Bitki Anatomisi Nasıldır?

BİTKİ ANATOMİSİ

1-Çimlenmekte olan bitkinin besin gereksinimi kotiledonlarda ya da özel dokularda depolanan besinlerden sağlanır

2-Kök ve gövdenin büyümesi büyüme noktalarındaki meristamatik dokuların yeni hücrelerin oluşması ve büyüme ve farklılaşması ile olur

3-Yapraksız ve köksüz yapraksı yapıya tallus denirBu tür bitkilere detallafita grubu denir

4-Tohumlu bir bitki dallanmış eksen içeren bir yapı gösterirse yaprak kök ve gövdeden oluşan yapıya kormus denirBu tür bitkiler kormofita grubuna girer

5-Kök ve gövdenin oluşturduğu başlangıç büyüme genel olarak primer büyüme, bu tip büyüme ile oluşan bitki yapısına da primer bitki yapısı denir

6-Vaskular kambiyum dışa doğru sekonder floemi, içe doğru sekonder ksilemi oluşturarak kök ve gövdenin çapının artmasına neden olur Buna ek olarak mantar kambiyumu da fellogende genişleyerek eksenin çevresel bölgesinde gelişir ve peridermi oluşturur

7-Kök ve gövdeyi oluşturan yapılar dıştan içe doğru epidermis, korteks, iletim demetleri ve özdür

8-Sekonder çeperde bulunan lignin, süberin, tanen, organik tuz ve diğer maddelerin yapıya katılması hücreye sertlik verir

9-Çeper maddesi üst üste tabakalar halinde birikir, buna aposisyon büyüme denir Bu büyüme iki şekilde olur, biri dıştan hücre lümenine doğru sentripetel, diğeri lümenden uzaklaşacak yönde sentrifugal şeklinde olur

10-Çeperin yüzeysel büyümesinde mikrofibriller birbirinden ayrılır ve oraya yeni maddeler girer, bu büyümeye intususepsiyon denirBu tip büyüme sırasında çeperin gevşeyip yeni maddelerin katılaşması oksin, turgor basıncı, protein sentezi ve solunum işbirliği ile düzenlenmekte ve hücre protoplastının etkinliği ile yakından ilgilidir

11-Basit geçit parankima, kenarlı geçit trakeit ve yarı kenarlı geçit ise trake ve parankima arasında bulunur

12-Kenarlı geçitlerde geçit zarının orta kısmında kökeni primer olan kalınlaşma olur Buna torus denirTorusun etrafındaki ince kalan bölgeye margo denir

13-İkiden fazla hücrenin bağlandığı köşelerde başlayan boşluk diğer çeper kısımlarına kadar yayılır, bu hücre arası boşluk tipine şizogen boşluk denir

14-Kimi hücre arası boşluk sisteminde bir veya daha fazla hücrenin grup halinde erimesi ile oluşur, bu tip boşluklara lisigen boşluk denir

15-Şizogen ve lisigen boşlukların bir arada bulunmasına şizo-lisigen boşluk denir

16-Bitkileri hayvanlardan ayıran özellik meristemlerinin olmasıdır

17-Aynı görevi üstlenmek için bir araya gelmiş hücre topluluğuna doku denir

18-Kök,gövde ve bunların uç kısımlarında bulunan meristem apikal (uç) meristemdir

19-Monokotillerin internodyumlarının alt kısmında ve yaprak kılıflarında görülen meristem interkalar (ara) meristemdir

20-Bulunduğu organın ana eksenine paralel seyreden meristem lateral (enine, yanal) meristemdir

21-Meristemlerin özellikleri: Plazmaları yoğun,boyutları ve vakulleri küçük,ergastik madde yok,nükleusları büyük,protein sentezi yoğun,çeperleri incedir

22-Apikal hücre kuramı Nageli 1878 tarafından ortaya atıldı Bu kuram ilkel yapılı bitkiler için kullanılır

23-Histogen kuramı Hanstein tarafından ortaya atıldıBu kuram tohumlu bitkilerin büyüme noktalarının açıklanmasında kullanılır

24-Tunika korpus kuramı Schmldt in tarafından ortaya atıldı Bu kuram yapraklı sürgünlere uygulanır

25-Histogen kuramdan vazgeçilip tunika-korpus kuramı uygulanmasının sebebi:
-Periblem ile ploron arasında geçiş zonu belli değil,
-Değişik insiyallerden oluşan olgun dokuların önceden belirlenmemiş olması

26-Vaskular kriptogomlarda çevrelerindeki hücrelerden kolayca ayırt edilebilen bir veya birkaç hücre vardır Şayet tek hücre varsa tepe hücresi,birden çok hücre varsa tepe insiali denir

27-Gymmosperlerde tepe meristemi hücre guruplarına göre bölünme ihtiva eder En dışta antiklinal ve periklinal yönde bölünme vardır

28-Gymnosperlerde 3 tür gruba ayrılır: Cycas, Ginko ve Crypto,Meria-Abies tipi olmak üzere

29-Cycas tipi gymnosperm 3 tabakadan oluşurYüzey meristemi epidermisi oluşturur Rib meristem öz bölgesini oluşturur, çevresel meristem korteks, kambiyum ve yan tomurcukları oluşturur

30-Ginko tipi meristemin cycas tipi meristemin özelliklerinden başka kambiyum benzeri geçit zonu vardır

31-Cryptomerin-Abres tipinde kambiyum benzeri geçit zonu yoktur

32-Angiospermlerde opuntia ve normal angiosperm tip olmak üzere iki tiptir

33-Opuntia tipinde yüzey meristemi yerine tunika vardırZip çevresel meristem vardır Kambiyum benzeri geçit zonu vardır

34-Normal angiosperm tipinde kambiyum benzeri geçit zonu yoktur

35-Gymnosperlerde kök iki tabakadan oluşurTunika-korpus Angiospermlerde kök ucu 3 tabakadan oluşur: Dermotogen, periklem, ploron Monokotillerde kök ucu 4 tabakadan oluşur: Dermotogen, periklem, ploron ve kaliptra

36-Bitkinin sürgün ucundan kök ucuna kadar uzanan dokuya parankima dokusu denir

37-Parankima çeşitleri, asimilasyon, depo, su deposu, iletken doku ve havalandırma parankimalarıdır

38-Hücre çeperi mantarlaşmamış örtü dokular; Epidermis, stoma, tüyler ve su savaklarıdır

39-Epidermisin görevleri:
-Desteklik sağlar
-Terleme yapar
-Mekanik koruma sağlar
-Su ve kimyasal madde depo eder
-hücrede buruşmuş kısımları yeşertir

40-Gölgede ,suda yetişen bitkilerde ve eğrelti otlarında epidermis bulunmaz

41-Stomalarda üretilen şeker stomanın su emme kuvvetini arttırır ve komşu hücrelerden bekçi hücrelere su girişi olur ve stoma açılır

42-Akşam stomalardaki şeker nişastaya çevrilir ve stomanın emme kuvveti azalırBekçi hücrelerinden komşu hücrelere su ve nişasta çıkar stoma kapanır

43-Stoma orabanche bitkisinde inaktif halde bulunurKökte klorofilsiz ,bazı kara bitkilerinde ve parazitik bitkilerde stoma bulşunmaz

44-Tüy çeşitleri korunma, savunma, tırmanma, emme, salgı ve emergenslerdir

45-Kök tüyünü oluşturan epidermis hücrelerine trikoblast denir

46-Sekonder kalınlaşmayla kök ve gövdede epidermisin yerini alan sekonder orijini koruyucu doku peridermdir

47-Periderm fellem,fellogen ve fellodermden oluşur

48-Periderm de gaz alış-verişini sağlayan yapılara lentisel denir

49-Bitkinin bir yerine dış tesirle bir yaralanma olduğunda yaralanıp ölmekte olan hücreler,saldıkları hormonlarla civarındaki sağlam hücrelere bölünme kabiliyeti kazandırırlar bu olaya yara mantarı veya yara kambiyumu denir

50-Epidermiste bulunan stomanın altına isabet eden bölgede mantar doku teşekkül edecekken yerine selüloz çeperli parankima hücreleri oluşur bu dokuya komplimenter denir

51-Destek doku sklerankima ve kollenkima hücrelerinden oluşur

52-Sklerankima lifler ve taş hücrelerine ayrılır

53-Lifler meristematik hücrelerden taş hücreleri parankimatik hücrelerinin olgunlaşmasıyla oluşur

54-Sklerankima yaprağın dik durmasını ve kök kıvrılma yaptığında kırılmamasını sağlar

55-Sklerankima ve kollenkima dokularının ikisine birden sferom denir

56-İçeriği büyüklüğü ve şekilleri farklı olan hücrelere idioblast hücreler denir

57-Dikotiledonlarda sklerankima lifleri yumuşaktır, monokotiledonlarda serttir

58-Kollenkima hücreleri köşe, levha, boşluk ve annular kollenkima diye ayrılır

59-Monokotiledonlarda kollenkima bulunmaz, bunlarda sklerankima vardır

60-Kollenkima hücreleri büyümekte olan genç bitkilerin gövde, yaprak köklerinde, çiçek organlarında ve meyvelerinde bulunur

61-Köşe kollenkimasında kalınlaşma köşelerde olur
Levha kollenkimasında kalınlaşma bir kenardadır (alt-üst)
Boşluk kollenkimasında kalınlaşma hücre arası boşluğa bakan kenardadır
Annular kollenkimasında kalınlaşma hücre lümeni bir daire yapısındadır

62-İletim doku elamanları floem ve ksilemdir

63-Ksilem elamanları trake, trakeit, ksilem sklerankiması ve ksilem parankimasıdır

64-Floem elamanları elekli boru hücreleri, arkadaş hücreleri, floem sklerankiması ve floem parankimasıdır

65-Kökte oluşan ksilemlerden ilk oluşan protoksilemdirBunun üzerine daha sonra oluşana ksılem denir

66-Ksilemin görevi:köklerden aldığı su ve mineralleri gövde ve yaprağa iletmektir

67-Floemin görevi:yaprakta oluşan organik maddeleri diğer organlara iletmektir

68-Ksilem elamanlarından trake,trakeıd ve ksilem ksilem sklerankiması desteklik verirKsilem parankiması depo görevi görür

69-Trake üst üste gelmiş aradaki bölme zarları erimiş bir çok hücrelerden gelişmiş,geniş ve açık borulardırBunda perferasyon tablası iletimi sağlar

70-Trakenin çeper sonlarında bazen de yalnız bir tarafta bir yada birkaç delik içerirlerDelik taşıyan hücre çeper kımına perfarasyon tablası denir

71-Vaskular farklılaşmanın başlangıcında oluşan dokuya protoksılem denirBu dokudan oluşan doku ise metaksilemdir

72-Gymnospermlerde sadece trakeid bulunmasının sebebi ilkel yapıda olmasıdır

73-Öz kolunu görevi öz bölgesi ile korteks arasında iletimi sağlamaktır

74-Çeperlerin yırtılması sonucu parankima hücrelerinin içe doğru girmelerine tilosis denir

75-Primer floem prokambiyumdan oluşurSekonder floem kamiyum üretir

76-Eğrelti otu ve gymnospermlerde arkadaş hücreleri yokturBunun yerine protein yapısında albuminli hücreler bulunur

77-Salgı maddelerinin dışarı atılmaması sekresyon dışarı atılmasına ekresyon denir

78-Dış salgı sistemi hidatot,nektaryumlar,enzim bezleri ve ozmoforlardır

79-Gutasyon suyun sıvı şekilde hidatottan atılması olayıdır
Nektaryum şekerli öz suyu salıp böcekleri kendine çeker tozlaşmayı sağlar
Osmofor bitkilerin koku yaymasını sağlar ,bitkiye çekicilik verir, tozlaşmayı sağlar
Enzim bezi böcek kapan bitkilerde sindirimi sağlar

80-Lateks denilen beyaz veya sarımsı renkte oldukça viskos bir sıvı içeren hücre veya birleşmiş hücre serilerine latisifer denir

81-Protoderm ,epidermisi oluşturur

82-Temel meristem,öz,öz ışını,korteks’i oluşturur

83-Kütinizasyon,epidermis hücrelerinin üst çeperine kütin katılması olayıdır(seluloz+kutın=kutinizasyon)

84-Antogenetik,embriyodan itibaren olan değişim

85-Filogenetik,eski atadan bugüne kadar olan değişim

86-İdioblast,bulunduğu dukudaki hücrelerden şekil,içerik ve büyüklük bakımından farklı hücrelere denir

87-Anostomoz,ağız ağıza yada uç uça gelen hücrelerin çeperlerinin erimesiyle oluşan boşluklar

88-Kallus,callose denen d-glukozdan yapılmışbir polisakkarit olup iletimi düzenler

89-Fillatabi,yaprakların gövde üzerinde diziliş tarzını inceleyen bilim dalı

90-Merkezi silindir,korteksin son tabakası olan endodermisin altında merkeze kadar olan kısım

91-Perisikl,merkezi silindirin en son dış tabakasını oluşturan tek sıralı hücrelerden oluşmuş yapı

92-Hadrosentrik,içte ksılem ve dışta halka şeklinde floem olan iletim demeti şekli

93-Leptosentrik,içte floem dışta ksilem bulunan iletim demeti şekli

94-Özışınlar,merkezi silindirdeki iletim demetleri arasındaki boşlukları dolduran parankimatik kısımlara denir

95-Radikula,embriyonun kökü oluşturacak kısmı

96-Plumula,embriyonun gövdeyi oluşturacak kısmı

97-Fragmoplast,orta lamel gelişimine bölündükten sonra başlar,başlangıçta ipliksi oluşumlar halindedirBuna “fragmoplast” denir

98-Plastite,hücrenin şekil ve boyutuyla değişikliğe uğrayarak zamanla biçimsizleşip farklı şekillerde kalarak hacminin sürekli olarak artması

99-Elastite,biçimsizleşmeden sonra hücrenin özgül şekil ve boyutuna geri dönmesi

100-Tilosis,çevrelerindeki parankima hücreleri tarafından trakelerin kapatılması olayına denir

101-Adventif kök,canlı parankima hücrelerinin bölünmesiyle oluşan köke denir

102-Trikoblast,kök epidermisinde emici tüy yapıcı epidermis hücrelerine denir

103-Velamen,monokotiledonlarda çok tabakalı epidermise denir

104-Caspari şeridi,genç köklerde endodermis hücrelerinin yanal ve ışınsal çeperlerinde ince şerit halinde kalınlaşmalar görülürBuna”caspari şeridi” denir

105-Diark,kökte görülen 2 kısılem kollu ışınsal iletim demetine denir

106-Mikoliza,bitki köklerinin özel mantarlarla oluşturduğu simbiyotik birliğe denir

107-Kotiledonlar(ilk yapraklar) tohumda ilk gelişen yapraklardırB esin depo ederler

108-Bifasiyel yaprak,belirgin bir palizat ve sünger parankiması ayırt edilen yapraklara denir

109-Unifasiyel yaprak, belirgin bir palizat ve sünger parankiması ayırt edilemeyen yapraklara denir

110-Demet kını,bazı bitkilerde iletim demetinin etrafında özel kloraplastlı nişasta depo eden bir sıralı hücre topluluğuna denir

111-Hovstoryum,parazit bitkilerin konak canlıya saldıkları köklere verilen isim

112-Yan köklerin orjini perisikl , tüylerin orjini epidermistir

113-Kökten gövdeye geçiş bölgesine “chipolotil” denir

114-Trakelerde yaralanan yerlere trakenin içine girerek kapatan yapıya “flosis” denir

115-Çöl bitkilerinin yapraklarında nektaryum bulunur

116-Hücre çeperinde meydana gelen mantarlaşma süberinleşme sonucudur

117-Dermotogen deri dokularını veren tabaka

118-Sekonder kalınlaşma ve odun oluşumu gymnospermlerde ve dikotillerde görülürMonokotıllerde normal kalınlaşma görülmez

119-Trake hücreleri ölüdür ve liglinleşmiş çeperlidir

120-Kalburlu borular canlı hücrelerdir ve çeperleri hiçbir zaman liglinleşmez

121-Epidermal hücreler dışa doğru çıkıntılar yaparak tüyleri meydana getirirler

122-Tüyler 4’e ayrılır
a-koruma tüyleri: Bitkiyi dış etkenlere karşı korur ayrıca güneşten gelen zararlı ışınları yansıtır

b-emme tüyleri: Bunlar kökte bulunur ve topraktaki maddeleri bitkiye alır

c-tutunma tüyleri: Bitkiyi yerden yukarlara çıkarmaya yarar

d-salgı tüyleri: Bu tüyler eterik yağlar salgılarlar

123-Periderm hücre çeperi mantarlaşmış örtü dokudurSu kaybını önler, ısı kaybını önler, patojenleri uzaklaştırır

124-Fellogen üste doğru fellemi aşağı doğru fellodermi oluşturur

125-Genç hücrelerde turgor desteklik sağlar

126-Kollenkima hücreleri canlıdır, Sklerankima hücreleri ölüdür

Kollenkima hücreleri suludur, Sklerankima hücreleri susuzdur

Kollenkima hücrelerinde kloroplast var, Sklerankima hücrelerinde yoktur

127-Bitki hücrelerinin hayvan hücrelerinden farkı seliloz çeper olmasıdır

128-Sekonder çeperde meydana gelen odacıklara geçit denir

129-Basit geçitler taş hücreleri ve parankimada bulunur

130-Kenarlı geçitler trakeitlerde bulunur

131-Yarı kenarlı geçitler trake ile parankima arasında bulunur

132-Plasmodesma ve geçitler hücre arası madde alış-verişini sağlarlar

133-Süt borularının görevi:su tutma kapasitesine sahiptir,minimum seviyede taşımayı sağlar, yaraların onarılması için zemin hazırlar