Büyük Taarruz,Başkomutan Meydan MUharebesi

SAVAŞLAR ve ZAFERLER
BÜYÜK TAARRUZ, BAŞKOMUTAN MEYDAN MUHAREBESİ





Sakarya Savaşı'ndan sonra, kamuoyunda ve TBMM'nde taarruz için sabırsızlık baş göstermişti Gazi Mustafa Kemal Paşa, 4 Mart 1922'de Büyük Millet Meclisi'nin gizli bir toplantısında endişe ve huzursuzluk duyanlara açıklamalar yapmıştı


"Ordumuzun kararı, taarruzdur Fakat bu taarruzu tehir ediyoruz Sebebi, hazırlığımızı tamamen bitirmeye biraz daha zaman lazımdır Yarım hazırlıkla, yarım tedbirlerle yapılacak taarruz, hiç taarruz etmemekten çok daha kötüdür" diyerek bir taraftan zihinlerdeki şüpheyi bertaraf etmeye çalışırken, diğer taraftan da orduyu son zaferi sağlayacak bir taarruz için hazırlıyordu Haziran 1922 ortalarında, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa, taarruza geçmek kararını almıştı Asıl amaç, yok edici bir meydan savaşı yapmak, düşmanı çabuk ve kesin bir sonuç alacak şekilde vurmaktı Mustafa Kemal Paşa, ordu birlikleri arasında bir futbol maçı organize edilmesi bahanesiyle ordu komutanlarını Akşehir'e davet etti Böylece Yunanlıların ve İşgal Devletlerinin dikkatleri çekilmeyecekti 28 Temmuz gecesini, komutanlarla genel taarruz hakkında konuşarak geçirdi ve gereken direktifleri verdi Mustafa Kemal Paşa, daha sonra 20 Ağustos 1922'de Ankara'dan Akşehir'e giderek, 26 Ağustos 1922 Cumartesi sabahı düşmana taarruz emrini verdi Çok gizli bir şekilde yürütülen bu olayları kamuoyundan saklamak maksadıyla, 21 Ağustos'da Çankaya köşkünde bir çay daveti verileceği gazete ve ajanslara bildirilmişti




26 Ağustos sabahı Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, yanında Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa(Çakmak), Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa (İnönü) ile birlikte muharebeyi idare etmek üzere Kocatepe'deki yerini aldı Büyük taarruz burada başladı Topçuların sabah saat 4:30'da taciz ateşi ile başlayan harekat, saat 5:00'de önemli noktalara yoğun topçu ateşi ile devam etti Piyadelerimiz, Sabah 6:00'da Tınaztepe'ye hücum mesafesine yaklaşarak, tel örgüleri aşıp, Yunan askerini süngü hücumu ile temizledikten sonra, Tınaztepe'yi ele geçirdiler Bundan sonra, saat 9:00'da Belentepe, daha sonra Kalecik-Sivrisi düşmandan temizlendi Taarruzun birinci günü, sıklet merkezindeki 1 Ordu Birlikleri, Büyük Kaleciktepe'den Çiğiltepe'ye kadar onbeş kilometrelik bir bölgede düşmanın birinci hat mevzilerini ele geçird 5 Süvari Kolordusu düşman gerilerindeki ulaştırma kollarına başarılı taarruzlarda bulundu 2 Ordu da cephede tespit görevini aksatmadan sürdürdü




26 Ağustos günü Türk Ordusunun Büyük Taarruz'u, Genelkurmay Başkanlığı'nca TBMM'ne bildirildi Bu haber Meclis'i coşturdu ve heyecanlı gösterilere vesile oldu
27 Ağustos Pazar sabahı gün ağarırken, Türk Ordusu bütün cephelerde yeniden taarruza geçti Bu taarruzlar çoğunlukla süngü hücumlarıyla ve insan üstü çabalarla gerçekleştirildi 27 Ağustos saat 18:00'de, Afyon 8 Tümen tarafından kurtarıldı Afyon kurtuluşun şanlı ve şerefli müjdesi olmuştu Başkomutanlık karargahı ile Batı Cephesi Komutanlığı karargahı Afyon'a taşındı




28 Ağustos Pazartesi ve 29 Ağustos Salı günleri, başarılı geçen taarruz harekatı ile düşmanın 5 Tümeninin çevrilmesi ile sonuçlandı 29 Ağustos gecesi durum değerlendirmesi yapan komutanlar, hemen harekete geçerek muharebenin süratle sonuçlandırılmasını gerekli buldular Düşmanın çekilme yollarının kesilmesi ve düşmanı çarpışmaya zorlayarak, tamamen teslim olmalarını sağlama yolunda karar aldılar Karar süratli ve düzenli bir şekilde gerçekleştirildi 30 Ağustos 1922 Çarşamba günü taarruz harekatı Türk Ordusunun kesin zaferi ile sonuçlandı Büyük Taarruz'un son safhası askeri tarihimize Başkomutan Meydan Muharebesi olarak geçmiştir





30 Ağustos 1922 Başkomutan Meydan Muharebesi sonunda, düşman ordusunun büyük kısmı dört taraftan sarılarak, Dumlupınar'da Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın ateş hatları arasında bizzat idare ettiği savaşta tamamen yok edilmiş veya esir edilmişti Böylece tasarlanan kesin sonuç beş gün içinde elde edilmiş ve hazırlanan plan tam başarı ile uygulanmıştı 30 Ağustos 1922'nin gurur verici zaferi ile Mustafa Kemal, kaçabilen düşmanın takip edilmesini ve üç koldan Ege'ye doğru ilerlemesini uygun buldu "Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir İleri" diyerek, tarihi emrini 1 Eylül 1922'de verdi Yunanlılar, İzmir'e doğru kaçmaktaydı Başta Yunan Ordusu Başkomutanı Trikopis olmak üzere çok sayıda esir ele geçirilmişti

Büyük Taarruz için Ankara'da kadınlar mermi yapıyor (1922)



Ordumuz bu muharebede, on beş günde 400 kilometre katederek, 9 Eylül 1922 sabahı İzmir'e girdi Sabuncu Bel'den geçen 2 Süvari Tümeni, Mersinli yolu ile İzmir'e doğru akarken, bunun solunda 1 Tümen de Kadife Kale'ye doğru yürüyordu Bu Tümenin 2 Alayı Tuzluoğlu Fabrikası'ndan geçerek Kordonboyu'na ulaştı Yüzbaşı Şeref Bey Hükümet Konağına, 5 Süvari Tümenimizin öncüsü Yüzbaşı Zeki Bey Kumandanlık dairesine, 4 Alay Komutanı Reşat Bey de Kadife Kale'ye bayrağımızı çektiler
İzmir'de askerlerimiz coşku içinde karşılandılar ve çiçek yağmuruna tutuldular Süvarilerimizin Kordon boyundan geçişi çok görkemli idi Kurtuluş zaferinin Başkomutanı Gazi Mustafa Kemal Paşa, İzmir'in kurtuluşunu Belkahve'den seyretti Türk Ordusunun, 400 kilometrelik bir mesafeyi savaşarak katedip İzmir'e ulaşması içerde ve dışarda hayret ve takdir uyandırdı






Büyük Türk zaferi karşısında endişeye düşen ve o anda da İstanbul ve Çanakkale Boğazlarını işgal altında bulunduran İtilaf Devletleri, savaşı durdurmayı ve Türklerin haklı isteklerini yerine getirmeyi kendi çıkarlarına uygun buldular Lord Kinross'a göre,"İngiltere, ciddi bir krizle karşı karşıya bulunduğunu anlamaya başlıyor Halk, Türklerle yeni bir savaştan korkuyordu" 11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması'yla, silahlı çatışma durdurulduğu gibi, Edirne dahil Trakya'nın da Türkiye'ye bırakılacağı ve bir ay içerisinde Yunanlılar tarafından boşaltılacağı kabul edildi Anadolu'da Yunan politikasını yürüten İngiltere Başbakanı Lloyd George, bu gelişmeler üzerine istifa etti

KURTULUŞ SAVAŞIMIZIN SON MUHAREBESİ




'




Başkomutanlık Meydan Muharebesi, Kütahya'ya bağlı Dumlupınar Köyü (şimdi ilçe) yakınında 30 Ağustos 1922'de Türk ile Yunan orduları arasında meydana gelen çatışmadır Öteki adı Dumlupınar Meydan Muharebesi'dir Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ nın kendisi yönettiği için Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak da anılır

Kurtuluş Savaşı'nın son evresi, 26 Ağustos 1922'de Afyonkarahisar Kocatepe'de başlayan Büyük Taarruz ile açılmış, 9 Eylül 1922'de İzmir'in Yunan işgalinden kurtarılmasıyla sonuçlanmıştır
1922 Yazında Durum


Sakarya Meydan Muharebesi sonucunda, Sevr Antlaşması'nı Türk tarafına askeri güçle kabul ettirme girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştı Sakarya'da kazanılan savaşın en önemli sonucu 20 Ekim 1921'de Ankara Hükümeti ile Fransa arasında imzalanan anlaşma oldu Bu anlaşma ile Fransa Türkiye'ye karşı katı bir politika izleyen İngiltere'den yolunu ayırarak Türkiye ile işbirliği yoluna girmişti Bu arada İtalyanların da Temmuz 1921'de Antalya bölgesinden çekilerek Yunanistan'a karşı Türk tarafını destekleyen bir tavır almasıyla müttefikler arasındaki anlaşmazlıklar iyice su yüzüne çıkmış oldu


TBMM Hükümeti Dişişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey'in (Tengirşenk) Şubat 1922'deki Londra ile Paris ziyaretlerinden sonra, İngiltere, Fransa ile İtalya temsilcileri Mart 1922'de Paris'te toplanarak ateşkes de içinde olmak üzere Sevr Antlaşması'nda bazı değişiklikler yapmayı öngören önerilerde bulundular Fakat Ankara Hükümeti öncelikle Yunan ordusunun Anadolu'dan çekilmesinde ayak direyince anlaşma sağlanamadı



Anadolu'daki Yunan askeri varlığının savunulamaz olduğunun bilincinde olan Yunan başbakanı Dimitros Gounaris, Şubat ile Mart 1922'de Londra'ya uzun bir ziyarette bulunarak ülkesine yapılan askeri yardımın artırılmasını istedi Ancak bu istek Lloyd George hükümetince reddedildi Gounaris bunun üzerine Yunan ordusunu Anadolu'dan çekme tehdidinde bulundu ise de bunu kendi hükümetine de kabul ettiremeyerek istifaya zorlandı

Türk Hazırlıkları


15 Eylül 1921 tarihinden geçerli olarak seferberlik ilan edilmiş, 1899, 1900, 1901 doğumlular silah altına alınmış, ordunun asker eksiği tamamlanmıştı Türk kuvvetlerinin eksikleri de çeşitli (siviller dahil) kaynaklardan tamamlanmaya çalışıldı Bu arada cephe gerisinde ordunun ilaç, malzeme, yiyecek, cephane gereksimini sağlayacak bir ikmal yedek gücü oluşturuldu Bunlar yaklaşık yüz bin kişi olup, yüzde 75 ini kadınlar oluşturuyordu 20 Ekim 1921'de imzalanan anlaşmayla Çukurova'daki işgalini sonlandıran Fransa'dan önemli miktarda silah ile mühimmat desteği alındı Sovyetler Birliği'nden sağlanan mali yardım da orduyu geliştirmekte kullanıldı Kara Kuvvetleri varlığı 200000'e ulaştı Yiyecek, giyecek ile cephane yeterli düzeye getirildi



Genel taarruz hazırlıkları Haziran 1922'de başlatıldı 6 Ağustos 1922'de orduya gizlice taarruz için hazırlanması emri verildi Mustafa Kemal Akşehir'e gelerek komutanlarla toplantı yaptı Toplantıda 26 Ağustos taarruz günü olarak belirlendi Taarruz Afyon'un güneyinden Dumlupınar yönüne doğru baskın şeklinde başlayacak, sonra da meydan savaşına dönüştürülerek düşman kuvvetleri tümüyle yok edilecekti Türk ordusu Yunan cephesinin en güçlü direnç merkezinden saldıracaktı

Yunan Hazırlıkları

Yunanlılar bir Türk taarruz'una karşı hazırlıksız değildi Öncelikle Afyon bölgesi tümüyle müstahkem hale getirilmiş, sıra sıra tel örgüler, makineli tüfek yuvaları, topçu mevzileri ile güçlendirilmişti Ayrıca, bir geri çekilme gerektiğinde Afyon kuzeyinde İlbulak dağı merkez olmak üzere ikinci bir mevzi, daha da geride Dumlupınar-Toklusivrisi hattında da 3 bir mevzi hazırlanmıştı
Bunun yanında [İzmir-Afyon-Eskişehir] demiryolu, Mudanya iskelesinin Yunanlıların elinde olması, keşif uçakları, 4000 den fazla kamyon ile otomobil Türk ordusuna oranla büyük bir lojistik ile keşif üstünlüğü sağlıyordu
Bunlara dayanarak, Yunanlılar açık araziden gelecek bir tehdide karşı hem sayı üstünlüklerini koruyarak taarruzu defedebileceklerini, hem de keşif kabiliyetleri, İngiliz casusluk ağı ile bu taarruz için yapılması gereken bir yığınağı önceden saptayabileceklerini düşünüyorlardı

Ayrıca, güneyden gelebilecek bir tehdit karşısında ise Afyon-Çay doğrultusunda bir karşı taaruz ile Türk ordusunu ikmal üslerinden ayırıp imha etmeyi planlamaktaydılar
Büyük Taarruz

Mustafa Kemal Paşa, ordunun taarruz hazırlıklarını büyük bir gizlilik içinde sürdürmüştür Taarruzu gizlemek için Temmuz ayı sonunda ordu birlikleri arasında bir futbol turnuvası düzenleyerek komutanlarla topluca görüşme olanağı sağlamıştır

Büyük taaruz öncesinde Yunan Cephe Ordusu 3 Kolordu düzeninde Eskişehir Kuzeyinden Afyon güneyine kadar yayılmış, en kuzeyde İnegöl'de 11 Piyade Tümeni Uşak'ta ise 2 Piyade Tümeni ile bazı bağımsız alaylarla yanlarını kapatmaktaydı Yunan ordusunun toplam mevcudu 200000 kadar olup, bunun 150000'i Anadolu'da bulunmaktaydı

Yunan Kolordusu (General Sumilas) Eskişehir önlerinde 3, 10 ve 15Piyade Tümenleri ile Bursa istikametini kapatırken aynı zamanda Kütahya önlerinde mevzilenmiş 2Yunan Kolordusu (General Digenis) 7, 9 ile 13Piyade Tümenleriyle hem cephenin orta bölümünü kapatmakta hem de Eskişehir ya da Afyon'a yönelebilecek bir Türk saldırısına karşı 3 ya da 1 Kolorduya yedek görevi yapmaktaydı 1Yunan Kolordusu (General Trikupis) ise karargahı Afyon'da olmak üzere Cephenin güneyini savunmaktaydı 1Kolordu tümü cephe hattında olmak üzere 1, 4, 5 ile 12Piyade tümenlerine komuta etmekteydi
Büyük Taarruzun Hedefi

Büyük Taarruz'un hedefi Afyon güneyinde mevzilenmiş 1Yunan Tümeni (General Frangos) ile 4Yunan Tümeni (Albay Dimaras) tarafından savunulan mevzileri yarma harekatı ile geçerek Yunan Cephe Ordusunu (1,2, 3Kolordular) geride bir hatta çekilmeden bir meydan savaşı ile imha etmekti Türk lojistik yeteneği orduyu ancak 60 km içerisinde destekleyebileceğinden harekatın esasının taaruz hattından itibaren bu mesafe içinde gerçekleşmesi başkoşuldu
Afyon güneyindeki Yunan mevzileri en batıdaki Toklu sivrisinden Afyon güneyindeki B Kalecik köyü doğusuna kadar 40 km kadar uzanıyordu Taaruzun ağırlık merkezi Tınaztepe ile Kalecik sivrisi arasındaki 15 km'lik bir alandı

1Ordu (Sakallı Nurettin Paşa, Kurmay Başkanı:Mehmet Emin Koral) bu ordu komutasında yer alan 4Kolordu (1,2 ile 4Kolordular + 5Süvari Kolordu) yarma harekatını yapacak birlikleri oluşturuyordu ki toplamda 11 Piyade, 3 Süvari Tümeninden kuruluydu Toplam muharip varlığı 88000 piyade, 12000 süvari ile 137 Top idi 1Ordu emrinde 3Süvari Fırkası (İbrahim Çolak), 6Fırka (Nazmi Solok)

Yarma bölgesinde Türk kuvvetlerinin toplam 100000 askerine (8 Piyade ve 3 Süvari Tümeni) karşılık Yunan kuvvetleri takviyeli 2 Tümen (30000 kişi) gücündeydi Bu ise askerliğin en eski ilkesi olan sonuç yerinde düşmana sayıca 1'e 3 üstün olma kuralını yansıtıyordu Bunun üzerine taarruz önceliğinin Türk tarafında olması, çok üstün bir topçu desteği (137 ağır ile orta top), üstün süvari gücünün varlığı, ayrıca, üstün komuta heyeti eklenince Yunanlıların bu taaruz karşısında fazla bir varlık göstermeleri mucize olacaktı

Taarruzun Başlaması


26 Ağustos gecesi, 5 Süvari Kolordusu Ahır Dağları üzerindeki Yunanlıların gece savunmadığı Ballıkaya mevkiinden sızma yaparak Yunan hatlarının gerisine geçişe başlamıştır Geçiş bütün gece sabaha kadar sürmüştür

26 Ağustos sabaha karşı 4:30 da başlaması planlanan taarruz sis sebebiyle ancak 5:30 da başlayabilmiş, yarım saat süren çok yoğun bir bombardıman ile yunan ön hat mevzileri büyük yıkıma uğratılmış, topcu gözetlemesi ile makineli tüfek mevzileri iş göremez hale getirilmiştir 6:00 da başlayan piyade taarruzu, kısa sürede gelişmiş, Tınaztepe, Belentepe, Kalecik sivrisinin ele geçirilmesi ile sonuçlanmıştır Ancak, gerek geriden gelen Yunan takviyelerinin direnmesi, gerek Sincanlı Ovası'nda mevzilenmiş Yunan topçularının şiddetli ateşi gerekse de taarruz hızının kaybedilmesi ile taarruz öğlene doğru yavaşlayıp durmuştur Tınaztepe'deki kuvvetli Yunan karşı taarruzu, Kurtkaya mevzisinin direnişi ile Türk kuvvetlerinin bir bölümünün geri çekilmelerle akşam saatlerinde bir denge oluşmuştur Bu sırada Türk 2 Ordusu'nun özellikle 2 Yunan Kolordusu'na şiddetli taarruzları bu kolordu kuvvetlerinin 1 Kolordu'yu daha fazla takviye edememesine yolaçmış, Hatzanesti'nin sarsılan güney cephesini güçlendirmek yerine, 2 Kolordu'nun asıl plandaki gibi Çay istikametine taarruz etmesi emri işleri daha da karıştırmış, Yunanlıları stratejik bir sıkıntıya sokmuştur Öte yandan yarma bölgesinin batısında Türk kolordusu , izmir-uşak bağlantısını kesmiş, cephe gerisinde büyük kargaşaya yolaçmıştır

Trikupis, bu durumda tek şansın eldeki bütün yedekleri ile Kalecik sivrisi (belen tepesi) doğrultusunda bir gece taarruzu yapmak olduğunu düşünmüştür Ancak, Türk devam taarruzunun (topların ileri alınmasının desteği ile) 27 Ağustos sabaha karşı Tınaztepe, Erkmentepe ile Kurtkaya tepesinin düşürmesi sonucunda 4 Piyade Tümeni'nin dağılması, 1 Piyade Tümeni'nin ağır kayıplarla geri çekilmesi, Yunan cephesinin 27 Ağustos öğlen saatlerinde tümüyle çökmesine yolaçmıştır Cephenin hiç beklenmedik bir biçimde çökmesi, Yunan 1 Kolordusunu ikiye bölmüş, kuşatılmamak için, İzmir yönünde bir geri çekilme yerine ulaşım altyapısı yetersiz Kuzeybatı yönünde çekilmekten başka olanak


kalmamış, Yunan 1 Kolordu karargahı, 4 Tümenin kalıntıları, 5 ile 12 Tümenler, 2 Kolordu birlikleri Afyon-Döğer hattını bırakarak İlbulak Dağı civarına çekilmiştir Öteki tarafta kalan General Frangu komutasındaki 1 Tümen ile takviye birlikleri İlbulak hattında da duramayarak, Dumlupınara çekilmeyi sürdürmüş, böylece Yunan ordusu içindeki sevk ile idare bütünlüğü bozulmuştur

28 Ağustos-30 Ağustos sabahı arasında Türk birlikleri ile çekilen Yunan birlikleri arasında yer yer şiddetli çatışmalar çıkmış, Yunan birliklerinin Türk kuvvetlerinin izlemesinden kurtulamaması, mevzi almalarına engel olmuştur Ayrıca, 3 Kolordu ile geri çekilen Yunan birliklerinin arasında açılan boşluktan içeri dalan 2 Türk Ordusu birliklerinin Kuzeyden çevirme yapması Yunan ordusunun ana parçası olan 1 ile 2 Kolordu birliklerinin Murat Dağı eteklerinde bir kıskaca girmesine yol açmıştır 30 Ağustos günü akşam saat 19:30'a kadar süren bugün Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak bilinen büyük çarpışmalarda Yunan birlikleri yok edilip dağıtılmıştır Bu muharebede Yunan 4 ile 12 Tümenleri tümüyle, 5 ile 9 Tümenleri bir bölümleriyle yok edilmiştir


Bu son muharebe ile birlikte bir zamanlar Yunan Ordusunun bel kemiğini yapan 6 Piyade Tümeni (85000 asker) dağıtılmıştır Türk kuvvetlerinin önünde İzmir yönünde hırpalanmış 2 Tümen ile bazı bağımsız alaylar, Bursa istikametinde ise sağ kanatları tümüyle açıkta kalmış, önlerinde çıkarımsayamadıkları düşman kuvvetlerinin hedefi haline gelmiş 3 Kolordu kalmıştır Bundan sonrasında savaş tümüyle bir kaçma kovalamaya dönmüş, 9 Eylülde İzmir, 17 Eylülde Bandırma'dan kalan Yunan birliklerinin boşaltılması ile son bulmuştur

Böylece işi bilenlerin altı ayda bile geçilemez denilen Yunan mustahkem hattı, dört gün içinde paramparça edilerek geçilmiş oldu Başkomutanlık meydan muharebesinin en önemli yanı planlanması ile uygulamasındaki şaşırtıcı kusursuzluktur

Bu savaşta Yunan Ordusu 130000 den fazla askerini kaybetmiştir Buna karşılık Türk askeri kayıpları 12500 dolayında olarak saptanmıştır Her iki tarafın sivil kayıpları üzerinde herhangi bir istatistik bilgi bulunmamakla birlikte Batı Anadolu'nun büyük ölçüde harap olması maddi kayıplar hakkında bir fikir verebilir

Meydan savaşından sonra, çevreyi gezen Mustafa Kemal Paşa, düşmanın ağır yenilgisini, savaş alanında bıraktığı silah, cephane ile savaş malzemesini, ölülerini, sürü sürü esirin kafilelerle geriye götürülmesini gördükten sonra çok duygulanmış, yanındakilere :

“Bu manzara insanlık için utanç vericidir Ama biz burada vatanımızı savunuyoruz Sorumluluk bize ait değildir”

Demiştir










Sonuçları


● Zafer, Yunan işgaline son vererek Kurtuluş Savaşının kesin bir askeri sonuca ulaşmasını sağlamıştır Böylece Türk tarafı Lozan'da toplanan barış konferansına önemli bir diplomatik üstünlükle katılmış, askeri durumun barış görüşmelerinde aleyhte pazarlık kozu olarak kullanılmasını önlemiştir (Taarruz olmasaydı Yunan ordusu belki İzmir'e çekilecek, barış konferansında Yunanlıların İzmir ile Ayvalık'taki durumu pazarlık konusu olacak, bu yerler sonuçta bir olasılıkla kurtarılsa bile karşılığında birçok ödün verilecekti)

● Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu hareketi üzerindeki önderliği bu zaferle pekişmiş, böylece zaferden sonra kurulacak olan siyasi düzenin temelleri atılmıştır (1922 yaz aylarında Büyük Millet Meclisi'nde Mustafa Kemal aleyhine başlatılan muhalefet hareketi zaferden sonra aykırılaşmış, Mustafa Kemal Paşa tüm ülkede "kurtarıcı" olarak benimsenmiştir)