Biyolog/ Carl Linnaeus

Carl Linnaeus İsveçli biyolog ve fizikçi 1707-1778 yıllarında yaşamış olan Carl, biyolojide sınıflandırma esasını getirmiş, bütün canlıları bir cetvelde göstermiştir Onun bu metodu, bugün de kullanılmaktadır 1707'de Smaland bölgesinde Rashult'ta doğdu 1727'de Lund Üniversitesine başladı 1735'te Hollanda'ya gitti Orada tıp doktoru ünvanını aldı ve üç sene kaldı Daha sonra Stockholm'de deniz fizikçisi oldu 1741'de Uppsala'da tıp kürsüsünü kabul etti ve ertesi yıl profesör oldu 1



Carl Linnaeus 23 Mayıs1707 Råshult'da doğdu (Stenbrohult, Güney İsveç), 10 Ocak 1778Uppsala'da öldü; İsveçli biyolog, hekim ve fizikçi 1707-1778 yıllarında yaşamış olan Carl, biyolojide sınıflandırma esasını getirmiş, bütün canlıları bir cetvelde göstermiştir Onun bu metodu, bugün de kullanılmaktadır

1707'de Smaland bölgesinde Rashult'ta doğdu 1727'de Lund Üniversitesine başladı 1735'te Hollanda'ya gitti Orada tıp doktoru ünvanını aldı ve üç sene kaldı Daha sonra Stockholm'de deniz fizikçisi oldu 1741'de Uppsala'da tıp kürsüsünü kabul etti ve ertesi yıl profesör oldu 1761'de kendisine asalet imtiyazı verildi ve Carl von Linné diye anılmaya başlandı

Linnaeus, bitki ve hayvanlarda ikili isimlendirmeyi başlatmıştır Bu sistemde Latince veya Yunanca bir isimden sonra özel bir ikinci isim gelmektedir Bitkiler için yaptığı sınıflandırma ile, o güne kadar tarif edilemeyen bazı bitkiler, kolaylıkla tarif edilebildi Bitki ve hayvanları, iç bünyelerinin benzerliğine göre cins cins gruplandırdı Botanik ve zoolojide bugün de kısmen kullanılan terminolojiyi (isimlendirmeyi) başlattı

Bunlardan başka Linnaeus Carl'ın ilaçlar üzerinde, İsveç etnolojisi ve coğrafyası üzerinde de çalışmaları bulunmaktadır İsveç'in gelişmemiş bölgelerini gezmiş ve gördüklerini anlatmıştır Linnaeus Carl, bütün canlıların aynı varlıktan ürediğini iddia eden evrim teorisinin aksini savunur Her türün, mutlak bir yaratıcı tarafından ayrı ayrı yaratıldığını söylerdi Uppsala'da öldü

Carl Linnaeus



Carl Linnaeus
Carl Linnaeus Doğum 23 Mayıs 1707
Stenbrohult İsveç Ölüm 10 Ocak 1778
Uppsala İsveç Milliyeti İsveçli Dalı Biyolog, hekim ve fizikçi Önemli başarıları taksonomi Carl Linnaeus (sonra Carl von Linné, Latince yazılı kitaplarda Carolus Linnaeus) 23 Mayıs 1707 Råshult'da doğdu (Stenbrohult, Güney İsveç), 10 Ocak 1778 Uppsala'da öldü; İsveçli biyolog, hekim ve fizikçi
Linnaeus, biyoloji ve botanikte sınıflandırma esasını getirmiş, bütün canlıları bir cetvelde göstermiştir Onun bu metodu, bugün de kullanılmaktadır
1727'de Lund Üniversitesine başladı 1735'te Hollanda'ya gitti Orada tıp doktoru unvanını aldı ve üç sene kaldı 1737 yılında yayınladığı Genera Plantarum (Bitki Cinsleri) adlı yapıtında bitkileri çiçek yapılarına göre cins düzeyinde tavsif etmiştir Daha sonra Stockholm'de deniz fizikçisi oldu 1741'de Uppsala'da tıp kürsüsünü kabul etti ve ertesi yıl profesör oldu Linnaeus 1753'te derlediği Species Plantarum (Bitki Türleri) kitabında 6 bin kadar bitki türüne ikili adlandırma sistemini uyguladı 1757'de kendisine asalet imtiyazı verildi ve Carl von Linné diye anılmaya başlandı
Linnaeus, bitki ve hayvanlarda ikili isimlendirmeyi başlatmıştır Bu sistemde Latince veya Yunanca bir isimden sonra özel bir ikinci isim gelmektedir Bitkiler için yaptığı sınıflandırma ile, o güne kadar tarif edilemeyen bazı bitkiler, kolaylıkla tarif edilebildi Bitki ve hayvanları, iç bünyelerinin benzerliğine göre cins cins gruplandırdı Botanik ve zoolojide bugün de kısmen kullanılan taksonomiyi (isimlendirmeyi) başlattı
Bunlardan başka, Linnaeus ilaçlar üzerinde, İsveç etnolojisi ve coğrafyası üzerinde de çalışmaları bulunmaktadır İsveç'in gelişmemiş bölgelerini gezmiş ve gördüklerini anlatmıştır Linnaeus, bütün canlıların aynı varlıktan ürediğini iddia eden evrim teorisinin aksini savunur Her türün, mutlak bir yaratıcı tarafından ayrı ayrı yaratıldığını söylerdi

Çalışmaları

Linnaeus, her türün iki latince kelimeden oluşan bir birim ile adlandırılmasında önermiş ve bu kullanımda ısrar etmiştir Bu iki kelimelik yapının ilk kelimesi o yaşam formunun ait olduğu cinsin ismidir İkinci kelime ise o cinsin değişik türlerini belirtmek için kullanılan ve türün genel özelliklerine bağlı olarak seçilmiş bağımsız bir kelimedir Bu yaklaşım şimdi kullanılan iki kelimelik isimlendirme için bir temel teşkil etmiştir Bu iki kelimelik isimler türlere ait bilimsel isimler veya türlerin sistematik isimleridir Türlerin ayırt edilmesini daha da kolaylaştırmak için üç kelimelik isimlendirme kullanılmaktadır Bilimsel adların doğru yazılması için; cins isimleri büyük harfle başlamalı, tür isimleri ufak harfle başlamalı ve yazar ismi ve yayın notu eklenmelidir
Linnaeus'dan önce, bazen bir tanımlayıcı sıfat içeren bazen ise farklı birçok kelimeden oluşan bir isimlendirme kullanılıyordu Bilim adamları aynı tür için farklı isimlerde kullanabiliyorlardı Bu adlandırma bilim dünyasında birçok karışıklığa neden oldu Linnaeus'un sistemi bitki ve hayvan türlerine verilen bu farklı isimlendirmeleri bir standarta ve kolay anlaşılan bir şekle kavuşturdu Linnaeus sistemini cins, takım, sınıf gruplarını ekleyerek daha da geliştirdi ve vefat etti

CAROLUS LINNAEUS
(CARL LINNE)
(1707 - 1778)

Carolus Linnaeus 23 Mayıs 1707'de İsveç’te doğdu Babası papazdı İleriki yıllarda botanik dalında önemli ilkeler ortaya koyacağını bilirmişçesine, daha çocukken bitkilerle ilgilenmeye başlamıştı Asıl adı Carl Linne idi Carolus Linnaeus ise Latinceleştirilmiş adıdır Linne, Uppsala Üniversite’sinde eğitim görerek tıp diplomasını aldı Botanik dalında çalışmaları Olof Celsius’un teşvikiyle olmuştu 1732 yılında bitki örtüsünü incelemek için, Uppsala Bilim Akademisi tarafından Laponya’ya gönderildi Bu geziden sağladığı bilgileri ‘Laponya’nın Bitki Örtüsü’ adıyla yayınladı Linne daha o yıllarda kendi kendine bir sistem icat etmiş, dünyadaki bitki ve hayvan türlerini kapsayan kataloglar oluşturmuştu 1735 yılında ‘Doğa Sistemi’ (Systema natuare), 1737 yılında ‘Bitki Cinsleri’ adlı eserleri ile botanik dünyasında adını duyurdu

Systema natuare geniş kapsamlı bir çalışmadır Eşey organlar temel alınarak sınıflandırma sistemine yer verilmiştir 1736 yılında çıktığı gezi ile İngiltere ve Fransa’da çeşitli botanikçilerle tanışıp bilgi alış verişinde bulundu 1738 yılında ülkesine döndü Kısa bir süre sonra evlendi 1741 yılında Uppsala Üniversite’sinin Botanik Kürsü’sünde göreve başladı ‘İsveç’in Bitki Örtüsü’, ’İsveç’in Hayvan Varlığı’ ve ‘Botanik Felsefesi’ gibi yapıtlara imza attı

1753 yılında ‘Bitki Türleri’ (Species plantarum) adlı yapıtı ile büyük bir üne ulaştı Bu eserinde botaniğe olduğu kadar bütün doğa bilimlerine de önemli katkı sağladı 8000 kadar bitki türüne ‘ikili adlandırma’ sistemini uyguladı Pratikte büyük kolaylıklar sağlayan bu sistem, bütün canlıların iki tane adla adlandırılmasına dayanıyordu: Birincisi canlının cinsini, ikincisi ise türünü belirtiyordu Hayvanlar dünyasını 6 kategoriye ayırmıştı:
1-Memeliler, 2-Sürüngenler, 3-Kuşlar, 4-Balıklar, 5-Böcekler, 6-bu beş sınıf dışında kalan her şey için, solucanlar

1761 yılında kendisine İsveç soyluluk unvanı verildi Bundan sonra Carl von Linne adını kullanmaya başladı

Linnaeus, kendisini aşırı derecede üstün gören bir kişiliğe sahipti Övünmeyi o kadar ileri götürmüştü ki, dünyaya o güne dek kendisinden daha büyük botanikçinin gelmediğini ileri sürmüştü Bulduğu sınıflandırma sisteminin, bilim dünyasının en büyük başarısı olduğunu sık sık açıklıyordu
Onun bu gibi övünmelerine şüpheyle bakan kişileri affetmez, adlarını zararlı otlara vereceğini söylerdi Linnaeus’un bir diğer aşırı özelliği ise sekse olan yoğun ilgisiydi Bazı çift kabuklular ile dişilerin cinsel organları arasındaki benzerlik onun ilgisini çok çekiyordu Bir midye türünün belli bölümlerine vulva, labia, pubes, anüs ve himen gibi isimler vermişti Bitkileri sınıflandırmasını üreme organlarının doğasına göre yapmıştı Bir de bu bitkilere aşırı seviyede insanlara özgü cilveler yakıştırmıştı Çiçekler ve çiçek davranışları için yaptığı açıklamalarda ‘rastgele cinsel ilişki’, ’kısır metres’ ve gerdek yatağı’ gibi benzetmeler yapardı Bu durumda elbette birçok kişi kendisini yadırgıyordu

Ancak sınıflandırma sistemi olağanüstü güzeldi Linnaeus’tan önce bitkilere oldukça uzun ve açıklayıcı adlar veriliyordu Örneğin fındık domatesi şöyle yazılırdı:Physalis amno ramosissime ramis angulosis glabris foliis dentoserratis Linnaeus bu uzun ismi Physalis angulata haline getirdi
O günlerde adlandırma konusundaki tutarsızlıklar bitkiler aleminde pek çok karmaşa yaratıyordu Bir botanik uzmanı, ’Rosa sylvestris alba cum rubore folio glabro’ ile, ‘’Rosa sylvestris inodora seu canina’ olarak adlandırılan diğerinin aynı bitki olup olmadığından emin olamıyordu
Linnaeus onu Rosa canina olarak sadeleştirdi ve karışıklığı sonlandırdı

Linnaeus’un sistemi düzenleme açısından son derece uygundur Bunun yerine ikame edilecek başka bir sistem bugüne dek bulunamamıştır Önceleri sınıflandırma sistemleri genellikle kişilerin kendilerine kalmış bir şeydi Örneğin hayvanlarda şu şekilde kategoriler vardı:Vahşi-evcil , karada yaşayan-suda yaşayan , büyük-küçük Veya Buffon, hayvanları insana faydaları açısından sınıflandırmıştı Linnaeus canlıların tümünü fiziksel niteliklerine göre sınıflandırma işine kendisini adamıştı Doğal olarak bu iş yıllarca devam etti Systema Naturae‘in (Doğa Sistemi) 1735 yılındaki ilk baskısı 14 sayfaydı 12 baskısı ise 3 cilt ve 2 300 sayfayı buldu Böylece 13 000 kadar bitki ve hayvan türü adlandırılmıştı O zamanlar bilim dünyasında bu konuda daha kapsamlı başka eserler de vardı Örneğin İngiliz botanik bilgini John Ray yıllar önce yazdığı 3 ciltlik ‘Bitkilerin Tarihi’ kitabında 18 600 adet bitki türü sınıflamıştı Ama Linnaeus’un tutarlılık, düzen, basitlik ve güncellik gibi özellikleri daha üstündü

Bitki ve hayvanlar dışında minerallerin ve hastalıkların sınıflandırılması ile de uğraştı Linnaeus botanik bilgini, araştırmacı ve öğretmendi Ama her insan gibi elbette onun da hataları vardı O günlerde denizciler ve hayali geniş diğer gezginler, gördüklerini abartılı olarak anlatırlardı Linnaeus bu öykülere inanır, sisteminde efsanevi hayvanlara ve canavar tipi insanlara da yer verirdi Örneğin dört ayak üstünde yürüyen ve konuşamayan vahşi insana ‘Homo ferus’ adını vermişti Gene sisteminde kuyruklu insan anlamında ‘Homo caudatus’ yer alıyordu

Buna rağmen balinalar ile inekler, fareler ve karada yaşayan diğer bazı hayvanlar arasındaki ilgiyi görmüştü Böylece onların Dörtayaklılar takımına ait olduğunu ilk saptayan kişi olmuştu Daha sonraki yıllarda bu ilişki Memeliler olarak değiştirildi 1774 yılında bir felç geçirdi, 4 yıl sonra öldü

Çalışmaları
Linnaeus, her türün iki Latince kelimeden oluşan bir birim ile adlandırılmasında önermiş ve bu kullanımda ısrar etmiştir Bu iki kelimelik yapının ilk kelimesi o yaşam formunun ait olduğu cinsin ismidir İkinci kelime ise o cinsin değişik türlerini belirtmek için kullanılan ve türün genel özelliklerine bağlı olarak seçilmiş bağımsız bir kelimedir Bu yaklaşım şimdi kullanılan iki kelimelik isimlendirme için bir temel teşkil etmiştir Bu iki kelimelik isimler türlere ait bilimsel isimler veya türlerin sistematik isimleridir Türlerin ayırt edilmesini daha da kolaylaştırmak için üç kelimelik isimlendirme kullanılmaktadır Bilimsel adların doğru yazılması için; cins isimleri büyük harfle başlamalı, tür isimleri ufak harfle başlamalı ve yazar ismi ve yayın notu eklenmelidir

Linnaeus'dan önce, bazen bir tanımlayıcı sıfat içeren bazen ise farklı birçok kelimeden oluşan bir isimlendirme kullanılıyordu Bilim adamları aynı tür için farklı isimlerde kullanabiliyorlardı Bu adlandırma bilim dünyasında birçok karışıklığa neden oldu Linnaeus'un sistemi bitki ve hayvan türlerine verilen bu farklı isimlendirmeleri bir standarda ve kolay anlaşılan bir şekle kavuşturdu Linnaeus sistemini cins, takım, sınıf gruplarını ekleyerek daha da geliştirdi

İnsan sınıflandırması
Linnaeus insan'ın deri rengine göre ayırt ettiği dört değişik ırk tanımladı Onu izleyen biyologlar da fiziksel özellikleri temel alan ırk grupları üstünde çalıştılar Ne var ki, bu tür sınıflandırmaların bilimsel ve kesin olmadığı daha sonra anlaşıldı

Bilimsel Eserleri
• Species Plantarum (Bitki Türleri)