Coğrafya Bilgi Sistemleri(CBS)

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ (CBS) NEDİR? Geographical Information Systems (GIS) konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir” Genel olarak bakıldığında, fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanarak depolanıp analiz edilmesine dayanmaktadır [/font]
Sistemin etkili olarak kullanılmasıyla:[/font]
1Mevcut veriler sürekli olarak güncellenebilmekte
2Farklı verilerin birleştirilmesiyle oluşturulan genel veri tabanı sayesinde güncel veriye hızla ulaşma, bunlara ilişkin analiz yapma imkânı sağlamaktadır
3Sistemde depolanan ve analiz edilen bilgiler günümüze ilişkin çeşitli alanlardaki sorunların çözümünde, bu unsurların etkili olarak kullanılmasını sağlamaktadır
4Aynı şekilde geleceğe ilişkin planlamaların yapılmasında ve buna dönük temel modellerin oluşturulmasına imkân vermektedir
]BCOĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİNİ OLUŞTURAN BİLEŞENLER NELERDİR?
CBS’nin işlemesini mümkün kılan bilgisayar ve buna bağlı yan ürünlerin bütünü donanım olarak adlandırılır Bütün sistem içerisinde en önemli araç olarak gözüken bilgisayar yanında yan donanımlara da ihtiyaç vardır Örneğin, yazıcı, çizici, tarayıcı, sayısallaştırıcı, veri kayıt üniteleri gibi cihazlar bilgi teknolojisi araçları olarak CBS için önemli sayılabilecek donanımlardır [/font]
2YAZILIM (SOFTWARE):Coğrafik bilgileri depolamak, analiz etmek ve görüntülemek gibi ihtiyaç ve fonksiyonları kullanıcıya sağlamak üzere, yüksek düzeyli programlama dilleriyle gerçekleştirilen algoritmalardır Yazılımların pek çoğunun ticari amaçlı firmalarca geliştirilip üretilmesi yanında üniversite ve benzeri araştırma kurumlarınca da eğitim ve araştırmaya yönelik geliştirilmiş yazılımlar da mevcuttur Dünyadaki CBS pazarının önemli bir kısmı yazılım geliştiren firmaların elindedir En popüler CBS yazılımları olarak Arc/Info, Intergraph, MapInfo, SmallWorld, Genesis, Idrisi, Grass vb verilebilir[/font]
NOT: Milli Eğitim Bakanlığı 25 Meslek lisesinde CBS ve CAD yazılımı ihalesi yaptı İhaleyi Geocad ve MapInfo yazılımlarını teklif eden SAMiR (TEKNORAMA) aldı, böylece öğrenciler 400 kullanıcılık laboratuarlarda CBS eğitimlerini MapInfo ile yapacaklardır [/font]
Coğrafi Bilgi Sistemine Yönelik Bir Yazılımlarda Bulunması Gereken Temel Unsurlar:[/font]
*Coğrafik veri/bilgi girişi ve işlemi için gerekli araçları bulundurması,
*Bir veri tabanı yönetim sistemine sahip olmak,
*Konumsal sorgulama, analiz ve görüntülemeyi desteklemeli,
*Ek donanımlar ile olan bağlantılar için ara-yüz desteği olmalıdır
*Veri CBS’nin en önemli bileşenlerinde biri de “veri”dir Grafik yapıdaki coğrafik veriler ile tanımlayıcı nitelikteki öznitelik veya tablo verileri gerekli kaynaklardan toplanabileceği gibi, piyasada bulunan hazır haldeki veriler de satın alınabilir CBS konumsal veriyi diğer veri kaynaklarıyla birleştirebilir Böylece birçok kurum ve kuruluşa ait veriler organize edilerek konumsal veriler bütünleştirilmektedir Veri, uzmanlarca CBS için temel öğe olarak kabul edilirken, elde edilmesi en zor bileşen olarak ta görülmektedir Veri kaynaklarının dağınıklığı, çokluğu ve farklı yapılarda olmaları, bu verilerin toplanması için büyük zaman ve maliyet gerektirmektedir Nitekim CBS’ye yönelik kurulması tasarlanan bir sistem için harcanacak zaman ve maliyetin yaklaşık %50 den fazlası veri toplamak için gerekmektedir
*İnsanlar (people) CBS teknolojisi insanlar olmadan sınırlı bir yapıda olurdu Çünkü insanlar gerçek dünyadaki problemleri uygulamak üzere gerekli sistemleri yönetir ve gelişme planları hazırlar CBS kullanıcıları, sistemleri tasarlayan ve koruyan uzman teknisyenlerden günlük işlerindeki performanslarını artırmak için bu sistemleri kullanan kişilerden oluşan geniş bir kitledir Dolayısıyla coğrafi bilgi sistemlerinde insanların istekleri ve yine insanların bu istekleri karşılamaları gibi bir süreç yaşanır CBS’nin gelişmesi mutlak suretle insanların yani kullanıcıların ona sahip çıkmalarına ve konuma bağlı her türlü analiz için CBS’yi kullanabilme yeteneklerini artırmaya ve değişik disiplinlere yine CBS’nin avantajlarını tanıtmakla mümkün olabilecektir
*Yöntemler Başarılı bir CBS, çok iyi tasarlanmış plan ve iş kurallarına göre işler Bu tür işlevler her kuruma özgü model ve uygulamalar şeklindedir CBS’nin kurumlar içerisindeki birimler veya kurumlar arasındaki konumsal bilgi akışının verimli bir şekilde sağlanabilmesi için gerekli kuralların yani metotların geliştirilerek uygulanıyor olması gerekir Konuma dayalı verilerin elde edilerek kullanıcı talebine göre üretilmesi ve sunulması mutlaka belli standartlar yani kurallar çerçevesinde gerçekleşir Genellikle standartların tespiti şeklinde olan bu uygulamalar bir bakıma kurumun yapısal organizasyonu ile doğrudan ilgilidir Bu amaçla yasal düzenlemelere gidilerek gerekli yönetmelikler hazırlanarak ilkeler tespit edilir
CCOĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİNİN( CBS )UYGULAMA ALANLARI:
1Eğitim:MEB bünyesinden ve dış kaynaklardan elde edilen verilerin ayrıntılı sorgulamalarla analiz edilmesine, mekânsal dağılımların ve zaman içindeki gelişimlerin izlenmesine olanak verecektir Verilerin analizi Bakanlık merkez örgütünün ve taşra örgütünün farklı özelliklerdeki gereksinimlerini karşılamak üzere iki temel bölümde değerlendirilecektirBöylece karmaşık yapıdaki Bakanlıkta merkezden yönetim yeteneği artacaktırBakanlığı’nın karmaşık yapısı göz önünde bulundurulduğunda bu karar destek sistemi hızlı nüfus artışının yaşanması ve göçler nedeniyle dinamik bir demografik yapıya sahip ülkemizde verimliliğin artmasında, karar alma sürecinin hızlanmasında ve doğru planlamaların oluşturulmasında büyük faydalar sağlayacaktırEğitime yapılan yatırımların uzun vadeli olduğu dikkate alındığında yıllar itibariyle gelişmelerin izlenebilmesi de önem taşımaktadır Uygulamaya alınan kararların fayda ve zararları da bu karar destek sistemi sayesinde izlenebilmelidir Başka bir ifade ile bu karar destek sisteminin izleme ve değerlendirme yapabilmesi de önem taşımaktadır Sonuç olarak CBS’nin eğitim sektöründe etkin biçimde kullanılmasıyla araştırma-inceleme, eğitim kurumlarının kapasiteleri ve bölgesel dağılımları, okuma-yazma oranları, öğrenci ve eğitmen sayıları, planlama vb konularda büyük katkılar sağlayacaktır[/font]
2Doğal Kaynak yönetimi:Arazi yapısı, su kaynakları, akarsular, havza analizleri, yabani hayat, yeraltı ve yerüstü doğal kaynak yönetimi, madenler, petrol kaynakları[/font]
3Mülkiyet-İdari Yönetim:Tapu-Kadastro, Vergilendirme, Seçmen tespiti, Nüfus, Kentler, Beldeler, Kıyı Sınırları, İdari sınırlar, Tapu bilgileri, Mücavir alan dışında kalan alanlar, Uygulama imar planları[/font]
4Bayındırlık hizmetleri:İmar faaliyetleri, Otoyollar, Devlet yolları, Demir yolları ön etütleri, Deprem zonları, Afet yönetimi, Bina hasar tespitleri, binaların cinslerine göre dağılımları, bölgesel kalkınma dağılımı[/font]
5Çevre yönetimi:Çevre düzeni planları, Çevre Koruma alanları, ÇED raporu hazırlama, Göller, göletler, sulak alanların tespiti, Çevresel izleme, Hava ve gürültü kirliliği, Kıyı Yönetimi, Meteoroloji, Hidroloji[/font]
6Sağlık yönetimi:Sağılık-coğrafya ilişkisi, sağlık birimlerinin dağılımı, personel yönetimi, Hastane vb birimlerin kapasiteleri, bölgesel hastalık analizleri, sağlık tarama faaliyetleri, ambulans hizmetleri[/font]
7Belediye faaliyetleri:Kentsel faaliyetler, imar, emlak vergisi toplama, imar düzenlemeleri, çevre, park bahçeler, fen işleri, su-kanalizasyon-doğalgaz tesis işleri, TV kablolama, Uygulama imar planları, Nazım imar planları, Hâlihazır haritalar, Altyapı, Ulaştırma planı toplu taşımacılık, Belediye yolları ve tesisleri[/font]
8Ulaşım planlaması:Kara, hava, deniz ulaşım ağları, Doğal gaz boru hatları, iletişim istasyonları, yer seçimi, enerji nakil hatları, ulaşım haritalar[/font]
9Turizm:Turizm bölgeleri alanları ve merkezleri, Turizm amaçlı uygulama imar planları, Turizm tesisleri, Kapasiteleri, Arkeoloji çalışmaları[/font]
10Orman ve Tarım:Eğim-Bakı hesapları, Orman amenajman haritaları, Orman sınırlar, Peyzaj planlaması, Milli parklar, Orman kadastrosu, Arazi örtüsü, Toprak haritaları[/font]
11Ticaret ve Sanayi:Sanayi alanları, Organize sanayi bölgeleri, Serbest bölgeler, Bankacılık, Pazarlama, Sigorta, Risk Yönetimi, Abone, Adres yönetimi[/font]
12Savunma, Güvenlik:Askeri tesisler, Tatbikat ve atış alanları, yasak bölgeler, sivil savunma, emniyet, suç analizleri, suç haritaları, araç takibi, trafik sistemleri, acil durum [/font]