Karadenizde Yağış Rejimi

Yağış Rejimi:


Yağış rejimi bakımından Karadeniz Bölgesi’nin bütününde göze çarpan özellik yağışın mevsimler arasında az çok düzenli bir biçimde dağılmış olmasıdır Türkiye’nin Akdeniz yağış rejimi etkisi altında olan birçok bölgesinde kuvvetle hüküm sürdüğü görülen yaz kuraklıkları Karadeniz Bölgesi’nin hemen her tarafında silinmiş durumdadır Kıyı üzerinde maksimum yağış genellikle sonbahara rastlar Bu mevsim yıllık yağış tutarının genel olarak 1/3’ini üzerinde toplar Hatta Doğu Karadeniz’de bu oran biraz daha aşar Bu durumun tek istisnası olarak görülen Samsun’da kış yağışları sonbaharı hafifçe geçer Bu istasyonda sonbahar %29, kış %315’tir en az yağışlı mevsim batıdan Samsun’a kadar yaza rastlar

Trabzon’da minimum değerler yazın görülse de Samsun’un doğu kesiminde genellikle en az yağışlar ilkbahar mevsiminde görülür İç bölgelerin tamamen tersi olarak, Karadeniz Bölgesi’nin özellikle kıyı kesiminde ilkbahar nispeten az yağışlı bir mevsim, sonbahar ise çok yağışlı bir mevsim durumundadır En az yağışlı mevsime düşen yağış payı, çok yağışlı mevsime düşen yağış payı oranının yarısına, hatta yarısından da azına inebilmektedir Karadeniz Bölgesi’nin iç kısımlarında ise kıyını tersine en yağışlı mevsim ilkbahar olup, bu mevsimde de yağış payı çoğu kez yıllık yağışın 1/3’ini aşmaktadır

Bolu ve Tosya’da ise kış da bol yağışlıdır Fakat kışları az yağış alan Karadeniz platolarına yakın olan Doğu Karadeniz Bölgesi’nin iç kesimlerinde kış mevsiminde yağışların azaldığı görülür En az yağışlı mevsim ise genellikle çok az bir farkla sonbahara kayabilmektedir(Çorum’da olduğu gibi)

Rüzgar: Karadeniz kıyıları boyunca mevsimden mevsime değişen ve genel basınç koşullarıyla ilgili olmak üzere bazı hakim rüzgar doğrultuları dikkat çekmektedir Marmara Bölgesi’nde yazın Ege Denizi’ne doğru esen eteziyen rüzgarların desteklediği poyraz rüzgarı Batı Karadeniz Bölümü’nde İç Anadolu’nun gündüz ısınan hava kütleleri tarafından çekilen kuzeybatı rüzgarları biçimini alır aynı şekilde Marmara Bölgesi’nde üçüncü derecede egemen doğrultuda olan güneybatı rüzgarları bu bölümde daha seyrektir Fakat güneydoğu doğrultusu olanlar daha sık eser

Doğu Karadeniz Bölümü’nde yine kuzey batı doğrultulu rüzgarlar sık eserse de bunların frekansları Batı Karadeniz Bölümü’ndeki kadar belirgin değildir İç kesimlerde rüzgar daha ziyade yerel rölyefin etkisinde kalır Bununla birlikte kuzeydoğu ve güneydoğu olanlar daha sık eserler Bölgede her mevsim etkili olan poyraz kuzeydoğudan, karayel ise kuzeybatıdan yer yer şiddetli olarak esmektedir Şiddetli estikleri dönemlerde deniz ulaşımını ve balıkçılığı olumsuz yönde etkilerler

Doğu Karadeniz Bölümü’nün İklim Özellikleri: Bölgenin kıyı şeridinde Karadeniz ikliminin karakteristik özellikleri görülür Her mevsimi yağışlıdır Özellikle Rize Yöresi, özel konumunun da etkisiyle yıllık olarak yaklaşık 2337 milimetre yağış alır Rize’de yağışların fazla olmasının nedeni; Rize Dağları’nın kıyıya yakın ve yükseltisinin fazla olması, dağların kıyıya paralel uzanması ve birden dik olarak yükselmesi, hakim rüzgar yönünün dağlara dik olması gibi faktörlerdir

Yağışlar genellikle yamaç(orografik) yağışları şeklindedir Kışlar ılık geçer Kışların ılık geçmesinde deniz etkisinin yanı sıra, dağ zirvelerinden yamaç boyunca kıyıya doğru esen föhn rüzgarlarının da etkisi vardır İç ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde kışın oluşan yüksek basınç alanlarından Karadeniz Dağları’nı aşarak alçak basınç durumunda olan Karadeniz kıyı şeridine doğru föhn rüzgarı eser Föhn rüzgarları, kış mevsiminde kıyı şeridinin sıcaklık ortalamasını belirli ölçüde artırır Hava kütleleri bir dağdan aşağıya doğru inerken her 100 metrede 1C° ısınır Bu yüzdende kışın hava kütleleri Doğu ve İç Anadolu’dan Kuzey Anadolu Dağları’nı aşarak Karadeniz Bölgesi’nin kıyılarına föhn karakterinde eser Sıcaklık artışı en fazla Doğu Karadeniz kıyı şeridinde meydana gelir

Bunun nedeni, Kaçkar ve Üçdoruk Tepeleri gibi yüksekliği 4000 metreye ulaşan zirvelerden kıyı şeridine doğru esmektedir Kışın ılık geçmesi bölümde turunçgil ve zeytin yetiştirilmesine imkan sağlar Doğu Karadeniz dağ kuşağındaki Çoruh Vadisi’nde yükselti 200 metrenin altına inerken, dağların yüksek kısımları 3000 metreyi aşmaktadır Bu yükselti farkı bölgede yağış ve sıcaklık dağılışını önemli ölçüde etkiler Nitekim, Doğu Karadeniz Dağları arasındaki Çoruh Vadisi boyunca kış döneminde kar yağışı ve don olayı, nadir olarak görülürken vadinin yüksek kesimlerinde(Rize Dağları, Mescit Dağları vb) kar örtüsü yılın büyük bir bölümünde yerde kalır Aynı şekilde, Çoruh Vadisi’nde Yusufeli(Artvin) ve Tortum Gölü çevresinde, yıllık ortalama yağış 300 milimetrenin altına düşerken, çevredeki yüksek dağlarda bu miktar 1000 milimetreyi aşar Bu özelliği ile Yusufeli(Artvin) bir mikroklima özelliği gösterir ve Türkiye’nin en az yağış alan yörelerinden biri durumundadır

İç kesimlerde Karadeniz iklimi, yerini karasal iklime terk eder Bunun sebebi; denizel hava kütlelerinin, kıyı şeridine yağış bırakarak iç kesimlere kuru olarak geçmeleridir İç kesimlerde etkili olan karasal iklim, özelliklerini İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri’ne göre daha az hissettirir Sıcaklık ortalamaları, İç ve Doğu Anadolu Bölgeleri’ne göre daha yüksektir

Doğu Karadeniz Bölümü’nün özelliklerini bölgeye göre kısaca özetlersek: -En çok yağış alan

-Kış sıcaklığının en yüksek
-Bağıl nemin en yüksek
-Yıllık sıcaklık farkının en az
-Güneş enerjisinden en az faydalanılan
-Bulutluluğun en yüksek olduğu

Orta Karadeniz Bölümü’nün İklim Özellikleri: Bölümde Karadeniz iklimi ile karasal iklime geçiş özellikleri etkilidir Dağların yükseltisinin az olması, deniz üzerinden gelen hava kütlelerinin kıyı şeridine daha az yağış bırakmasına neden olur Bölümde denizel iklim özellikleri vadi tabanlarını izleyerek iç kısımlara, Karadeniz Bölgesi’nin diğer bölümlerine göre daha fazla sokulur Kıyı şeridinde yıllık yağış miktarı yaklaşık 600-800 milimetre iken, iç kesimlerde 500 milimetreye düşer Doğu ve Batı Karadeniz’de sonbahar yağışları fazla iken Orta Karadeniz Bölümü’nde, yağışlar daha çok kışın düşer

Bölümün yıllık ve kış sıcaklık ortalamaları Doğu Karadeniz’den düşük, Batı Karadeniz Bölümü’nden yüksektir Doğu ve Batı Karadeniz’e göre yerşekillerinin yükseltisinin az olmasından dolayı bölümde kıyı ile iç kesimler arasında çok fazla sıcaklık ve yağış farkı görülmez

Orta Karadeniz Bölümü’nün özelliklerini bölgeye göre kısaca özetlersek:- En az yağış alan bölümdür

-Kıyı ile iç kesimleri arasında iklim farkının en az olduğu bölümdür
-Kıyı kesiminde yağışın en az düştüğü bölümdür

Batı Karadeniz Bölümü’nün İklim Özellikleri: Batı Karadeniz kıyı şeridinde Karadeniz iklimi etkilidir, bu durum iç kesimlere geçildikçe etkisini kaybeder Kıyı kesiminde etkili olan Karadeniz iklimi, bölgenin diğer bölümlerine göre bazı farklılıklar gösterir bölümde yağış miktarı, Doğu Karadeniz’den az, Orta Karadeniz’den fazladır Kıyı şeridinde yıllık yağış miktarı 1200 milimetredir Örneğin; Zonguldak 1220 mm, Bartın 1071 mm yağış alır iç kesimlerde yıllık yağış miktarı 600 milimetrenin altına düşer Örneğin; Bolu’da 536 mm, Kastamonu’da 461 mm’dir Yağışlar, dağların kuzeye bakan yamaçlarında daha fazladır

Bunun başlıca sebebi, Karadeniz üzerinden gelen nemli hava kütlelerinin dağ yamaçlarında yükselerek yağış bırakmasıdır Bölümde kış mevsimi, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri’ne göre daha soğuktur Kışın Orta Avrupa’dan gelen soğuk hava kütleleri, Batı Karadeniz’de kar yağışlarına neden olur

Batı Karadeniz Bölümü’nün özelliklerini bölgeye göre kısaca özetlersek:-Kış mevsiminde Orta Avrupa’dan gelen soğuk hava kütlelerine açık olması nedeniyle Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri’ne göre daha soğuktur
-Kıyı kesiminde yıllık yağış miktarı 1200 milimetre; iç kesimlerde 600 milimetre kadardır