adı, oğul anlamına gelen «zade» sözcüğüyle birlikte söylenirdi: Karaosmanzade Yakup Kadri gibi 1935'te Soyadı Kanunu çıktı, bu kanunla «zadelik» kaldırıldı

Soyadı ve özaddan başka, bizde bir de göbek adı vardır Genellikle bebek doğunca, göbeğini kesen ebe tarafından konulan bu ad ilk İslâm büyüklerinden alınır: Osman, Hasan, Ayşe, Fatma, Havva vb

Her ülkede, ad vermeyle ilgili bazı halk töreleri vardır Eski Türkler bebeğe önce geçici bir ad korlardı ve asıl adını, büyüyüp bir yiğitlik yaptığı gün kararlaştırırlardı Anadolu'da, üst üste kız doğuran bir kadın, hamileyken karnındaki çocuğa Yeter, Döndü, Döne gibi adlar koyunca çocuğun erkeğe döneceğine inanırdı Durdu, Dursun, Dural, Yaşar, Ölmez-bey gibi adlar kendinden evvelki kardeşleri ölen çocuklara konurdu Sarı gibi kız, Satılmış gibi erkek adları ise çocuğu olmayan ailelerin doğmadan, bir evliyaya adadıkları veya sattıkları çocukların adıydı

Ad koyma konusunda bütün ülkelerde töre aynı değildir Rusya'da özadı baba adı izler ve bu da erkeklerde -viç ile, kadınlarda -vna ile tamamlanır: böylece, Lev Nikolayeviç Tolstoy, Nikola Tolstoy'un oğlu Lev anlamına gelir, ispanyollar ise çoğunlukla, ana adını da baba adına eklerler: yazar Jose Ortega y Gasset (baba Ortega, ana Gasset) gibi Pek çok İrlanda adı, Mac (oğlu) veya O' (torunu) ile başlar Araplar ise, adlarına, baba veya oğullarının adını eklerler: Muhammet bin Abdullah (Abdullah'ın oğlu), Ebu Talib (Talib'in babası) gibi


Kaynak: BilgeNesilcom | Meydan Larouse Gençlik Ansiklopedisi s20