Konaklama İşletmelerinde Maliyet Analizleri Ve Fiyatlama Kararları

ÖZET

Konaklama işletmeleri bünyesinde bulunan bölümler genel olarak mal ve/veya hizmet karmasını bir bütün olarak sunmaktadır Farklı yapılar gösteren birimlerde oluşan bu maliyetler, ayrı ayrı hesaplandıktan sonra en uygun yöntem ile fiyatlandırılmalıdırlar Fiyatlandırmaya üretim işletmelerinde olduğu gibi talep, rakiplerin durumu, maliyetler, politik, yasal ve diğer doğrudan etki etmektedir Ancak konaklama işletmelerinin hizmetler sektöründe yer alması ve buna bağlı olarak hizmetler sektörünün kendine has koşulları, fiyatlama kararlarının alınmasında üretim işletmelerinde farklı yöntemlerin geliştirilmesini beraberinde getirmektedir Konaklama işletmeleri de fiyatlandırma kararlarını alır iken, maliyetlerini analiz etmek durumundadır Bu çalışmada maliyet analizleri fiyatlandırma kararları içerisinde ele alınmaktadır Buna bağlı olarak çalışmada maliyet artı temeline göre fiyatlama, hubbart formülüne göre fiyatlama ve stratejik fiyatlama yöntemleri ele alınmıştır Bu yöntemler konaklama işletmelerinin kendine has özellikleri içersinde değerlendirilmiş ve örnekler ile uygulamalı olarak incelenmiştir



Girit

Günümüzde konaklama işletmelerinde, maliyet analizlerine dayanan fiyatlama yöntemlerinin kullanılmadığı görülmektedir Oysa bu yöntemlerin uygulanması o kadar zor değildir Bununla birlikte profesyonel işletmeci mantığına sahip yöneticilerin henüz sektörde fazla yer almaması, bu yöntemlerin tam anlamıyla uygulanmasına engel olmaktadır

Çağımızda hızla ilerleyen teknolojik gelişmeler, yönetim tekniklerinin de uygulanmasını kolaylaştırmaktadır Bilgisayarlar ile maliyet analizleri zaman ve para kaybına uğramaksızın kolaylıkla yapılabilmektedir

Çalışmanın ilk bölümünde fiyatlama kararlarını etkileyen temel faktörler ele alınmaktadır Daha sonra, hizmet ve ürün maliyetleri açısından fiyatlamanın nasıl yapılabileceği ele alınmıştır Tüm bu verilerden hareketle, özel koşullarda fiyatlamanın nasıl yapılabileceği ele alınıp, son bölümde değerlendirilmiştir

ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ VE AMACI

Araştırma maliyet sistemlerinin kullanılmasına yardımcı olabilecek bir zeminin yaratılmasına olanak sağlayabilmesi açısından önemlidir Sunulan teorik çerçeve, maliyet analizleri ile ilgili yaşanan sorunların giderilmesine ve eksikliklerin kaldırılmasına dayanak olması, dolayısıyla pratik uygulamalara kaynaklık edebilmesi açısından önem taşımaktadır Bu amaçla gerçekleştirilmiş olan diğer çalışmalar ve sonuçları daha verimli sistemlerin geliştirilmesine olanak tanıyabilecektir

Bu çalışmada öncelikle fiyatlama kararlarının oluşturulmasında ele alınması gereken konular irdelenmektedir Daha sonra buradan hareketle fiyatlama sistemleri ve maliyet analizleri alanında ortaya çıkan sorunlara yanıtlar aranmaya çalışılmaktadır

ARAŞTIRMA YÖNTEMİ

Çalışma iki aşama üzerine kurulmuştur Birinci aşamada fiyatlama kararlarının alınmasına yönelik maliyet analizleri üzerine teorik bir çerçeve çizilmesi planlanmıştır İkinci aşamada ise, çizilen bu teorik çerçevenin uygulanabilirliği alan araştırması ile sınanabilecektir Bu çalışmada araştırmanın ilk bölümü ele alınmaktadır Buna bağlı olarak, çalışma ikincil verilerin analizine dayanmaktadır Bu amaçla öncelikle literatür araştırması yapılmıştır Elde edilen bu bilgiler, konaklama işletmelerine uyarlanmıştır Bu bilgilerin kullanılabilirliği ise önceden yapılan ön araştırma ile test edilmiştir Bu amaçla İzmir ilinde yer alan büyük ölçekli otel işletmelerinin, ilgili bölüm müdürleri ile yapılandırılmamış görüşme tekniği kullanılarak veriler analiz edilmiştir Yapılandırılmamış görüşme tekniğinde belirli sınırlamalardan ötürü, alan ve kota örnekleme yöntemleri kullanılmıştır

Çalışmada maliyet analizleri sadece fiyatlama kararları çerçevesinde ele alınmaktadır Daha kapsamlı maliyet analizleri diğer maliyet sistemlerinin ele alınması ile yapılabilecektir Bununla birlikte çalışmanın sınırları fiyatlama kararları ile çizilmiştir

Fiyatlandırma Kararlarını Etkileyen Temel Faktörler

Fiyatlandırma sistemine adım atılırken ilk önce fiyat kavramının ele alınması gerekmektedir Fiyata yönelik birçok yaklaşım yapılabilir Ancak genel kabul görmüş bir kavram olarak fiyat bir değer ifadesi olarak ele alınmaktadır (Zigmund, D’Amico 1994: 484) Fiyatlama tüketicinin satın alma kararında önemli bir role, işletmenin karlılığında ise doğrudan bir etkiye sahiptir (Hawes, D’Amico 1995: 285)

Fiyatlama kararları üst yönetimin üzerinde durması gereken en önemli konulardan biridir (Shim, Siegel 1988: 323) Fiyatlama kararlarını etkileyen temel faktörler dört ana bölümde incelenebilir Bunlar talep, rakipler, maliyetler, politik ve yasal faktörler ile diğer faktörler olarak ele alınmaktadır

Talep

Satılan ürünün niteliğinin ve fiyatının belirlenmesinde en büyük etkeni talep oluşturmaktadır Ürünün niteliğinin belirlenmesinde çok önemli yer tutan talep, fiyatlamaya yardımcı olmaktadır Örneğin kuruluş aşamasında yatırımcılar bir konaklama işletmesinin talep türüne göre, otelin üç yıldızlı veya beş yıldızlı olarak inşa edilmesine karar verebilecektir Üç yıldızlı bir otelin sunacağı ürünün niteliği ile, beş yıldızlı otelin sunacağı ürünün niteliği doğal olarak farklıdır Bu nitelik farklılığından dolayı, ürün maliyetlerini oluşturan girdiler de farklı olacak ve beş yıldızlı otelin sunacağı hizmetin fiyatı da artacaktır Ele alınması gereken bir diğer nokta da pazarlar arasında var olan değişik taleplerdir (Powers 1997: 302) Bu nedenle pazar ve talep araştırmaları, maliyet analizleri ve fiyatlamada ayrı bir öneme sahiptir

Rakiplerin Durumu

İşletmenin, talep analizini gerçekleştirip, fiyatlama yapması tek başına yeterli olmamaktadır Aynı müşteri kitlesine hitap eden yerli ve yabancı rakiplerin varlığı, ele alınması gereken bir diğer faktördür (Fritz 1998:18) Bu nedenle, rakipler yakından ve derinlemesine incelenmelidir Pazarda eğer rakip işletmeler fiyatları düşürürler ise, onları pazar payını kaybetmemek için izlemek gerekecektir Rakiplerin fiyat stratejilerini izlemek zor olmakla beraber, iyi bir yöneticinin üzerinde durması gereken önemli bir unsurdur Rakiplerin ve müşterilerin tepkilerine göre, ürünü oluşturmak gerekmektedir (Kotler ve Diğerleri 1996: 420) Örneğin, oda satış fiyatlarının arttırılmasına rakiplerin ve müşterilerin göstereceği tepkiler ele alınmalıdır Bu durumun tersinin gerçekleşmesi durumunda, rakiplerin ve müşterilerin tepkilerinin ne olacağı saptanmalıdır

Bazı durumlarda, potansiyel alıcılara bir veya birkaç işletme teklif vermek durumunda kalabilir Bu ortamda işletmenin izleyeceği stratejinin ne olacağının belirlenmesi gerekmektedir Turizm sektöründe, birden fazla konaklama işletmesinin bir tur operatörüne sunacağı teklifler bu kapsamda ele alınabilir Konaklama işletmesi, eğer o yörenin en eski ve en saygın işletmesi durumunda ve doluluk oranı diğer işletmelere oranla daha iyi ise, teklif edeceği fiyat diğer işletmelere oranla daha yüksek olabilir Ancak tersi bir durumda, yani piyasaya yeni girmiş ve doluluk oranı düşük bir işletme söz konusu ise, daha düşük bir fiyat politikası ile, o tur operatörünün karşısına çıkmak zorundadır Kendisini sektöre kabul ettirebilmesinin belki de en iyi yolu budur Konaklama işletmelerinin yiyecek ve içek birimleri de bu kapsamda değerlendirilebilir Pazarın yapısı işletmenin lideri izlemesini veya lider olmasını etkileyebilmekte, bunun sonucu olarak fiyatlama kararları da değişkenlik gösterebilmektedir (Pavesic 1988: 15)

Maliyetler

Fiyatlamaya etki eden bir faktör de maliyetlerdir Kar elde etmenin tek yolu, fiyatların maliyetler üzerinden saptanmasıdır Pazar dengesinin ele alınıp, maliyetlere göre bir fiyatlama politikasının izlenmesi gerekmektedir (Brandon, Ortina 1997: 319) Bu nedenle üretim faktörlerinin tek tek ele alınıp, ortaya konması gerekir Burada maliyetlerin sınıflandırılması yapılmalı ve bu sınıflandırmaya göre maliyetler oluşturulmalıdır Maliyet unsurları olan malzeme, işçilik ve genel üretim giderleri belirlenmeli ve daha sonra satış ve yönetim giderleri de saptanarak maliyetler ayrıştırılmalıdır Saptanan bu maliyetlerin değişken ve sabit kısımlarının belirlenmesi ile, daha sonra farklı maliyet yöntemleri uygulanabilir Bu yöntemler de, daha sağlıklı fiyatlama yapılmasına yardımcı olur

Politik, Yasal Ve Diğer Faktörler

Politik bir takım etkenler, fiyatlamanın yapılmasında rol oynayabilmektedir Konunun daha iyi anlaşılması amacıyla bir örnek ele alınabilir Örneğin, ülkemizde hükümetin aldığı bir karar ile katma değer vergisi, turistik işletmelerde %18’den %15’e düşürülmüştür Bu değişiklikle, işletmelerin uyguladıkları fiyatların düşmesi beklenirken, bazı işletmeler fiyatlarını arttırarak eski düzeylerine çekmişler ve kar marjlarını arttırmışlardır Yasal faktörler de, fiyatlama kararlarını etkilemektedir Örneğin ülkemizde Turizm İşletmeleri Yönetmeliği’ne göre tek kişilik oda fiyatları, çift kişilik oda fiyatının %80’nini aşamamaktadır Bu nedenle saptanacak fiyat politikasının bu verilere göre değerlendirilmesi gerekmektedir Buna ek olarak bir ülkede izlenen kur politikaları da, belirleyici bir faktör olabilmektedir

Bunların dışında bazı diğer faktörler de fiyatlamayı etkilemektedir Örneğin, Hilton otelinin uluslararası olma özelliği ve standartların buna göre belirlenmiş olması, bu otele olan talebi diğer bir yerli otel işletmesi olan Efes oteline göre arttırmaktadır Bundan dolayı, Efes otelinin izleyeceği fiyat politikası da, bu veriler ışığında hazırlanmalıdır

Fiyatlamada psikolojik faktörler de ele alınmalıdır Düşük fiyat kalitesizlik anlamına da gelebilmektedir (Witt, Moutinho 1989: 207) Ayrıca piyasaya yeni giren işletme, tur operatörünün gücünü eğer gerçekten çok iyi buluyor ise, o işletme ile çalışmanın kendisine kazandıracağı prestijide düşünmek durumundadır



ÜRÜN VE/VEYA HİZMET MALİYETLERİNE GÖRE FİYATLAMA

Ürünün ve/veya hizmetin maliyeti gözönüne alınarak izlenecek olan fiyatlama kararlarını şekillendirebilecek dört temel yaklaşımdan söz edilebilir Bu yaklaşımlar sırasıyla maliyet artı temeline göre fiyatlama, tam maliyetleme yöntemine göre fiyatlama, değişken maliyetleme yöntemine göre fiyatlama ve fiyatlama yüzdesinin saptanması yöntemlerinden oluşur

Maliyet Artı Temeline Göre Fiyatlama

Maliyet artı yöntemine göre fiyatlamanın bir diğer adı da başabaş noktasına göre fiyatlamadır Bu sistemin amacı satışlara göre, karı maksimize etmektir Maliyet artı yöntemi özellikle hizmetler sektöründe yer alan işletmeler için önemli olmaktadır Pratikte bir hizmet maliyetinin hesaplanması ürün maliyetinin hesaplanmasına göre çok daha zordur Bunun sebeplerinden bir tanesi işletmedeki hizmetlerin çokluğunun ve karmaşıklığının meydana getirdiği maliyet yapısıdır Örneğin denize bakan oda ile dağa bakan odanın üretim maliyetleri aynı olmakla birlikte, satış fiyatı farklı olabilmektedir Burada hizmet sektörünün temel farklılıkları devreye girmektedir Hizmetin soyut özelliği ve bir paket olarak satılması fiyatlama yöntemlerinin farklılıklar göstermesine neden olmaktadır Bir hizmet üretiminde maliyetler, üretim işletmelerinde olduğu gibi sabit ve değişken olarak ikiye ayrılabilirler Değişken maliyetler hizmet üretimi arttıkça değişirken, sabit maliyetler ek hizmet birimleri üretilse de aynı kalır Böylelikle her birim çıktı sabit maliyetlere eklenemez Bu iki uç maliyetler arasındaki yarı-sabit maliyetler belli bir çıktı seviyesine ulaşılana ve ek birim harcamaları için üretim kapasitesine ihtiyaç duyulana kadar sabit kalır

Bu sistem yiyecek içecek itletmeleri tarafından da yiyecek fiyatlarının saptanmasında sıklıkla kullanılmaktadır (Reich 1997: 373) Maliyet artı yöntemi, aşağıdaki formül ile ifade edilebilir:

Fiyat= Maliyet + (Maliyet x Fiyatlama Yüzdesi)

Bu yönteme maliyet artı yöntemi denmesinin sebebi, maliyete maliyetin belirli bir yüzdesinin eklenmesidir (Kotler, Amstrong 1997: 322) Burada önemli olan, maliyet unsurlarının iyi belirlenip, bunların sabit ve değişken kısımlarının ayrılmasıdır Bu yöntem, sabit ve değişken maliyet unsurları ile diğer gider unsurlarının ele alınmasıyla üç değişik alt başlık altında incelenebilir Bu formülün fonksiyonel olarak belirlenmesi alt başlıkların daha iyi anlaşılmasına olanak tanıyabilecektir Buradan hareketle formül şu şekilde geliştirilebilir (Atkinson ve Diğerleri 1995: 288):

F = M + f (M)

Burada:

F = Fiyat,

M = Maliyet,

f = Tekillendirme yüzdesidir

Örneğin bir konaklama işletmesinin oda başı maliyeti 40 Dolar ve şekillendirme yüzdesi 60 olarak belirlenmiş ise, oda fiyatı:

F = 40 + (%60X40)

F = 64 Dolar

Maliyet artı yöntemi üç alt başlık ile ele alınabilir Bu alt başlıklar benzer düşünceler ile geliştirilebilmektedir Burada önemli olan üç ana alt başlık ele alınacaktır Bu başlıklar;

Tam maliyetleme yöntemine göre fiyatlama;
Direk maliyetleme yöntemine göre fiyatlama;
Net kar ve diğer tüm gider ve maliyetlere göre fiyatlama olarak ele alınabilir
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki şekil grubunun değerlendirilmesi gerekmektedir (Harris ve Hazzard 1992: 285)

Birinci yöntemin temelinde, maliyet unsurlarının hepsinin ele alınması yatmaktadır Sabit ve değişken kısımları (üretim faktörleri) ilk önce toplanır Daha sonra bu maliyet, fiyatlama yüzdesi ile çarpılır ve elde edilen rakam tekrar ilk maliyet ile toplanır (Şekil-1) Bunun sonucunda işletmenin uygulayacağı fiyat tam maliyet sistemine göre bulunur Fonksiyonel olarak şu şekilde ele alınabilir:



F = M + f (M)

Burada:

F = Fiyat,

M = Ürün ve/veya hizmetin direk maliyetleri,

f = Net kar tekillendirme yüzdesidir

İkinci yöntemde ise maliyet tabanı olarak sadece direk maliyetler ele alınmaktadır Şekillendirme yüzdesi ise genel üretim giderlerini ve net karı içine alacak şekilde hesaplanmaktadır (Şekil-2) Bunun sonucunda işletmenin uygulayacağı fiyat direk maliyetleme yöntemine göre bulunur Fonksiyonel olarak şu şekilde ele alınabilir:

F = M + f (M)

Burada:

F = Fiyat,

M = Ürün ve/veya hizmetin direk maliyetleri,

f = Net kar ve genel üretim giderlerini kapsayan tekillendirme yüzdesidir

Üçüncü yöntemde ise maliyet tabanı olarak sadece direk hammadde maliyetleri ele alınmaktadır Şekillendirme yüzdesi ise, direk hammadde dışında kalan diğer maliyetler (işçilik gibi) ve giderler (genel üretim giderleri gibi) ile net karı kapsayacak şekilde hesaplanmaktadır (Şekil-3) Bunun sonucunda işletmenin uygulayacağı fiyat, net kar ve diğer tüm gider ve maliyetler yöntemine göre bulunur Fonksiyonel olarak şu şekilde ele alınabilir:

F = M + f (M)

Burada:

F = Fiyat,

M = Ürün ve/veya hizmetin direk maliyetleri,

F = Net kar ve diğer tüm gider ve maliyetleri kapsayan şekillendirme yüzdesidir

Maliyet artı yöntemine göre saptanan bu fiyatlama yöntemleri, turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin endüstri özelliklerine göre tercihlerini belirlemelerine olanak tanımaktadır Net kar ve diğer tüm gider ve maliyetlere göre saptanan şekillendirme yüzdesi ile yapılacak olan maliyet artı fiyatlama sistemi daha ziyade yiyecek içecek işletmeleri için uygun olmaktadır Buradan hareketle bir konaklama işletmesi yiyecek içecek bölümünde uygulayacağı fiyatlama sistemini odalar bölümünde değiştirebilir Bu sektörün durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir

Maliyet artı ve daha sonra ele alınacak olan Hubbart formülünde şekillendirme yüzdesi farklı yapılarda ele alınmaktadır Bununla birlikte temel mantığı aynı kaldığından, aşağıda tek bir örnek ile nasıl oluşturulabileceği ele alınacaktır

Fiyatlama Yüzdesinin Saptanması

Fiyatlama yüzdesinin saptanması hem tam maliyetlere hem de değişken maliyetlere göre yapılabilir Yüzdenin saptanması için yatırımın geri dönüşüne göre fiyatlama sisteminden yararlanılabilir (Hilton 1997: 754) Bunun için, işletme önce yatırımın kaç yılda geri döneceğine karar vermelidir Örneğin, beş yıldızlı bir konaklama işletmesi yatırımın geri dönüş süresini 10 yıl olarak belirlemiş ve ortalama yatırım sermayesi 9610000- dolar olarak saptanmış ise Bu durumda yıllık 961000- Dolar elde etmesi gerekecektir

9610000-/ 10 = 961000– Dolar

Buradan tekillendirme yüzdesi saptanabilir Öncelikle yıllık oda satış miktarının bulunması gerekmektedir Bunun yapılabilmesi için ortalama doluluk oranını hesaplanır Bu oran geçmiş tecrübelerden veya turizm endüstrisinin durumuna ve normlarına bakılarak saptanır Örneğin işletmenin 115 odasının olması durumunda yıllık oda satış kapasitesi 41965- olarak hesaplanır

115X365= 41965- Yıllık Oda Kapasitesi

Sektörün normları gözönüne alındığında %60 doluluk oranı öngörülebilir Buradan hareketle yıllık satılması gereken oda sayısı 25185- olarak saptanabilir Bunların yıllık olarak 185’ inin çeşitli nedenler ile kullanılamayacağı düşünülür ise, yıllık oda satış miktarının 25000- olması gerektiği bulunabilir Bu örnek aşağıda ele alınan Hubbart formülünde de kullanılmaktadır

Yıllık oda satış miktarı üzerinden (doluluk oranı katılmış olarak) bulunan maliyet ile şekillendirme yüzdesi rahatlıkla saptanabilecektir
Hubbart Yöntemine Göre Fiyatlama

Hedef Karlılık fiyatlama yöntemine ilişkin olarak 1940’lı yılların sonunda Amerikan Otel-Motel Birliği Başkanı JRoy Hubbart tarafından bir formül geliştirilmiştir Oda fiyatlarının saptanmasına ilişkin Hubbart formülü, fiyat saptaması gibi karmaşık bir sorunun çözümünde basit bir yaklaşımdır (Poyraz 1997 : 85)

Bu nedenle, yöneticilerin karar vermesini kolaylaştıran standart bir reçete özelliği taşır Hubbart formülünün temel olarak kabul ettiği nokta işletmenin ihtiyaçlarıdır Yöntem işletmenin oda fiyatlarını nasıl ve hangi düzeyde saptayacağı sorusuna cevap arar Bu da işletmenin faaliyetlerini sürdürmesi bakımından son derece önemlidir Bu yöntem tüm finansal girdileri (finansman maliyetleri, departmanlara ilişkin maliyetler , departmanların kar veya zararları vb) dikkate alır ve ortaya koyulan varsayımların doğruluğu oranında beklenen gelirin elde edilmesini sağlar
Stratejik Fiyatlama

Yeni bir ürünün fiyatlaması bu kapsamda incelenebilir Örneğin, beş yıldızlı bir konaklama işletmesinin açacağı squash salonunda uygulanacak fiyatın ne olacağı bu bağlamda ele alınabilir Bunun yapılabilmesi için öncelikle maliyetlerin ne olacağı saptanmalıdır Yapılan fiyatlamadan sonra, bu ürünü satın alan olacak mıdır, yüksek bir talep ile karşılaşılabilinir mi, sorularının yanıtı verilmelidir Böyle durumlarda izlenen bir politika da pazarın kaymağını yemedir Bu yönteme göre, talebin yoğun olacağı, bu nedenle fiyatın yüksek tutulup, karlılığın arttırılması ve yatırımın geri dönüş süresinin kısaltılması savunulmaktadır (Boone, Kurtz 1993: 507) Burada amaç, talebin belirli (düşük) seviyede tutulup, karlılığın arttırılmasıdır Bu durumun söz konusu olabilmesi için, örneğin o yörede tek squash salonunun bu tesiste olması ve bu salona yönelik büyük bir talebin olması gerekmektedir Yörenin konumu ve ulaşım olanakları da fiyatlamayı dolayısıyla etkilemektedir (Hacıoğlu 1991: 51) Bu gibi durumlarda kullanılan bir diğer yöntem ise, pazara nüfus etme yöntemidir Buradaki amaç, piyasaya düşük fiyatla girmek ve pazardan büyük bir pay almaktır Talebin elastik olduğu dönemler için daha uygundur Örneğin, aynı yörede birden fazla squash salonuna sahip konaklama işletmesi var olan talepten iyi bir pay almak için¸ düşük bir fiyatla pazara girebilir Stratejik fiyatlama yöntemleri içinde kullanılan bir diğer yöntem de hedef fiyatlama yöntemidir Bu yönteme göre önce pazardaki fiyatlar araştırılmakta, daha sonra işletme içi maliyetler ele alınmaktadır Hedef maliyetleme sisteminden yola çıkılarak fiyat, sondan gelinerek saptanır Pazarlama bölümü tüketiciler için, ürünün özelliklerini tespit edip, en uygun fiyatı belirler (Hausen, Mowen 1997: 667) Daha sonra tüketicinin alım gücüne göre fiyat oluşur Maliyet artı yönteminde tümevarım söz konusu iken, hedef maliyetleme sisteminden yola çıkılarak hesaplanan fiyatlar da tümdengelim söz konusudur (Bayou MEve Reinstein A 1997: 30) Belli bir zaman diliminde üretilen mallar, genelde izleyen dönemde tüketilmek üzere stoklanabilir Hizmetlerin kolay bozulabilirliği zaman içinde daha büyük fiyat ayrımlarına olanak tanır Hizmetler, çoğu zaman günlük, haftalık, aylık, sezonluk, devirli ve gelişigüzel dönemlerde beklenmedik taleplerle karşılaşırlar (Palmer 1994: 254) Bu nedenle fiyatlama kararlarının alınmasında zaman faktörünün ayrı bir önemi bulunmaktadır

Stratejik fiyatlandırma yöntemleri arasında yer alan bir diğer yöntem de yatırım maliyetleri üzerinden fiyat eklemedir Konaklama işletmelerinde yapılan bir araştırma, yatırım maliyetinin her bir 1000 doları için oda başına 1 dolar fiyat eklenebileceğini göstermiştir (Coltman 1991: 194) Ancak bu yöntem yerine yukarıda adı geçen diğer yöntemlerin kullanılması daha sağlıklı sonuçlar doğuracaktır

SONUÇ

Uluslararası rekabetin artması, teknolojideki değişiklikler ve enflasyon gibi birtakım etkenler, fiyat rekabetinin hatlarını her endüstri kolunda etkilemektedir Buna bağlı olarak bu gelişmeler konaklama işletmelerinin de bu sürece kendilerini adapte etmelerini beraberinde getirmektedir Bununla beraber basit bir fiyatlandırma programının geliştirme süresi ve belli bir fiyatta karar verebilmek oldukça zor olmaktadır Çünkü doğru fiyatı garanti edebilecek kurallar tam olarak bulunmamaktadır

Turizm endüstrisi genel olarak fiyatın belirlenmesinde esnekliği sınırlı olan ve rekabetin oldukça yoğun olarak gerçekleştiği bir endüstridir İşletme pazar fiyatının altında, üstünde ya da pazardaki fiyatta hizmet sunsa da, işletmenin hizmetleri için fiyatını belirlemesi kolay değildir İşletmenin ilk etapta yapması gereken kendisiyle benzer hizmetleri sunan rakip firmaların fiyatlarını kontrol etmektir Ancak her ne kadar fiyatları belirlemedeki esneklik sınırlı olsa da turizm işletmesinin bulunduğu yer, çevresi, sunmuş olduğu farklı hizmetler, müşterilerle olan ilişkiler, personelin ve sunulan hizmetin kalitesi yöneticinin fiyatı belirlemesi konusuna esneklik katabilir

Konaklama işletmeleri yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı fiyatlandırma konusundaki sınırlı esnekliği, dünyada kabul görmüş formüllerle de desteklenmeli ve fiyatlandırma kararlarında rehberlik etmelidir Her fiyatlandırma kararı için standart bir formül geliştirmek mümkün değildir ancak fiyatlandırma stratejileri için temel bileşenler verilebilir Bu bileşenler işletme amaçları doğrultusunda düzenlendikten sonra sunulan hizmet için doğru fiyat verilebilir