Ergenlikle İlgili Merak Edilenler

ÇOCUĞUM
9 - 12 YAŞ


ERGENLİKLE İLGİLİ MERAK EDİLENLER

Kız ve erkek çocuklarının ergenlik çağına geçişten itibaren, fizyolojik ve psikolojik sorunlarının ihmal edilmesi, gelecekte çözümü güç sonuçlar yaratabilir Acıbadem Kadıköy Hastanesi Büyüme ve Ergenlik Merkezi, bu dönemdeki çocuklar ve ailelerin ihtiyaçlarına yönelik sağlık hizmeti veriyor
Büyüme sağlıklı olmanın en önemli göstergesi İlk bir yaşta hızlı bir büyüme çizgisi gösteren çocuk, ergenlik çağında da buna benzer bir süreci yaşıyor Yaşamının ilk bir yılında bebekler ortalama 24 cm uzuyor Ergenlik çağında da erkekler 25 – 30 cm, kızlar ise 20 cm boy atıyor Bu dönemde boy uzaması dışında fizyolojik ve psikolojik olarak birçok değişiklikler yaşanıyor Kızlarda 10 yaş, erkeklerde 12 yaş civarında başlayan ve ortalama 3 – 5 yıl arasında süren bu süreçte ergenlik çağındaki çocukların sağlık kontrolünden geçmesi gerekiyor Acıbadem Hastanesi Pediatrik Endokrinoloji Uzmanı Prof Dr Atilla Büyükgebiz, "Ergenlik dönemi, çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemidir" diyerek ergenlikle ilgili şunları söylüyor:
"Kızlarda meme gelişiminin başlaması ve cinsel bölgede kıllanma, erkeklerde ise genital bölge gelişmesi ve cinsel bölgede kıllanma ile ergenlik başlar Ergenlik dönemindeki cinsel ve fiziksel gelişme daha erken tamamlansa da, psikolojik gelişmeyi de içeren adölesan dönemi 18 – 20 yaşına kadar sürer Bu dönemde çocukların uzman hekim tarafından mutlaka takip edilmesi gerekir çünkü çocuğunuzun hayatının şekillendiği bu dönemde ortaya çıkan rahatsızlıklar, çocuğunuzda kalıcı hasarlara yol açabilir"

Ergenlik ne zaman başlar?
Ergenlik belirtilerinin görülmesinde kızlar ve erkekler arasında farklar var Sadece belirtiler açısından değil zamanlama olarak da kız ve erkek çocuklar arasında belirgin ayrılıklar bulunuyor Kızlar ergenlik dönemine erkeklerden yaklaşık iki yıl önce giriyorlar Kızların 10 yaşından, erkeklerin 12 yaşından itibaren ergenliğe adım attığı kabul ediliyor Kızlarda meme büyümesi, erkeklerde cinsel organların büyümeye başlaması ile ergenlik başlıyor Prof Büyükgebiz, bu noktada ailelere bir uyarıda bulunuyor: "Ergenlik 10 – 18 yaş aralığı kabul edilmesine karşın ender olarak kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce ergenlik belirtilerin ortaya çıkması bir hastalık ve tedavi edilmesi gerekir Âdet döneminden sonra kızlar ancak 5 – 6 cm atabildikleri için ciddi bir boy kısalığı sorunu ile karşı karşıya kalabilir Erkeklerde ise 135 yaşına kadar ergenlik belirtilerinin görülmemesi normal bir durum değildir Bu yaşa kadar herhangi bir ergenlik belirtisi görülmezse merkeze başvuru gerekir"

Ergenlik dönemi sorunları merkeze başvuran ergenlere bir sorunları olsun olmasın uygulanan bazı tetkikler var İlk etapta detaylı bir fiziksel muayeneden sonra ergenin boyu ve kilosu ölçülerek normal değerlerle karşılaştırılıyor Bu dönemde kemik sağlığı yönünden sorunlar sık görüldüğü için kemik grafisi alınıyor Kız ve erkek çocuklara tam kan tahlili yapılırken, kızlarda guatr mevcut ise T3, T4, TSH değerlerine bakılıyor Prof Dr Büyükgebiz yapılan testler sonucu en sık karşılaştıkları sorunları şöyle sıralıyor:

Boy kısalığı: Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu "büyüme hızı doruğu" kızlarda ortalama yılda 9 cm erkelerde ise 105 cm dir Boy uzaması ergenliğin son evrelerinde giderek yavaşlar, kızlarda adetten sonra, erkeklerde 17-18 yaşlarında hemen hemen durur Boy kısalığı genel olarak erken ergenliğe giren ve ergenlik dönemi kısa süren çocuklarda gözleniyor Tiroid hormonu, büyüme hormonu, seks hormonları ve hatta iklim şartları boyun uzamasını etkiliyor Genetik faktörler boy uzamasında tek başına yeterli değil Çocuk, yaşıtlarından kısa olduğunda, yılda 5 santimetreden az uzadığında dikkatli olmak gerekiyor

Cinsel gelişim yetersizliği: Özellikle ergenliğe geç giren erkek çocuklarda rastlanılan ve boy kısalığı ile birlikte görülen bir durum Cinsel gelişme ergenlik dönemindeki hormonların salgılanması ile ortaya çıkıyor Cinsel gelişmede yetersizlik gözlenirse, vakit geçirmeden mutlaka müdahale edilmesi gerekiyor

Guatr: Özellikle kız çocuklarında görülen bu durumun mutlaka tedavi edilmesinde fayda var Endrokrinolog tarafında yürütülen tedaviyle genellikle başarılı sonuçlar alınıyor

Anemi: Ergenlik çağında, özellikle kız çocuklarında görülen bir hastalık olan anemi, halsizlik, yorgunluk, solukluk ve iştahsızlık gibi belirtilerle kendini gösteriyor

Aşırı kıllanma: Kız çocuklarında, hormon bozuklukları nedeniyle oluşabiliyor Özellikle adet düzensizliği ile beraber görülüyorsa vakit geçirmeden tetkik yapılıp, tedavi edilmesi gerekiyor

Fiziksel sorunlar: Omurga eğrilikleri, bel ağrıları gibi ortopedik sorunlara ergenlik döneminde sıkça rastlanıyor

Obezite: Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol, solunum rahatsızlıkları, eklem hastalıkları, adet düzensizlikleri obezite ile doğrudan ilişkili hastalıklar arasında yer alıyor Ergenlik, vücuttaki yağ hücre sayısının belirlenmesinde kritik bir dönem Bu dönemde yağ hücrelerinin sayısında artış oluyor ve bu aslında normal bir süreç Ancak aşırı beslenme ve hareketsizlik durumunda yağ hücrelerindeki bu artış kolaylıkla obeziteye neden olabiliyor Bu dönemde yağ birikiminin önlenmesi, ileriki yaşlarda obezitenin önlenmesinde de yardımcı oluyor Ergenlikte obez olan her 10 çocuktan 7’si tedavi edilmezse ileride obez olarak yaşamlarını sürdürüyorlar Âdet düzensizlikleri ve ağrılı adetler, ergenlik çağındaki kız çocuklarda sık rastlanıyor
Erkeklerde meme büyümesi: Ergenlik çağındaki çocuklarda görülüyor Hormonal bir bozukluk olup olmadığının belirlenmesi gerekiyor

Kemik sağlığı: Vücuttaki kemik kitlesi en fazla ergenlik döneminde kazanılıyor Genetik yatkınlık, beslenme, hormonlar ve egzersizler kemik kitle oluşumunu etkiliyor İleri yaşlarda görülen osteoporozun temelleri çocukluk ve özellikle ergenlik yaşlarında atılıyor

Ergenlik dönemi şakaya gelmez!
Ergenlik dönemi hassas bir dönem Bu süreçte yaşanılan problemlere ek olarak büyüme geriliği yaşayan çocuklar için merkez bünyesinde gerektiğinde psikolojik destek de veriliyor Acıbadem Sağlık Grubu Psikoloğu Duysal Aşkun kişiliğin yeniden oluştuğu bu dönemde her ergenin çeşitli sorunlar yaşadığına değinerek şunları söylüyor:
"Kızlarda adetin başlaması, erkeklerde hormonal değişimlerle huysuzluk, sinirlilik, ağlama nöbetleri, depresif dönemler görülebilir Kız –erkek arkadaş ilişkileri başladığı için bununla ilgili duygusal sorunlar yaşanır Özgürleşme ve bireyselleşme iddiasında olan çocuk anne ve babasıyla bazı tartışmalar yaşar Bu dönem, çocuklukla yetişkinlik arasındaki bir dönem olduğu için her yaşanan olumsuzlukta paniğe kapılmamak ve ergeni küçük bir çocukmuş gibi sürekli uyarmamak gerekir Yapılması gereken en önemli şey çok iyi dinlemek ve yargılamamaktır Söylediği ters gelse de ailelerin çocuğu sabırla dinlemesi gerekir Okulda ciddi başarısızlık, aile içi şiddet, ciddi ağız dalaşı, davranış bozuklukları, her gün olan çatışma gibi hallerde ve kötü arkadaş ilişkilerinde terapi gereklidir

Gelişim geriliği yaşayan ergen ise ergenlik sürecini daha zor atlatabiliyor Bu zorluğu yaşayan ergenlere ve ailelerine psikoterapi uygulanıyor Duysal Aşkun, bu çocuklarda kendine güven sorunu yaşanabileceğini belirterek şunları söylüyor: "Kendine olan güveni sağlamak için bir ortam yaratmak gerekir Böyle bir olumsuzluğa, fiziksel engele rağmen bu yaşadıklarının hayatın sonu olmadığına dair telkinlerde bulunuruz Ama büyüme geriliği yaşayan her çocuk illa ki psikolojik olarak bugünleri zor atlatacak anlamına gelmez Aile burada önemli bir faktördür Aile konuyla ilgili endişe taşıyorsa bile bu endişesini çocuğuna duyurmamalıdır"

Psikoterapide aile ve ergen birbirinden ayrı tutulmuyor Aile terapisi tercih ediliyor Ancak, ergenin gelmek istemediği durumlarda sadece anne ve babaya da terapi uygulanabiliyor Psikolog Duysal Aşkun, “Bu dönem şakaya gelmeyecek bir dönemdir” diyerek şu uyarıda bulunuyor: "Anne – baba ve çocuk ilişkisinde anne ve baba aynı tutarlı davranışları göstermelidir İlişkide anne – çocuk ya da baba – çocuk koalisyonu değil anne – baba koalisyonu olmalıdır"